Hvers vegna ættu karlar að leita stuðnings hjá Krabbameinsfélagsinu? Þorri Snæbjörnsson skrifar 22. mars 2025 07:01 Krabbameinsgreining felur í miklar breytingar fyrir einstaklinginn og fjölskyldu hans og fæstir vita hvernig á að snúa sér í þessum nýja raunveruleika. Hins vegar eru þúsundir annarra sem hafa gengið þennan veg áður og hafa deilt sinni reynslu. Þjónusta Krabbameinsfélagsins byggir meðal annars á þeirri reynslu sem faglegir ráðgjafar félagsins hafa fengið innsýn í, í gegnum viðtöl og samtöl við þessa einstaklinga. Það er óþarfi fyrir hvern og einn sem greinist með krabbamein að ætla sér að „finna upp hjólið“ þegar kemur að því að takast á við þetta stóra verkefni. Það er hægt að leita í reynslubanka þeirra sem á undan hafa komið og nýta þá þjónustu sem Krabbameinsfélagið hefur byggt upp. Krabbameinsfélagið býður upp á fræðslu, upplýsingar, ráðgjöf og stuðning fyrir fólk sem hefur greinst með krabbamein og aðstandendur. Starfsfólk félagsins er til staðar þegar á þarf að halda. Markmiðið er að aðstoða fólk við að ná jafnvægi við breyttar aðstæður í lífinu, veita stuðning og nauðsynlegar upplýsingar. Hjá félaginu fá þeir sem greinst hafa með krabbamein og aðstandendur ráðgjöf og fræðslu, upplýsingar um félagsleg réttindi og þá þjónustu sem í boði er. Þjónustuna veita hjúkrunarfræðingar, sálfræðingar og félagsráðgjafar. Boðið er upp á einstaklings- og fjölskylduviðtöl ásamt námskeið sem miða að því að aðstoða fólk við að takast á við algengustu aukaverkanir og fylgikvilla krabbameinsgreiningar og meðferðar. Þjónustan stendur öllum sem hafa orðið fyrir áhrifum krabbameins til boða, fólki að kostnaðarlausu. Hvetjum karla til að nýta þjónustu Krabbameinsfélagsins Á Íslandi greinast um 2.000 manns á ári með krabbamein og er skiptingin nokkurn veginn jöfn eftir kynjum. Þegar hópurinn sem sækir þjónustu Krabbameinsfélagsins er skoðaður kemur í ljós að karlar eru aðeins um 32% þeirra sem nýta sér þjónustu félagsins. Gæti verið að karlar hafi einfaldlega ekki þörf fyrir sálfélagslegan stuðning? Samkvæmt niðurstöðu Áttavitans, rannsóknar Krabbameinsfélagsins á upplifun fólks af því að greinast með krabbamein, kemur í ljós að svipað hlutfall karla og kvenna upplifa áhyggjur við greiningu (27% karla en 30% kvenna). Þrátt fyrir að hlutfallslega fleiri konur virðast upplifa kvíða, óöryggi og hræðslu en karlar er það samt svo að 19% karla upplifa kvíða, 11% óöryggi og 7% hræðslu. Það er því töluverður fjöldi karla sem er að upplifa vanlíðan eftir greiningu krabbameins en þeir virðast ekki vera eins líklegir til þess að leita sér stuðnings. Samkvæmt Áttavitanum sögðust 67% karla ekki hafa fundið þörf á stuðningi í ferlinu. Engu að síður töldu 33% karla sig þurfa á stuðningi að halda. Þegar sá hópur er skoðaður kemur í ljós að aðeins 47% þeirra fékk þann stuðning sem þeir þurftu. 30% karlanna sem töldu sig þurfa stuðning óskuðu ekki eftir honum í ferlinu og 7% þeirra sem þurftu á stuðningi að halda sögðust ekki hafa fengið þann stuðning sem þeir þurftu. Það er því ljóst að töluverður fjöldi karla fer í gegn um krabbameinsgreiningu og meðferð án þess að leita eftir stuðningi, þrátt fyrir að finnast þeir þurfa á því að halda. Svipað hlutfall karla og kvenna sögðust deila öllum eða flestum tilfinningalegum áhyggjum sínum með maka sínum en tæplega helmingur (46%) karla á móti fjórðungi (27%) kvenna sagðist deila fáu, næstum engu eða engu með öðrum en maka. Það er frábært að geta leitað til maka eftir stuðningi en makinn er líka að takast á við breyttar aðstæður og þá erfiðleika sem þeim fylgja og er nú þegar undir miklu álagi. Því getur verið gott að geta einnig leitað annað eftir stuðningi. Oft eru hlutir sem við viljum ekki endilega deila með maka, við viljum ekki auka áhyggjur eða „draga makann niður með okkur“. Því getur verið gott að ræða við einhvern í trúnaði, einhvern sem þekkir okkur ekki persónulega og er ekki tengdur okkur tilfinningalega. Þegar við leitum stuðnings hjá þriðja aðila getur það létt á álaginu inni á heimilinu vegna veikindanna. Með því að leita stuðnings út fyrir heimilið er hægt að nýta betur tímann heima fyrir, með maka, fjölskyldu og vinum í eitthvað ánægjulegra á þessum erfiðu tímum. Þunglyndi og kvíði eru þekkt vandamál meðal krabbameinsgreindra Mikil og langvarandi streita getur leitt til þunglyndis og kvíða og er krabbameinsgreining einn mesti streituvaldur sem fólk upplifir á lífsleiðinni. Það kemur því ekki á óvart að þetta séu algengustu geðrænu vandamálin sem krabbameinsgreindir greina frá. Greiningin er alltaf áfall en 20% - 40% finna fyrir verulegri vanlíðan í ferlinu og má ætla að 25% - 30% þjáist af geðrænum vandamálum sem hægt er að tengja beint til krabbameinsins. Þetta getur þróast út í viðvarandi vandamál fái fólk ekki viðeigandi aðstoð. Þegar erlendar rannsóknir eru skoðaðar kemur í ljós að krabbameinsgreindir eru í meiri hættu á að þróa með sér þunglyndi heldur en almenningur, sérstaklega á fyrsta ári eftir greiningu. Samkvæmt niðurstöðum þýskrar rannsóknar upplifði einn af hverjum 4 (24%) krabbameinsgreindra þunglyndi, sem bendir til þess að krabbameinsgreindir séu 5 sinnum líklegri til þess að upplifa þunglyndi heldur en aðrir. Ef rannsóknir á körlum eru skoðaðar sérstaklega sjáum við að um 60% karla með blöðruhálskirtilskrabbamein finna fyrir einhverskonar tilfinningalegu uppnámi og 10%-40% ná viðmiðum fyrir klínísku þunglyndi eða kvíða innan við 10 árum eftir krabbameinsgreiningu. Rannsókn á 37.388 körlum sem fengu andhormónameðferð leiddi í ljós að 1 af hverjum 10 hafði fengið þunglyndis- eða kvíðagreiningu, sem þeir höfðu ekki fyrir þessa meðferð. 48% þessara karla fékk enga meðhöndlun á þessum vanda, sem rímar ágætlega við niðurstöður Áttavitans um að karlar sæki sér ekki endilega stuðning þrátt fyrir að hafa þörf á honum en einnig gæti ástæðan verið sú að þessir einstaklingar séu ekki gripnir nægilega vel af heilbrigðiskerfinu. Það virðist vera svo að undir 10% krabbameinsgreindra fái greiningu og meðhöndlun á andlegri vanlíðan þegar litið er til erlendra rannsókna. Við höfum ekki sambærilegar tölur frá Íslandi en ætla má að staðan sé svipuð hérlendis. Inngrip sem ætlað er að draga úr þunglyndi og/eða kvíða hafa spáð fyrir um betri líðan, aukin lífsgæði og lengri líftíma krabbameinssjúklinga. Ávinningurinn á því að leita sér faglegrar aðstoðar er því töluverður, bæði fyrir þann sem greinist sem og aðstandendur. Af þessum ástæðum vill Krabbameinsfélagið hvetja karla til að leita sér aðstoðar ef þeir upplifa vanlíðan af völdum krabbameinsgreiningar, hvort sem þeir eru sjálfir greindir eða eiga einhvern nákominn sem hefur greinst. Höfundur er sálfræðingur og teymisstjóri ráðgjafar og stuðnings hjá Krabbameinsfélaginu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Krabbamein Mest lesið Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Krabbameinsgreining felur í miklar breytingar fyrir einstaklinginn og fjölskyldu hans og fæstir vita hvernig á að snúa sér í þessum nýja raunveruleika. Hins vegar eru þúsundir annarra sem hafa gengið þennan veg áður og hafa deilt sinni reynslu. Þjónusta Krabbameinsfélagsins byggir meðal annars á þeirri reynslu sem faglegir ráðgjafar félagsins hafa fengið innsýn í, í gegnum viðtöl og samtöl við þessa einstaklinga. Það er óþarfi fyrir hvern og einn sem greinist með krabbamein að ætla sér að „finna upp hjólið“ þegar kemur að því að takast á við þetta stóra verkefni. Það er hægt að leita í reynslubanka þeirra sem á undan hafa komið og nýta þá þjónustu sem Krabbameinsfélagið hefur byggt upp. Krabbameinsfélagið býður upp á fræðslu, upplýsingar, ráðgjöf og stuðning fyrir fólk sem hefur greinst með krabbamein og aðstandendur. Starfsfólk félagsins er til staðar þegar á þarf að halda. Markmiðið er að aðstoða fólk við að ná jafnvægi við breyttar aðstæður í lífinu, veita stuðning og nauðsynlegar upplýsingar. Hjá félaginu fá þeir sem greinst hafa með krabbamein og aðstandendur ráðgjöf og fræðslu, upplýsingar um félagsleg réttindi og þá þjónustu sem í boði er. Þjónustuna veita hjúkrunarfræðingar, sálfræðingar og félagsráðgjafar. Boðið er upp á einstaklings- og fjölskylduviðtöl ásamt námskeið sem miða að því að aðstoða fólk við að takast á við algengustu aukaverkanir og fylgikvilla krabbameinsgreiningar og meðferðar. Þjónustan stendur öllum sem hafa orðið fyrir áhrifum krabbameins til boða, fólki að kostnaðarlausu. Hvetjum karla til að nýta þjónustu Krabbameinsfélagsins Á Íslandi greinast um 2.000 manns á ári með krabbamein og er skiptingin nokkurn veginn jöfn eftir kynjum. Þegar hópurinn sem sækir þjónustu Krabbameinsfélagsins er skoðaður kemur í ljós að karlar eru aðeins um 32% þeirra sem nýta sér þjónustu félagsins. Gæti verið að karlar hafi einfaldlega ekki þörf fyrir sálfélagslegan stuðning? Samkvæmt niðurstöðu Áttavitans, rannsóknar Krabbameinsfélagsins á upplifun fólks af því að greinast með krabbamein, kemur í ljós að svipað hlutfall karla og kvenna upplifa áhyggjur við greiningu (27% karla en 30% kvenna). Þrátt fyrir að hlutfallslega fleiri konur virðast upplifa kvíða, óöryggi og hræðslu en karlar er það samt svo að 19% karla upplifa kvíða, 11% óöryggi og 7% hræðslu. Það er því töluverður fjöldi karla sem er að upplifa vanlíðan eftir greiningu krabbameins en þeir virðast ekki vera eins líklegir til þess að leita sér stuðnings. Samkvæmt Áttavitanum sögðust 67% karla ekki hafa fundið þörf á stuðningi í ferlinu. Engu að síður töldu 33% karla sig þurfa á stuðningi að halda. Þegar sá hópur er skoðaður kemur í ljós að aðeins 47% þeirra fékk þann stuðning sem þeir þurftu. 30% karlanna sem töldu sig þurfa stuðning óskuðu ekki eftir honum í ferlinu og 7% þeirra sem þurftu á stuðningi að halda sögðust ekki hafa fengið þann stuðning sem þeir þurftu. Það er því ljóst að töluverður fjöldi karla fer í gegn um krabbameinsgreiningu og meðferð án þess að leita eftir stuðningi, þrátt fyrir að finnast þeir þurfa á því að halda. Svipað hlutfall karla og kvenna sögðust deila öllum eða flestum tilfinningalegum áhyggjum sínum með maka sínum en tæplega helmingur (46%) karla á móti fjórðungi (27%) kvenna sagðist deila fáu, næstum engu eða engu með öðrum en maka. Það er frábært að geta leitað til maka eftir stuðningi en makinn er líka að takast á við breyttar aðstæður og þá erfiðleika sem þeim fylgja og er nú þegar undir miklu álagi. Því getur verið gott að geta einnig leitað annað eftir stuðningi. Oft eru hlutir sem við viljum ekki endilega deila með maka, við viljum ekki auka áhyggjur eða „draga makann niður með okkur“. Því getur verið gott að ræða við einhvern í trúnaði, einhvern sem þekkir okkur ekki persónulega og er ekki tengdur okkur tilfinningalega. Þegar við leitum stuðnings hjá þriðja aðila getur það létt á álaginu inni á heimilinu vegna veikindanna. Með því að leita stuðnings út fyrir heimilið er hægt að nýta betur tímann heima fyrir, með maka, fjölskyldu og vinum í eitthvað ánægjulegra á þessum erfiðu tímum. Þunglyndi og kvíði eru þekkt vandamál meðal krabbameinsgreindra Mikil og langvarandi streita getur leitt til þunglyndis og kvíða og er krabbameinsgreining einn mesti streituvaldur sem fólk upplifir á lífsleiðinni. Það kemur því ekki á óvart að þetta séu algengustu geðrænu vandamálin sem krabbameinsgreindir greina frá. Greiningin er alltaf áfall en 20% - 40% finna fyrir verulegri vanlíðan í ferlinu og má ætla að 25% - 30% þjáist af geðrænum vandamálum sem hægt er að tengja beint til krabbameinsins. Þetta getur þróast út í viðvarandi vandamál fái fólk ekki viðeigandi aðstoð. Þegar erlendar rannsóknir eru skoðaðar kemur í ljós að krabbameinsgreindir eru í meiri hættu á að þróa með sér þunglyndi heldur en almenningur, sérstaklega á fyrsta ári eftir greiningu. Samkvæmt niðurstöðum þýskrar rannsóknar upplifði einn af hverjum 4 (24%) krabbameinsgreindra þunglyndi, sem bendir til þess að krabbameinsgreindir séu 5 sinnum líklegri til þess að upplifa þunglyndi heldur en aðrir. Ef rannsóknir á körlum eru skoðaðar sérstaklega sjáum við að um 60% karla með blöðruhálskirtilskrabbamein finna fyrir einhverskonar tilfinningalegu uppnámi og 10%-40% ná viðmiðum fyrir klínísku þunglyndi eða kvíða innan við 10 árum eftir krabbameinsgreiningu. Rannsókn á 37.388 körlum sem fengu andhormónameðferð leiddi í ljós að 1 af hverjum 10 hafði fengið þunglyndis- eða kvíðagreiningu, sem þeir höfðu ekki fyrir þessa meðferð. 48% þessara karla fékk enga meðhöndlun á þessum vanda, sem rímar ágætlega við niðurstöður Áttavitans um að karlar sæki sér ekki endilega stuðning þrátt fyrir að hafa þörf á honum en einnig gæti ástæðan verið sú að þessir einstaklingar séu ekki gripnir nægilega vel af heilbrigðiskerfinu. Það virðist vera svo að undir 10% krabbameinsgreindra fái greiningu og meðhöndlun á andlegri vanlíðan þegar litið er til erlendra rannsókna. Við höfum ekki sambærilegar tölur frá Íslandi en ætla má að staðan sé svipuð hérlendis. Inngrip sem ætlað er að draga úr þunglyndi og/eða kvíða hafa spáð fyrir um betri líðan, aukin lífsgæði og lengri líftíma krabbameinssjúklinga. Ávinningurinn á því að leita sér faglegrar aðstoðar er því töluverður, bæði fyrir þann sem greinist sem og aðstandendur. Af þessum ástæðum vill Krabbameinsfélagið hvetja karla til að leita sér aðstoðar ef þeir upplifa vanlíðan af völdum krabbameinsgreiningar, hvort sem þeir eru sjálfir greindir eða eiga einhvern nákominn sem hefur greinst. Höfundur er sálfræðingur og teymisstjóri ráðgjafar og stuðnings hjá Krabbameinsfélaginu
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun