Lélegir íslenskir læknar...eru ekki til! Steinunn Þórðardóttir skrifar 17. maí 2025 14:01 Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Skoðun Sjálfsvíg eru ekki óumflýjanleg Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson skrifar Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson skrifar Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun