Lélegir íslenskir læknar...eru ekki til! Steinunn Þórðardóttir skrifar 17. maí 2025 14:01 Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun