Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar 1. september 2025 18:00 Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu.
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar