Rúmfræði Hannes Pétursson skrifar 14. janúar 2014 06:00 Forundarlegt er að fylgjast með snúningum nýju ríkisstjórnarinnar, svigrúmsstjórnarinnar, kringum aðildarumsókn Íslands að ESB. Fyrir alþingiskosningarnar síðustu hétu Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur þjóðaratkvæðagreiðslu á þessu kjörtímabili um framhald viðræðna við sambandið, kæmust þeir til valda, enda klókt til atkvæðaveiða vegna þess að í flokkunum báðum er að finna fjölmarga kjósendur hlynnta því að samningsniðurstaða liggi fyrir. En þegar þingmeirihluti þessara flokka fékkst í kosningunum og saminn hafði verið stjórnarsáttmáli gaf strokkurinn frá sér annað hljóð. Fyrirheitið um þjóðaratkvæðagreiðslu varð eins og hver annar orðaleikur. Lýðræðislega svigrúmsstjórnin hefur því ekki enn séð sér fært að gefa borgurunum lýðræðislegt svigrúm til ákvarðanatöku í ESB-málinu, enda þótt meirihluti þjóðarinnar óski þess samkvæmt skoðanakönnunum. Bæði helbláir og gallgrænir stjórnarflokkamenn staðhæfa raunar að í alþingiskosningunum sjálfum hafi þjóðin afráðið að slíta aðildarviðræðum við ESB að fullu og öllu. Það eru að vísu falsrök. En setjum sem svo að það væri rétt, hvað dvelur þá Orminn langa, hvers vegna hefur ríkisstjórnin ekki nú þegar afturkallað umsóknina? Hefur hún kannski ekki bein í nefi til þess? Ríkisstjórnin áræddi hvorki annað né meira en að gera fortakslausara hlé á viðræðunum en verið hafði um sinn, viðræðum við ríkjasamband sem hún í öðru orðinu segist hatast við, nýtur þó áfram góðs af öllu því pólitíska brautryðjendastarfi Evrópumanna sem liggur til grundvallar innri markaði ESB. Enda þótt svigrúmsstjórnin sjái hvorki svigrúm til að halda aðildarviðræðum áfram né að efna til áðurnefndrar þjóðaratkvæðagreiðslu áleit hún sig hafa fullt svigrúm til að krefja ESB um milljónir á milljónir ofan í styrki (IPA), bundna aðildarviðræðum. Yfir alla þessa grautargerð samanlagða slær formaður fjárlaganefndar Alþingis mildum ljóma sem betur fer, hin rósfingraða morgungyðja Framsóknar, Móamanna og Heimssýnarfólksins. Svigrúm forsætisráðherrans til skuldaleiðréttingar handa „heimilunum í landinu“ dróst saman um sirka þrjá fjórðu hluta milli kosningabaráttunnar og haustsins sem í hönd fór. Skítt með það, stóra svigrúmið hafði þjónað vel tilgangi sínum á atkvæðaveiðunum. Það sem andstæðingarnir héldu fram fyrir kosningar reyndist nú laukrétt, svigrúm allra svigrúma gat aldrei orðið neitt í líkingu við það sem lofað hafði verið statt og stöðugt. Svigrúmið í ESB-málinu varð hins vegar að alls engu. Samt sem áður vísaði ríkisstjórnin því til Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Þar fengi það akademískt yfirbragð. Nú sem stendur brýtur sú stofnun, í umboði stjórnvalda, heilann um þetta þrotna svigrúm og mun skila niðurstöðu sinni hvað úr hverju. Hagfræðingastéttin er alls góðs makleg. En seint verður sagt að innan hennar líti allir sömu augum á silfrið frekar en gerist og gengur um aðra menn, hvað svo sem verða kann um svigrúmsrannsóknirnar í Hákóla Íslands. Eiginlega er leitun meðal akademískra greina að þrálátari sundurþykkju um leiðir og markmið en einmitt í hagvísindum. Nýlegt dæmi um þetta er hrópandi: Þegar Grikkir höfðu spilað botninn úr buxunum enn einu sinni, nú komnir í evrusamstarfið, voru sex, ef ekki sjö, ofurhagfræðingar frá jafn mörgum löndum beðnir um rökstutt álit sitt á því til hvaða ráða vænlegast væri að grípa í skuldakreppu gríska ríkisins. Þeir lögðust undir feld hver á sínum stað. En þegar úrræðunum var skilað reyndust þau eins sundurleit og mennirnir voru margir. Sumir hinna nafntoguðu ofurhagfræðinga standa í stórbisniss í þágu fjárfesta. Einn þeirra er Nouriel Roubini (í uppáhaldi hjá Móamönnum). Hann rambaði á að segja fyrir um bankakreppuna á Wall Street árið 2008, kreppuna sem send var þaðan heiminum með beztu kveðju, og hefur síðan ekki látið af að spá og spá eins og sjálfur Jesaja. Fyrri part sumars 2012 fór Roubini stað úr stað í Evrópu líkur hlaupadýri, þefaði víða og sannfærðist um fall evrukerfisins innan fárra daga. Hann ráðlagði áhættufjárfestinum John Paulson eindregið að veðja á hrun evrunnar. Paulson lét ekki segja sér það tvisvar og veðjaði. En það var evran sem ekki hrundi og er um þessar mundir fastari fyrir en nokkru sinni, var á síðastliðnu ári styrkust allra hinna alþjóðlegu mynta. Paulson tapaði hrikalega (einnig Soros gamli á sömu forsendum) og viðurkenndi eftir á að hafa „mislesið“ evrópska pólitík. Roubini hafði nefnilega allur verið í kauphallarhvískrinu, vissi auðvitað ekkert hvað Merkel, Mario Draghi og fleiri hugsuðu. Af Paulson er það annars að frétta að í júní síðastliðnum keypti hann kröfur á Glitni að upphæð 229 milljónir dollara. Nú er eftir að vita hvort spádómssaugun í N. Roubini urðu leiðarljós Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands þegar hún velti fyrir sér lífi og dauða evrunnar. Það hlýtur að koma fram í væntanlegri svigrúmsskýrslu frá hennar hendi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hannes Pétursson Mest lesið Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Sjá meira
Forundarlegt er að fylgjast með snúningum nýju ríkisstjórnarinnar, svigrúmsstjórnarinnar, kringum aðildarumsókn Íslands að ESB. Fyrir alþingiskosningarnar síðustu hétu Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur þjóðaratkvæðagreiðslu á þessu kjörtímabili um framhald viðræðna við sambandið, kæmust þeir til valda, enda klókt til atkvæðaveiða vegna þess að í flokkunum báðum er að finna fjölmarga kjósendur hlynnta því að samningsniðurstaða liggi fyrir. En þegar þingmeirihluti þessara flokka fékkst í kosningunum og saminn hafði verið stjórnarsáttmáli gaf strokkurinn frá sér annað hljóð. Fyrirheitið um þjóðaratkvæðagreiðslu varð eins og hver annar orðaleikur. Lýðræðislega svigrúmsstjórnin hefur því ekki enn séð sér fært að gefa borgurunum lýðræðislegt svigrúm til ákvarðanatöku í ESB-málinu, enda þótt meirihluti þjóðarinnar óski þess samkvæmt skoðanakönnunum. Bæði helbláir og gallgrænir stjórnarflokkamenn staðhæfa raunar að í alþingiskosningunum sjálfum hafi þjóðin afráðið að slíta aðildarviðræðum við ESB að fullu og öllu. Það eru að vísu falsrök. En setjum sem svo að það væri rétt, hvað dvelur þá Orminn langa, hvers vegna hefur ríkisstjórnin ekki nú þegar afturkallað umsóknina? Hefur hún kannski ekki bein í nefi til þess? Ríkisstjórnin áræddi hvorki annað né meira en að gera fortakslausara hlé á viðræðunum en verið hafði um sinn, viðræðum við ríkjasamband sem hún í öðru orðinu segist hatast við, nýtur þó áfram góðs af öllu því pólitíska brautryðjendastarfi Evrópumanna sem liggur til grundvallar innri markaði ESB. Enda þótt svigrúmsstjórnin sjái hvorki svigrúm til að halda aðildarviðræðum áfram né að efna til áðurnefndrar þjóðaratkvæðagreiðslu áleit hún sig hafa fullt svigrúm til að krefja ESB um milljónir á milljónir ofan í styrki (IPA), bundna aðildarviðræðum. Yfir alla þessa grautargerð samanlagða slær formaður fjárlaganefndar Alþingis mildum ljóma sem betur fer, hin rósfingraða morgungyðja Framsóknar, Móamanna og Heimssýnarfólksins. Svigrúm forsætisráðherrans til skuldaleiðréttingar handa „heimilunum í landinu“ dróst saman um sirka þrjá fjórðu hluta milli kosningabaráttunnar og haustsins sem í hönd fór. Skítt með það, stóra svigrúmið hafði þjónað vel tilgangi sínum á atkvæðaveiðunum. Það sem andstæðingarnir héldu fram fyrir kosningar reyndist nú laukrétt, svigrúm allra svigrúma gat aldrei orðið neitt í líkingu við það sem lofað hafði verið statt og stöðugt. Svigrúmið í ESB-málinu varð hins vegar að alls engu. Samt sem áður vísaði ríkisstjórnin því til Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Þar fengi það akademískt yfirbragð. Nú sem stendur brýtur sú stofnun, í umboði stjórnvalda, heilann um þetta þrotna svigrúm og mun skila niðurstöðu sinni hvað úr hverju. Hagfræðingastéttin er alls góðs makleg. En seint verður sagt að innan hennar líti allir sömu augum á silfrið frekar en gerist og gengur um aðra menn, hvað svo sem verða kann um svigrúmsrannsóknirnar í Hákóla Íslands. Eiginlega er leitun meðal akademískra greina að þrálátari sundurþykkju um leiðir og markmið en einmitt í hagvísindum. Nýlegt dæmi um þetta er hrópandi: Þegar Grikkir höfðu spilað botninn úr buxunum enn einu sinni, nú komnir í evrusamstarfið, voru sex, ef ekki sjö, ofurhagfræðingar frá jafn mörgum löndum beðnir um rökstutt álit sitt á því til hvaða ráða vænlegast væri að grípa í skuldakreppu gríska ríkisins. Þeir lögðust undir feld hver á sínum stað. En þegar úrræðunum var skilað reyndust þau eins sundurleit og mennirnir voru margir. Sumir hinna nafntoguðu ofurhagfræðinga standa í stórbisniss í þágu fjárfesta. Einn þeirra er Nouriel Roubini (í uppáhaldi hjá Móamönnum). Hann rambaði á að segja fyrir um bankakreppuna á Wall Street árið 2008, kreppuna sem send var þaðan heiminum með beztu kveðju, og hefur síðan ekki látið af að spá og spá eins og sjálfur Jesaja. Fyrri part sumars 2012 fór Roubini stað úr stað í Evrópu líkur hlaupadýri, þefaði víða og sannfærðist um fall evrukerfisins innan fárra daga. Hann ráðlagði áhættufjárfestinum John Paulson eindregið að veðja á hrun evrunnar. Paulson lét ekki segja sér það tvisvar og veðjaði. En það var evran sem ekki hrundi og er um þessar mundir fastari fyrir en nokkru sinni, var á síðastliðnu ári styrkust allra hinna alþjóðlegu mynta. Paulson tapaði hrikalega (einnig Soros gamli á sömu forsendum) og viðurkenndi eftir á að hafa „mislesið“ evrópska pólitík. Roubini hafði nefnilega allur verið í kauphallarhvískrinu, vissi auðvitað ekkert hvað Merkel, Mario Draghi og fleiri hugsuðu. Af Paulson er það annars að frétta að í júní síðastliðnum keypti hann kröfur á Glitni að upphæð 229 milljónir dollara. Nú er eftir að vita hvort spádómssaugun í N. Roubini urðu leiðarljós Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands þegar hún velti fyrir sér lífi og dauða evrunnar. Það hlýtur að koma fram í væntanlegri svigrúmsskýrslu frá hennar hendi.
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun