Hverjir verða Borgunarmenn fyrir bönkum? Árni Páll Árnason skrifar 17. febrúar 2016 07:00 Umræðan um Borgunarhneykslið má ekki staðnæmast við það eitt. Það sem við vitum nú þegar um atburðarásina í málinu dugar til að vekja verulegar efasemdir um vinnubrögð og siðferði í efstu lögum fjármálakerfisins. Það þarf að upplýsa til fulls um allar ákvarðanir í málinu, hvernig verðmat fór fram og hvernig stjórnendur Landsbankans tóku ákvörðunina um þessa sölu, lið fyrir lið. Það vekur nefnilega athygli að stjórnendur Landsbankans hafa fært það fram sem röksemd fyrir því að selja hinum stálheppnu útvöldu kaupendum á vegum stjórnenda Borgunar eignarhlutinn í leyni að stjórnendur Borgunar væru í lykilstöðu til að hafa áhrif á upplýsingar um framtíðarhorfur Borgunar ef aðrir kaupendur myndu sækjast eftir hlutnum. Eitt er nú það að stjórnendur Landsbankans gefi sér að stjórnendur Borgunar muni koma fram með sviksamlegum hætti. Annað er það hvers vegna stjórnendur Landsbankans ákváðu þá að treysta þeim upplýsingum sem þessir sömu stjórnendur veittu Landsbankanum sjálfum um framtíðarhorfur fyrirtækisins. Hvernig í ósköpunum réttlætir þú að trúa manni sem þú býst við að svíki aðra?Gamlar og nýjar hættur En Borgunarmálið varpar líka ljósi á hættur sem eru fram undan í íslensku viðskiptalífi og fjármálalífi. Það er ekkert nýtt að vel tengdir fjárfestar, handvaldir af Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki, fái tækifæri til að kaupa ríkiseignir eða sölsa undir sig aðstöðu sem ríkið hefur. Efnahagssaga Íslands hefur einkennst af því alla tíð. Það voru vel tengdir einstaklingar sem fengu tækifæri til að fá til sín Marshall-aðstoðina sem Ísland fékk eftir stríð. Það voru vel tengdir einstaklingar sem fengu einkaleyfi til að bjóða í verk fyrir varnarliðið og voru áratugum saman í aðstöðu til að rukka margfaldan raunkostnað fyrir hvert einasta viðvik á Keflavíkurflugvelli. Það voru vel tengdir aðilar sem gátu sölsað undir sig hlutabréf almennings og Vestur-Íslendinga í Eimskipafélaginu og nýtt agnarlítinn eignarhlut til að ná yfirtökum á Eimskipafélaginu. Þá aðstöðu nýttu þeir svo til að sölsa undir sig hvert fyrirtækið á fætur öðru í viðskiptalífinu og byggja viðskiptaveldi sem stóð áratugum saman, án nokkurrar innistæðu. Það voru vel tengdir kaupendur sem fengu að kaupa SR-mjöl í upphafi tíunda áratugarins og gátu svo selt eignir út úr fyrirtækinu og borgað sér kaupverðið á einu ári. Og síðast en ekki síst voru það vel tengdir aðilar sem fengu einir að kaupa bankana við einkavæðinguna 2003. Þá voru allar reglur beygðar og öll viðmið um mat á tilboðum skekkt, til að réttir menn fengju á endanum að kaupa. Þeir keyptu á ágætu verði, en lánuðu hverjir öðrum fyrir kaupverðinu. Þeir keyptu banka til að geta nýtt þá til að skammta sér auð og aðstöðu þaðan í frá. Þeir höfðu ekkert efni á að kaupa bankana – þeir gerðu það bara og nýttu sér íslenskt fákeppnisumhverfi til að klóra útlagt fé til baka af almenningi og verðmætaskapandi fyrirtækjum.Nýir Borgunarmenn verða fundnir Nú er enn rætt um bankasölu. Í nýlegri skýrslu Bankasýslu ríkisins kemur samt fram að engir Íslendingar hafi ráð á að kaupa banka fyrir eigin rammleik. Þá liggur fyrir að engir útlendingar hafa sýnt áhuga á að kaupa íslenskan banka, þrátt fyrir ítrekaðar sölutilraunir a.m.k. eins slitabús á erlendum vettvangi undanfarin ár. En þótt engir Íslendingar geti keypt einn einasta banka og engir útlendingar vilji kaupa einn einasta banka eru nú allt í einu ÞRÍR bankar til sölu. Hverjir munu kaupa? Svarið liggur í augum uppi. Hættan er sú að einhverjir nýir Borgunarmenn verði fundnir. Þeir verða sannarlega ekki borgunarmenn fyrir banka í hefðbundnum skilningi þess orðs, en þeir verða Borgunarmenn í þeim séríslenska skilningi sem hér hefur verið rakinn. Þeir munu kaupa bankana á háu verði og nýta sér síðan fákeppnisumhverfi hinnar íslensku krónu til að sjúga kaupverðið úr landsmönnum um ókomin ár.Röðum upp á nýtt Mikilvægasta verkefni stjórnmálanna er að stöðva þetta rugl. Það munu núverandi stjórnarflokkar ekki gera. Það þarf að setja landinu efnahagslega stjórnarskrá. Hluti hennar mun þurfa að felast í að laga bankakerfið að þörfum almennings, heimilanna og verðmætaskapandi fyrirtækja. Það þarf að nýta það tækifæri sem nú er að opnast með ráðandi umsvifum ríkisvaldsins á fjármálamarkaði til að brjóta bankana upp og raða bútunum upp á nýtt. Sumir þættir bankarekstrar eiga einfaldlega ekki heima með öðrum í fákeppnisumhverfi. Samhliða þarf að breyta lagaumhverfi fjármálakerfisins og torvelda ofurvald fjármálafyrirtækja yfir fólki. Úrvinnsla skuldamála frá hruni á að verða okkur verðmætur lærdómur. Það þarf að styrkja lagaumhverfi greiðsluaðlögunar, auka áhættu banka af útlánum og torvelda bönkum að ganga að fólki ef greiðslugeta bregst. Þá þarf að tryggja almenningi í landinu arð af ríkiseignum og gefa ófrávíkjanleg fyrirmæli um samkeppni um sölu þeirra. Tækifærið til þessara breytinga er núna. Það verður farið eftir að ríkið selur hluta í bönkunum. Þess vegna þarf að koma í veg fyrir að núverandi stjórnarflokkar selji bankana og gefa nýrri ríkisstjórn færi á raða spilunum upp á nýtt, með hagsmuni almennings að leiðarljósi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Borgunarmálið Mest lesið Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Umræðan um Borgunarhneykslið má ekki staðnæmast við það eitt. Það sem við vitum nú þegar um atburðarásina í málinu dugar til að vekja verulegar efasemdir um vinnubrögð og siðferði í efstu lögum fjármálakerfisins. Það þarf að upplýsa til fulls um allar ákvarðanir í málinu, hvernig verðmat fór fram og hvernig stjórnendur Landsbankans tóku ákvörðunina um þessa sölu, lið fyrir lið. Það vekur nefnilega athygli að stjórnendur Landsbankans hafa fært það fram sem röksemd fyrir því að selja hinum stálheppnu útvöldu kaupendum á vegum stjórnenda Borgunar eignarhlutinn í leyni að stjórnendur Borgunar væru í lykilstöðu til að hafa áhrif á upplýsingar um framtíðarhorfur Borgunar ef aðrir kaupendur myndu sækjast eftir hlutnum. Eitt er nú það að stjórnendur Landsbankans gefi sér að stjórnendur Borgunar muni koma fram með sviksamlegum hætti. Annað er það hvers vegna stjórnendur Landsbankans ákváðu þá að treysta þeim upplýsingum sem þessir sömu stjórnendur veittu Landsbankanum sjálfum um framtíðarhorfur fyrirtækisins. Hvernig í ósköpunum réttlætir þú að trúa manni sem þú býst við að svíki aðra?Gamlar og nýjar hættur En Borgunarmálið varpar líka ljósi á hættur sem eru fram undan í íslensku viðskiptalífi og fjármálalífi. Það er ekkert nýtt að vel tengdir fjárfestar, handvaldir af Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki, fái tækifæri til að kaupa ríkiseignir eða sölsa undir sig aðstöðu sem ríkið hefur. Efnahagssaga Íslands hefur einkennst af því alla tíð. Það voru vel tengdir einstaklingar sem fengu tækifæri til að fá til sín Marshall-aðstoðina sem Ísland fékk eftir stríð. Það voru vel tengdir einstaklingar sem fengu einkaleyfi til að bjóða í verk fyrir varnarliðið og voru áratugum saman í aðstöðu til að rukka margfaldan raunkostnað fyrir hvert einasta viðvik á Keflavíkurflugvelli. Það voru vel tengdir aðilar sem gátu sölsað undir sig hlutabréf almennings og Vestur-Íslendinga í Eimskipafélaginu og nýtt agnarlítinn eignarhlut til að ná yfirtökum á Eimskipafélaginu. Þá aðstöðu nýttu þeir svo til að sölsa undir sig hvert fyrirtækið á fætur öðru í viðskiptalífinu og byggja viðskiptaveldi sem stóð áratugum saman, án nokkurrar innistæðu. Það voru vel tengdir kaupendur sem fengu að kaupa SR-mjöl í upphafi tíunda áratugarins og gátu svo selt eignir út úr fyrirtækinu og borgað sér kaupverðið á einu ári. Og síðast en ekki síst voru það vel tengdir aðilar sem fengu einir að kaupa bankana við einkavæðinguna 2003. Þá voru allar reglur beygðar og öll viðmið um mat á tilboðum skekkt, til að réttir menn fengju á endanum að kaupa. Þeir keyptu á ágætu verði, en lánuðu hverjir öðrum fyrir kaupverðinu. Þeir keyptu banka til að geta nýtt þá til að skammta sér auð og aðstöðu þaðan í frá. Þeir höfðu ekkert efni á að kaupa bankana – þeir gerðu það bara og nýttu sér íslenskt fákeppnisumhverfi til að klóra útlagt fé til baka af almenningi og verðmætaskapandi fyrirtækjum.Nýir Borgunarmenn verða fundnir Nú er enn rætt um bankasölu. Í nýlegri skýrslu Bankasýslu ríkisins kemur samt fram að engir Íslendingar hafi ráð á að kaupa banka fyrir eigin rammleik. Þá liggur fyrir að engir útlendingar hafa sýnt áhuga á að kaupa íslenskan banka, þrátt fyrir ítrekaðar sölutilraunir a.m.k. eins slitabús á erlendum vettvangi undanfarin ár. En þótt engir Íslendingar geti keypt einn einasta banka og engir útlendingar vilji kaupa einn einasta banka eru nú allt í einu ÞRÍR bankar til sölu. Hverjir munu kaupa? Svarið liggur í augum uppi. Hættan er sú að einhverjir nýir Borgunarmenn verði fundnir. Þeir verða sannarlega ekki borgunarmenn fyrir banka í hefðbundnum skilningi þess orðs, en þeir verða Borgunarmenn í þeim séríslenska skilningi sem hér hefur verið rakinn. Þeir munu kaupa bankana á háu verði og nýta sér síðan fákeppnisumhverfi hinnar íslensku krónu til að sjúga kaupverðið úr landsmönnum um ókomin ár.Röðum upp á nýtt Mikilvægasta verkefni stjórnmálanna er að stöðva þetta rugl. Það munu núverandi stjórnarflokkar ekki gera. Það þarf að setja landinu efnahagslega stjórnarskrá. Hluti hennar mun þurfa að felast í að laga bankakerfið að þörfum almennings, heimilanna og verðmætaskapandi fyrirtækja. Það þarf að nýta það tækifæri sem nú er að opnast með ráðandi umsvifum ríkisvaldsins á fjármálamarkaði til að brjóta bankana upp og raða bútunum upp á nýtt. Sumir þættir bankarekstrar eiga einfaldlega ekki heima með öðrum í fákeppnisumhverfi. Samhliða þarf að breyta lagaumhverfi fjármálakerfisins og torvelda ofurvald fjármálafyrirtækja yfir fólki. Úrvinnsla skuldamála frá hruni á að verða okkur verðmætur lærdómur. Það þarf að styrkja lagaumhverfi greiðsluaðlögunar, auka áhættu banka af útlánum og torvelda bönkum að ganga að fólki ef greiðslugeta bregst. Þá þarf að tryggja almenningi í landinu arð af ríkiseignum og gefa ófrávíkjanleg fyrirmæli um samkeppni um sölu þeirra. Tækifærið til þessara breytinga er núna. Það verður farið eftir að ríkið selur hluta í bönkunum. Þess vegna þarf að koma í veg fyrir að núverandi stjórnarflokkar selji bankana og gefa nýrri ríkisstjórn færi á raða spilunum upp á nýtt, með hagsmuni almennings að leiðarljósi.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun