Trump og King Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 13. janúar 2017 07:00 Undanfarið kosningamisseri bjó ég í Atlanta í Georgíu og las við guðfræði- og trúarbragðafræðideild Emory háskóla. Það var merkileg reynsla að fylgjast með umræðum og viðbrögðum samnemenda minna við hvert fótmál forsetakosninganna og þegar úrslitin urðu ljós var mörgum svo brugðið að sorg og reiði brast út með ýmsum hætti. Georgía er eitt af vígum repúblikana og fylkið hefur stutt forsetaframbjóðenda þeirra í flestum kosningum undanfarna áratugi. Georgía var ekki talið baráttufylki en þar voru engir kosningafundir haldnir og engum auglýsingum sjónvarpað fyrr en viku fyrir kosningar. Skiptingin á milli borgar og sveita gæti ekki verið skýrari en borgirnar studdu Hillary Clinton og dreifbýlið Donald Trump. Kannanir meðal nemenda í Emory sýndu yfir 90% stuðning við Clinton en feimni við að gefa upp stuðning við Trump gæti hafa skekkt þær tölur samkvæmt nemendafélögunum. Kynþáttaspenna hefur einkennt sögu Georgíu en Atlanta er jafnframt höfuðvígi mannréttindabaráttu þeldökkra. Martin Luther King jr. var prestur í Ebenezer Baptist Church, sem er fjölmennur söfnuður í borginni, og hefur svæðinu í kringum kirkjuna verið breytt í þjóðgarð til minningar um baráttu hans. Kynþáttaspenna er ennþá áberandi í umræðunni og undanfarið haust hafa dráp lögreglumanna á þeldökkum borgurum ítrekað komist í fjölmiðla, sökum þess að aðstandendur hafa tekið upp verknaðina á snjallsíma. Mótmæli hafa verið fjölmenn í borgum Georgíu og í nágrannafylkjum undir fána hreyfingarinnar #BlackLivesMatter. Ein af stofnunum Emory rannsakar samspil trúar og stjórnmála og daginn eftir að úrslit voru ljós var erindi flutt á þeirra vegum af blaðakonunni Cynthia Tucker Haynes. Hún er dálkahöfundur sem hefur m.a. unnið Pulitzer verðlaun fyrir skrif sín um tengsl þeldökkra og hvítra í Bandaríkjunum. Fyrir fullum sal nemenda og kennara viðurkenndi hún að hafa þurft að endurskrifa erindi sitt á síðustu stundu í ljósi þess að hættumerki höfðu breyst í hættuástand með kosningu Donald Trump. Mat Haynes var að kynþáttafordómar ættu stóran þátt í úrslitum kosninganna. Máli sínu til stuðnings nefndi hún þrennt: Í fyrsta lagi innkomu Trump í bandarísk stjórnmál en hann kom sér að í umræðunni með því að halda á lofti gróusögum um að Obama væri ekki fæddur í Bandaríkjunum og væri því óhæfur til að gegna forsetaembættinu. Í öðru lagi árangur Obama í efnahagsmálum en í forsetatíð hans höfðu kjör hinna fjárhagslega verst stöddu batnað verulega á meðan kjör millistéttarinnar stóðu í stað. Þar sem fátækt í Bandaríkjunum er afgerandi kynþáttaskipt leiddi þetta af sér þá upplifun að verið væri að hygla þeldökkum á kostnað hvítra. Loks nefndi hún breytt landslag í opinberri orðræðu þar sem mörk tjáningar hafa flust í kjölfar tilkomu netmiðla og hópar eiga greiðari aðgang við að boða kynþáttafordóma í ummælakerfum og spjallrásum. Umræður í lokin urðu til að orða reiði, vonbrigði, sorg og ótta, sérstaklega meðal þeldökkra nemenda. Meginstef hjá mælendum var viðurkenning á því að framförum fylgir oft bakslag og margir sáu samsvörun með núverandi þróun og því bakslagi sem átti sér stað eftir tap suðursins í þrælastríðinu. Hin alræmdu Jim Crow lög lögleiddu aðgreiningu kynþátta og voru loks afnumin í kjölfar mannréttabaráttu þeldökkra á sjötta áratugnum. Arfleifð Martin Luther King jr. bar í því samhengi oft á góma en margar af prédikunum hans og ræðum hafa spámannlegt gildi í hugum þeirra sem upplifað hafa framfarir og vonbrigði í samskiptum kynþátta í suðuríkjunum. King er álitin fyrirmynd með því hugrekki sem hann sýndi í baráttunni gegn kynþáttahatri og fyrir aðferðir sínar en hann boðaði að ofbeldi gæti aldrei leitt til friðar. Ein af þekktustu prédikunum hans nefnist Um mælikvarða mennskunnar en þar segir hann enga spurningu vera ofar þeirri hvaða augum við lítum verðgildi fólks. Af mannsmynd okkar ákvarðast „gjörvöll stjórnskipan, samfélagsgerð og hagkerfi okkar“. Ef verðgildi mennskunnar eru vegin með mælikvörðum hagkerfa reiknast King til að í fullorðnum einstaklingi sé „næg fita í sjö sápustykki, nægt járn í meðalstóran nagla, nægur sykur til að fylla staut [og] nægur fosfór í 2.220 eldspýtukveika“, alls um 99 cent á þávirði. Myndmáli hans er ætlað að smætta þá mannsmynd sem lítur á manninn með augum veraldarhyggju og notagildis. Andstætt veraldarhyggju byggði King á mannsmynd Biblíunnar en hún er að hans mati í senn raunsæ á syndugt eðli mannsins og trúuð á að manneskjur standa í augum Guðs jafnfætis í sköpuninni og eru ómetanlegar með veraldlegum mælikvörðum. Á þeirri forsendu fordæmdi King kynþáttahyggju, arðrán á vinnuafli, nýlendustefnu og stríðsrekstur til yfirráða. Þekktasta brot úr þessari prédikun er hvatning hans um að „maðurinn sé á endanum ekki metinn á grundvelli þess hvernig hann lifir á tímum allsnægta og þæginda, heldur hvar hann stendur á tímum áskorana og átaka“. Kjör Donalds Trump í embætti forseta Bandaríkjanna á sér eflaust margar skýringar en frá sjónarhóli þeirra sem sætt hafa misrétti á grundvelli hörundslitar, svíður þessi þáttur í kosningabaráttu hans mest. Arfleifð Martin Luther King jr. er í senn huggun um að manneskjan standi ekki ein í aðstæðum sínum og ákall til að vinna að réttlæti allra með friðsamri baráttu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum 2020 Sigurvin Lárus Jónsson Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Undanfarið kosningamisseri bjó ég í Atlanta í Georgíu og las við guðfræði- og trúarbragðafræðideild Emory háskóla. Það var merkileg reynsla að fylgjast með umræðum og viðbrögðum samnemenda minna við hvert fótmál forsetakosninganna og þegar úrslitin urðu ljós var mörgum svo brugðið að sorg og reiði brast út með ýmsum hætti. Georgía er eitt af vígum repúblikana og fylkið hefur stutt forsetaframbjóðenda þeirra í flestum kosningum undanfarna áratugi. Georgía var ekki talið baráttufylki en þar voru engir kosningafundir haldnir og engum auglýsingum sjónvarpað fyrr en viku fyrir kosningar. Skiptingin á milli borgar og sveita gæti ekki verið skýrari en borgirnar studdu Hillary Clinton og dreifbýlið Donald Trump. Kannanir meðal nemenda í Emory sýndu yfir 90% stuðning við Clinton en feimni við að gefa upp stuðning við Trump gæti hafa skekkt þær tölur samkvæmt nemendafélögunum. Kynþáttaspenna hefur einkennt sögu Georgíu en Atlanta er jafnframt höfuðvígi mannréttindabaráttu þeldökkra. Martin Luther King jr. var prestur í Ebenezer Baptist Church, sem er fjölmennur söfnuður í borginni, og hefur svæðinu í kringum kirkjuna verið breytt í þjóðgarð til minningar um baráttu hans. Kynþáttaspenna er ennþá áberandi í umræðunni og undanfarið haust hafa dráp lögreglumanna á þeldökkum borgurum ítrekað komist í fjölmiðla, sökum þess að aðstandendur hafa tekið upp verknaðina á snjallsíma. Mótmæli hafa verið fjölmenn í borgum Georgíu og í nágrannafylkjum undir fána hreyfingarinnar #BlackLivesMatter. Ein af stofnunum Emory rannsakar samspil trúar og stjórnmála og daginn eftir að úrslit voru ljós var erindi flutt á þeirra vegum af blaðakonunni Cynthia Tucker Haynes. Hún er dálkahöfundur sem hefur m.a. unnið Pulitzer verðlaun fyrir skrif sín um tengsl þeldökkra og hvítra í Bandaríkjunum. Fyrir fullum sal nemenda og kennara viðurkenndi hún að hafa þurft að endurskrifa erindi sitt á síðustu stundu í ljósi þess að hættumerki höfðu breyst í hættuástand með kosningu Donald Trump. Mat Haynes var að kynþáttafordómar ættu stóran þátt í úrslitum kosninganna. Máli sínu til stuðnings nefndi hún þrennt: Í fyrsta lagi innkomu Trump í bandarísk stjórnmál en hann kom sér að í umræðunni með því að halda á lofti gróusögum um að Obama væri ekki fæddur í Bandaríkjunum og væri því óhæfur til að gegna forsetaembættinu. Í öðru lagi árangur Obama í efnahagsmálum en í forsetatíð hans höfðu kjör hinna fjárhagslega verst stöddu batnað verulega á meðan kjör millistéttarinnar stóðu í stað. Þar sem fátækt í Bandaríkjunum er afgerandi kynþáttaskipt leiddi þetta af sér þá upplifun að verið væri að hygla þeldökkum á kostnað hvítra. Loks nefndi hún breytt landslag í opinberri orðræðu þar sem mörk tjáningar hafa flust í kjölfar tilkomu netmiðla og hópar eiga greiðari aðgang við að boða kynþáttafordóma í ummælakerfum og spjallrásum. Umræður í lokin urðu til að orða reiði, vonbrigði, sorg og ótta, sérstaklega meðal þeldökkra nemenda. Meginstef hjá mælendum var viðurkenning á því að framförum fylgir oft bakslag og margir sáu samsvörun með núverandi þróun og því bakslagi sem átti sér stað eftir tap suðursins í þrælastríðinu. Hin alræmdu Jim Crow lög lögleiddu aðgreiningu kynþátta og voru loks afnumin í kjölfar mannréttabaráttu þeldökkra á sjötta áratugnum. Arfleifð Martin Luther King jr. bar í því samhengi oft á góma en margar af prédikunum hans og ræðum hafa spámannlegt gildi í hugum þeirra sem upplifað hafa framfarir og vonbrigði í samskiptum kynþátta í suðuríkjunum. King er álitin fyrirmynd með því hugrekki sem hann sýndi í baráttunni gegn kynþáttahatri og fyrir aðferðir sínar en hann boðaði að ofbeldi gæti aldrei leitt til friðar. Ein af þekktustu prédikunum hans nefnist Um mælikvarða mennskunnar en þar segir hann enga spurningu vera ofar þeirri hvaða augum við lítum verðgildi fólks. Af mannsmynd okkar ákvarðast „gjörvöll stjórnskipan, samfélagsgerð og hagkerfi okkar“. Ef verðgildi mennskunnar eru vegin með mælikvörðum hagkerfa reiknast King til að í fullorðnum einstaklingi sé „næg fita í sjö sápustykki, nægt járn í meðalstóran nagla, nægur sykur til að fylla staut [og] nægur fosfór í 2.220 eldspýtukveika“, alls um 99 cent á þávirði. Myndmáli hans er ætlað að smætta þá mannsmynd sem lítur á manninn með augum veraldarhyggju og notagildis. Andstætt veraldarhyggju byggði King á mannsmynd Biblíunnar en hún er að hans mati í senn raunsæ á syndugt eðli mannsins og trúuð á að manneskjur standa í augum Guðs jafnfætis í sköpuninni og eru ómetanlegar með veraldlegum mælikvörðum. Á þeirri forsendu fordæmdi King kynþáttahyggju, arðrán á vinnuafli, nýlendustefnu og stríðsrekstur til yfirráða. Þekktasta brot úr þessari prédikun er hvatning hans um að „maðurinn sé á endanum ekki metinn á grundvelli þess hvernig hann lifir á tímum allsnægta og þæginda, heldur hvar hann stendur á tímum áskorana og átaka“. Kjör Donalds Trump í embætti forseta Bandaríkjanna á sér eflaust margar skýringar en frá sjónarhóli þeirra sem sætt hafa misrétti á grundvelli hörundslitar, svíður þessi þáttur í kosningabaráttu hans mest. Arfleifð Martin Luther King jr. er í senn huggun um að manneskjan standi ekki ein í aðstæðum sínum og ákall til að vinna að réttlæti allra með friðsamri baráttu.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun