Varasamt að gera upp hug sinn fyrir fram Ari Brynjólfsson skrifar 27. nóvember 2019 06:45 Elisabeth Roscher hefur tveggja áratuga reynslu af rannsóknum. Fréttablaðið/Anton Brink „Okkar markmið er að komast að því nákvæmlega hvað var í gangi, upp að því marki sem það er mögulegt, og lýsa því á hlutlægan hátt. Til þess notum við viðurkenndar aðferðir við rannsóknina. Við störfum ávallt af fullum heilindum. Okkar rannsókn þarf að geta staðist ítarlega skoðun í framtíðinni,“ segir Elisabeth Roscher, einn eigenda alþjóðlegu lögmannsstofunnar Wikborg Rein í Noregi. Hún stjórnar rannsókn lögmannsstofunnar á starfsemi Samherja í Namibíu. Roscher er nú stödd á Íslandi vegna rannsóknarinnar. Samherji hafði samband við Wikborg Rein rúmri viku áður en þáttur Kveiks fór í loftið og umfjöllun Stundarinnar kom út um meintar mútugreiðslur Samherja til að komast yfir fiskveiðikvóta í Namibíu. Hlutverk Wikborg Rein er að aðstoða stjórn Samherja í innri rannsókn á starfseminni í Namibíu á tímabilinu 2011 til 2019. „Rannsóknin beinist að Samherja og dótturfyrirtækjum, við erum að skoða öll viðskiptatengsl þeirra í Namibíu og ásakanirnar í tengslum við hvernig var staðið að því fá fiskveiðikvóta og greiðslur því tengdar,“ útskýrir Roscher. „Við munum fara yfir hlutverk núverandi og fyrrverandi starfsmanna, þar á meðal æðstu stjórnenda. Tilgangurinn er að fá allar staðreyndir upp á yfirborðið.“Wikborg Rein starfar fyrir stjórn Samherja og þið fáið greitt frá þeim, hvernig metur þú trúverðugleika þessarar rannsóknar? „Stjórn fyrirtækis þarf að hafa allar staðreyndir á hreinu til að geta tekið upplýstar ákvarðanir til framtíðar litið. Það er nú þegar hafin rannsókn á sakamáli í Namibíu, ef það verða fleiri opinberar rannsóknir í öðrum löndum þá munum við einnig aðstoða við að veita upplýsingar. Við erum nú þegar í sambandi við yfirvöld í nokkrum löndum.“Verða niðurstöður rannsóknarinnar gerðar opinberar? „Það veltur á samstarfi við yfirvöld. Við stefnum á að allt verði gert opinbert á endanum.“Roscher er sjálf með tuttugu ára reynslu við rannsókn mála. Teymi hennar samanstendur af hópi lögmanna, endurskoðendum og sérfræðingum í gagnavinnslu. Eru nú nokkrir að störfum í Namibíu. Til að byrja með þarf að fá heildaryfirsýn, síðan er farið í gagnaöflun og í kjölfar þess verða tekin viðtöl. „Það er vissulega öðruvísi að gera einkarannsókn en þegar ég starfaði sem saksóknari, það eru ekki vitnakvaðningar en líkt og í Noregi þá skilst okkur að starfsmenn á íslenskum vinnumarkaði séu almennt skuldbundnir, samkvæmt ráðningarsamningi, til að sýna samvinnu og veita upplýsingar þegar verið er að upplýsa mál,“ segir Roscher. Gerir hún ráð fyrir að rannsóknin taki nokkra mánuði.Munið þið ræða við uppljóstrarann í málinu, Jóhannes Stefánsson? „Það kemur til greina. Við erum til í að tala við alla sem geta sagt okkur eitthvað um þessi mál.“Gefum okkur að Wikborg Rein komist að þeirri niðurstöðu að stjórnendur Samherja hafi markvisst staðið í mútugreiðslum til ráðamanna í Namibíu og skattsvikum þar í landi, hvað gerist þá? „Við erum nú að safna staðreyndum, síðan rýnum við í og metum staðreyndirnar, loks gefum við okkar lögfræðilega mat á stöðunni. Ef það verður niðurstaðan þá munum við deila öllum þeim upplýsingum sem skipta máli með þar til bærum yfirvöldum.“ Í umfjöllun Kveiks og Stundarinnar eru kortlagðar greiðslur í gegnum Kýpur og félög í skattaskjólum í Indlands- og Karíbahafi. Einnig er grunur um peningaþvætti í Noregi í gegnum ríkisbankann DNB. Beinist rannsókn ykkar einnig að þeim þáttum? „Bankareikningar í DNB koma við sögu í þessu máli, á þessum tímapunkti beinist rannsókn okkar ekki þangað. Við munum hins vegar skoða allar millifærslur fjár sem tengjast þessu máli.“Verða skjöl Wikileaks sem og upplýsingarnar sem koma fram í umfjöllun Kveiks og Stundarinnar notuð við ykkar rannsókn? „Já. Hluti rannsóknarinnar snýst um að bera saman það sem hefur komið fram í fjölmiðlum við staðreyndir málsins. Mín reynsla úr svona málum er að það eru alltaf nokkur atriði sem stemma ekki, en við erum ekki komin á þann stað enn þá. Við erum að skoða öll gögn sem geta haft þýðingu í þessu máli.“Það eru til tölvupóstar þar sem talað er um mútur, hversu miklar sannanir þarf til áður en að hægt er að fullyrða að saknæmt athæfi hafi átt sér stað? „Ég hef lært það af störfum mínum sem saksóknari og rannsakandi í hvítflibbaglæpum að staðreyndirnar eru alltaf blæbrigðakenndar. Það er varasamt að gera upp hug sinn fyrir fram.“ Roscher segist ekki hafa orðið vör við að Samherji sé að reyna að fela neinar upplýsingar. „Ég hafði heyrt um Samherja, en ég hafði aldrei velt þessu fyrirtæki fyrir mér áður en ég hóf rannsóknina. Ég hef ekki orðið vör við neitt annað en að Samherji vilji upplýsa um alla þætti þessa máls, það er mín upplifun af þeim.“ Birtist í Fréttablaðinu Samherjaskjölin Tengdar fréttir Samherjamenn undirbúa varnirnar Samkvæmt heimildum Fréttablaðsins hafa minnst fjórir forystumenn Samherja ráðið lögmenn til að undirbúa varnir vegna ásakana á hendur fyrirtækinu um mútubrot og skattaundanskot. 26. nóvember 2019 06:15 Segja ummæli Helga ósönn og til þess fallin að valda Samherja tjóni Helgi Seljan sagði ósatt í morgunútvarpinu á Rás 2 í morgun og eru ummæli hans eingöngu til þess fallin að valda Samherja tjóni.“ segir í tilkynningu Samherja. 26. nóvember 2019 22:07 Helgi svarar ásökunum Samherja um uppspuna Helgi Seljan, fréttamaður á RÚV og einn þáttastjórnanda fréttaskýringaþáttarins Kveiks, svaraði ásökunum á hendur honum sem birtust á vef Samherja fyrr í kvöld. 26. nóvember 2019 23:34 Namibía ljósárum á undan Íslendingum í lagalegum og stofnanalegum vörnum gegn pólitískri spillingu Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata og formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar bar saman viðbrögð íslenskra stjórnvalda og stjórnvalda í Namibíu í skugga Samherjamálsins. 26. nóvember 2019 14:41 Þorsteinn Már hættir í stjórn tveggja breskra félaga Þorsteinn Már Baldvinsson steig tímabundið til hliðar sem forstjóri Samherja. Hann hefur nú hætt í stjórn tveggja breskra félaga. 26. nóvember 2019 17:30 Sainsbury's hætt að kaupa fisk af Samherja Ákvörðunin tengist ekki Samherjamálinu og var tekin áður en það kom upp að því er kemur fram á sjávarútvegsfréttavefnum Undercurrent News. 26. nóvember 2019 13:20 Mest lesið Allt of margir með hugann annars staðar í umferðinni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Missti stjórn á bílnum þegar klæðingin umvafði dekkin Innlent Hætta sem sáttasemjarar í deilu Ísraela og Hamas Fréttir Baráttan hafin á TikTok: Traktor í skeifunni, kaldar kveðjur og endurkoma Innlent Óeirðir í Valensía og kallað eftir afsögn ráðamanna Erlent Ætlar 1750 kílómetra á þrektækjum á einni viku í minningu vina Innlent Yazan og fjölskylda leita að nýju húsnæði Innlent Bjartsýn eftir fund í Virginíu vegna Söndru sem afplánar 37 ára dóm Innlent Lögreglan bannaði bjór á B5 Innlent Fleiri fréttir Allt of margir með hugann annars staðar í umferðinni Ætlar 1750 kílómetra á þrektækjum á einni viku í minningu vina Baráttan hafin á TikTok: Traktor í skeifunni, kaldar kveðjur og endurkoma Engin miðlæg skráning slysa í ferðaþjónustu Yazan og fjölskylda leita að nýju húsnæði Úrbætur í kjölfar slyss á Breiðamerkurjökli og vikulöng þrekraun Grunaður um sölu fíkniefna og brot á útlendingalögum Missti stjórn á bílnum þegar klæðingin umvafði dekkin Lögreglan bannaði bjór á B5 Leikskólastarfsmenn í Hafnarfirði greiða atkvæði um verkfall Um 60 kennarar hjá Fræðsluneti Suðurlands Bein útsending: Sigmundur kynnir innihaldið Öryrkjar fá 1,7 skattfrjálsa milljarða Ætla ekki að slíta viðræðum Engin ákvörðun um hvalveiðar og maurasýrumengun á Bíldudal Kallar eftir sams konar úrræði og Breivik og árásarmaður hennar sæta Bjartsýn eftir fund í Virginíu vegna Söndru sem afplánar 37 ára dóm Helmingi þætti óeðlilegt ef Bjarni gæfi út hvalveiðileyfi Þúsund lítrar af sýru láku á Bíldudal Ríkisstjórnin bjó sjálf til flóttamannavandamál Tveir handteknir eftir hópslagsmál Mansalsmál Gríska hússins: Vann sjö daga í viku hverri og svaf í kjallaranum Sakar Snorra um að tendra bál fordóma Nýju húsnæði Myndlistaskólans lokað Ísland meðal Evrópulanda þar sem lyfjatengd andlát eru hlutfallslega flest Nánast engin læknisþjónusta ef til verkfalls kemur Mikill eldur í iðnaðarhúsnæði á Akureyri Lyfjatengd andlát, rauð Bandaríki og glimmerveisla í Eldborg Tóku fyrstu skóflustunguna að nýjum skóla Óvíst hvort umsókn um hvalveiðileyfi verði afgreidd fyrir kosningar Sjá meira
„Okkar markmið er að komast að því nákvæmlega hvað var í gangi, upp að því marki sem það er mögulegt, og lýsa því á hlutlægan hátt. Til þess notum við viðurkenndar aðferðir við rannsóknina. Við störfum ávallt af fullum heilindum. Okkar rannsókn þarf að geta staðist ítarlega skoðun í framtíðinni,“ segir Elisabeth Roscher, einn eigenda alþjóðlegu lögmannsstofunnar Wikborg Rein í Noregi. Hún stjórnar rannsókn lögmannsstofunnar á starfsemi Samherja í Namibíu. Roscher er nú stödd á Íslandi vegna rannsóknarinnar. Samherji hafði samband við Wikborg Rein rúmri viku áður en þáttur Kveiks fór í loftið og umfjöllun Stundarinnar kom út um meintar mútugreiðslur Samherja til að komast yfir fiskveiðikvóta í Namibíu. Hlutverk Wikborg Rein er að aðstoða stjórn Samherja í innri rannsókn á starfseminni í Namibíu á tímabilinu 2011 til 2019. „Rannsóknin beinist að Samherja og dótturfyrirtækjum, við erum að skoða öll viðskiptatengsl þeirra í Namibíu og ásakanirnar í tengslum við hvernig var staðið að því fá fiskveiðikvóta og greiðslur því tengdar,“ útskýrir Roscher. „Við munum fara yfir hlutverk núverandi og fyrrverandi starfsmanna, þar á meðal æðstu stjórnenda. Tilgangurinn er að fá allar staðreyndir upp á yfirborðið.“Wikborg Rein starfar fyrir stjórn Samherja og þið fáið greitt frá þeim, hvernig metur þú trúverðugleika þessarar rannsóknar? „Stjórn fyrirtækis þarf að hafa allar staðreyndir á hreinu til að geta tekið upplýstar ákvarðanir til framtíðar litið. Það er nú þegar hafin rannsókn á sakamáli í Namibíu, ef það verða fleiri opinberar rannsóknir í öðrum löndum þá munum við einnig aðstoða við að veita upplýsingar. Við erum nú þegar í sambandi við yfirvöld í nokkrum löndum.“Verða niðurstöður rannsóknarinnar gerðar opinberar? „Það veltur á samstarfi við yfirvöld. Við stefnum á að allt verði gert opinbert á endanum.“Roscher er sjálf með tuttugu ára reynslu við rannsókn mála. Teymi hennar samanstendur af hópi lögmanna, endurskoðendum og sérfræðingum í gagnavinnslu. Eru nú nokkrir að störfum í Namibíu. Til að byrja með þarf að fá heildaryfirsýn, síðan er farið í gagnaöflun og í kjölfar þess verða tekin viðtöl. „Það er vissulega öðruvísi að gera einkarannsókn en þegar ég starfaði sem saksóknari, það eru ekki vitnakvaðningar en líkt og í Noregi þá skilst okkur að starfsmenn á íslenskum vinnumarkaði séu almennt skuldbundnir, samkvæmt ráðningarsamningi, til að sýna samvinnu og veita upplýsingar þegar verið er að upplýsa mál,“ segir Roscher. Gerir hún ráð fyrir að rannsóknin taki nokkra mánuði.Munið þið ræða við uppljóstrarann í málinu, Jóhannes Stefánsson? „Það kemur til greina. Við erum til í að tala við alla sem geta sagt okkur eitthvað um þessi mál.“Gefum okkur að Wikborg Rein komist að þeirri niðurstöðu að stjórnendur Samherja hafi markvisst staðið í mútugreiðslum til ráðamanna í Namibíu og skattsvikum þar í landi, hvað gerist þá? „Við erum nú að safna staðreyndum, síðan rýnum við í og metum staðreyndirnar, loks gefum við okkar lögfræðilega mat á stöðunni. Ef það verður niðurstaðan þá munum við deila öllum þeim upplýsingum sem skipta máli með þar til bærum yfirvöldum.“ Í umfjöllun Kveiks og Stundarinnar eru kortlagðar greiðslur í gegnum Kýpur og félög í skattaskjólum í Indlands- og Karíbahafi. Einnig er grunur um peningaþvætti í Noregi í gegnum ríkisbankann DNB. Beinist rannsókn ykkar einnig að þeim þáttum? „Bankareikningar í DNB koma við sögu í þessu máli, á þessum tímapunkti beinist rannsókn okkar ekki þangað. Við munum hins vegar skoða allar millifærslur fjár sem tengjast þessu máli.“Verða skjöl Wikileaks sem og upplýsingarnar sem koma fram í umfjöllun Kveiks og Stundarinnar notuð við ykkar rannsókn? „Já. Hluti rannsóknarinnar snýst um að bera saman það sem hefur komið fram í fjölmiðlum við staðreyndir málsins. Mín reynsla úr svona málum er að það eru alltaf nokkur atriði sem stemma ekki, en við erum ekki komin á þann stað enn þá. Við erum að skoða öll gögn sem geta haft þýðingu í þessu máli.“Það eru til tölvupóstar þar sem talað er um mútur, hversu miklar sannanir þarf til áður en að hægt er að fullyrða að saknæmt athæfi hafi átt sér stað? „Ég hef lært það af störfum mínum sem saksóknari og rannsakandi í hvítflibbaglæpum að staðreyndirnar eru alltaf blæbrigðakenndar. Það er varasamt að gera upp hug sinn fyrir fram.“ Roscher segist ekki hafa orðið vör við að Samherji sé að reyna að fela neinar upplýsingar. „Ég hafði heyrt um Samherja, en ég hafði aldrei velt þessu fyrirtæki fyrir mér áður en ég hóf rannsóknina. Ég hef ekki orðið vör við neitt annað en að Samherji vilji upplýsa um alla þætti þessa máls, það er mín upplifun af þeim.“
Birtist í Fréttablaðinu Samherjaskjölin Tengdar fréttir Samherjamenn undirbúa varnirnar Samkvæmt heimildum Fréttablaðsins hafa minnst fjórir forystumenn Samherja ráðið lögmenn til að undirbúa varnir vegna ásakana á hendur fyrirtækinu um mútubrot og skattaundanskot. 26. nóvember 2019 06:15 Segja ummæli Helga ósönn og til þess fallin að valda Samherja tjóni Helgi Seljan sagði ósatt í morgunútvarpinu á Rás 2 í morgun og eru ummæli hans eingöngu til þess fallin að valda Samherja tjóni.“ segir í tilkynningu Samherja. 26. nóvember 2019 22:07 Helgi svarar ásökunum Samherja um uppspuna Helgi Seljan, fréttamaður á RÚV og einn þáttastjórnanda fréttaskýringaþáttarins Kveiks, svaraði ásökunum á hendur honum sem birtust á vef Samherja fyrr í kvöld. 26. nóvember 2019 23:34 Namibía ljósárum á undan Íslendingum í lagalegum og stofnanalegum vörnum gegn pólitískri spillingu Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata og formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar bar saman viðbrögð íslenskra stjórnvalda og stjórnvalda í Namibíu í skugga Samherjamálsins. 26. nóvember 2019 14:41 Þorsteinn Már hættir í stjórn tveggja breskra félaga Þorsteinn Már Baldvinsson steig tímabundið til hliðar sem forstjóri Samherja. Hann hefur nú hætt í stjórn tveggja breskra félaga. 26. nóvember 2019 17:30 Sainsbury's hætt að kaupa fisk af Samherja Ákvörðunin tengist ekki Samherjamálinu og var tekin áður en það kom upp að því er kemur fram á sjávarútvegsfréttavefnum Undercurrent News. 26. nóvember 2019 13:20 Mest lesið Allt of margir með hugann annars staðar í umferðinni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Missti stjórn á bílnum þegar klæðingin umvafði dekkin Innlent Hætta sem sáttasemjarar í deilu Ísraela og Hamas Fréttir Baráttan hafin á TikTok: Traktor í skeifunni, kaldar kveðjur og endurkoma Innlent Óeirðir í Valensía og kallað eftir afsögn ráðamanna Erlent Ætlar 1750 kílómetra á þrektækjum á einni viku í minningu vina Innlent Yazan og fjölskylda leita að nýju húsnæði Innlent Bjartsýn eftir fund í Virginíu vegna Söndru sem afplánar 37 ára dóm Innlent Lögreglan bannaði bjór á B5 Innlent Fleiri fréttir Allt of margir með hugann annars staðar í umferðinni Ætlar 1750 kílómetra á þrektækjum á einni viku í minningu vina Baráttan hafin á TikTok: Traktor í skeifunni, kaldar kveðjur og endurkoma Engin miðlæg skráning slysa í ferðaþjónustu Yazan og fjölskylda leita að nýju húsnæði Úrbætur í kjölfar slyss á Breiðamerkurjökli og vikulöng þrekraun Grunaður um sölu fíkniefna og brot á útlendingalögum Missti stjórn á bílnum þegar klæðingin umvafði dekkin Lögreglan bannaði bjór á B5 Leikskólastarfsmenn í Hafnarfirði greiða atkvæði um verkfall Um 60 kennarar hjá Fræðsluneti Suðurlands Bein útsending: Sigmundur kynnir innihaldið Öryrkjar fá 1,7 skattfrjálsa milljarða Ætla ekki að slíta viðræðum Engin ákvörðun um hvalveiðar og maurasýrumengun á Bíldudal Kallar eftir sams konar úrræði og Breivik og árásarmaður hennar sæta Bjartsýn eftir fund í Virginíu vegna Söndru sem afplánar 37 ára dóm Helmingi þætti óeðlilegt ef Bjarni gæfi út hvalveiðileyfi Þúsund lítrar af sýru láku á Bíldudal Ríkisstjórnin bjó sjálf til flóttamannavandamál Tveir handteknir eftir hópslagsmál Mansalsmál Gríska hússins: Vann sjö daga í viku hverri og svaf í kjallaranum Sakar Snorra um að tendra bál fordóma Nýju húsnæði Myndlistaskólans lokað Ísland meðal Evrópulanda þar sem lyfjatengd andlát eru hlutfallslega flest Nánast engin læknisþjónusta ef til verkfalls kemur Mikill eldur í iðnaðarhúsnæði á Akureyri Lyfjatengd andlát, rauð Bandaríki og glimmerveisla í Eldborg Tóku fyrstu skóflustunguna að nýjum skóla Óvíst hvort umsókn um hvalveiðileyfi verði afgreidd fyrir kosningar Sjá meira
Samherjamenn undirbúa varnirnar Samkvæmt heimildum Fréttablaðsins hafa minnst fjórir forystumenn Samherja ráðið lögmenn til að undirbúa varnir vegna ásakana á hendur fyrirtækinu um mútubrot og skattaundanskot. 26. nóvember 2019 06:15
Segja ummæli Helga ósönn og til þess fallin að valda Samherja tjóni Helgi Seljan sagði ósatt í morgunútvarpinu á Rás 2 í morgun og eru ummæli hans eingöngu til þess fallin að valda Samherja tjóni.“ segir í tilkynningu Samherja. 26. nóvember 2019 22:07
Helgi svarar ásökunum Samherja um uppspuna Helgi Seljan, fréttamaður á RÚV og einn þáttastjórnanda fréttaskýringaþáttarins Kveiks, svaraði ásökunum á hendur honum sem birtust á vef Samherja fyrr í kvöld. 26. nóvember 2019 23:34
Namibía ljósárum á undan Íslendingum í lagalegum og stofnanalegum vörnum gegn pólitískri spillingu Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata og formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar bar saman viðbrögð íslenskra stjórnvalda og stjórnvalda í Namibíu í skugga Samherjamálsins. 26. nóvember 2019 14:41
Þorsteinn Már hættir í stjórn tveggja breskra félaga Þorsteinn Már Baldvinsson steig tímabundið til hliðar sem forstjóri Samherja. Hann hefur nú hætt í stjórn tveggja breskra félaga. 26. nóvember 2019 17:30
Sainsbury's hætt að kaupa fisk af Samherja Ákvörðunin tengist ekki Samherjamálinu og var tekin áður en það kom upp að því er kemur fram á sjávarútvegsfréttavefnum Undercurrent News. 26. nóvember 2019 13:20