Sjáðu hvað þú lést mig gera… Bragi Þór Thoroddsen skrifar 13. maí 2020 07:00 Kæri formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga. Mig langar að deila með ykkur kæra fólk, öllum sem nenna að lesa þessar línur, sýn minni á sveitarstjórnarmál og ekki síst Samband íslenskra sveitarfélaga. Svo ekkert fari milli mála, þá gegni ég stöðu sveitarstjóra í Súðavíkurhreppi. Súðavíkurhreppur er fámennur hreppur vestur á fjörðum fyrir þá sem ekki vita. Við byggjum hann um 200 sálir sem væntanlega una sér hér nokkuð vel. Tilefni þessara skrifa er viðtal við þig, kæri formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, í þætti Kastljóss þann 11. maí sl. Mér hreinlega ofbauð það sem þú hafðir þar fram að færa um “skjólstæðinga þína”, þ.e. mörg þeirra sveitarfélaga sem eru undir forystu sambandsins – við sem teljum undir 1000 íbúa. Frá því ég var barn voru sveitarstjórnarmál mér nokkuð hugleikin. Kannski klisjukennt, en faðir minn var sveitarstjóri til 16 ára í sjávarplássi vestur á fjörðum. En fæstir kjósa sín örlög á barnsaldri, en ég tel mig þó heppinn að hafa verið þar sem ég var. Alla tíð hafði ég því einhvers konar sýn á mikilvægi þessa starfs, kosti þess og galla. Kostirnir voru þeir að þetta mótaði huga minn og afstöðu til, að mér fannst, mikilvægs hluta stjórnkerfis á Íslandi, þ.e stjórn heima í héraði. Sjálfsstsjórn. Gallar þess að alast upp á heimili sveitarstjóra voru þeir að óharnað barn og síðar unglingur fékk stundum innsýn inn í það hversu óheill þessi heimur getur verið, pólitíkin hefur sinn gang og vinslit fyrir titla og bitlinga. Og gagnrýnin rataði inn á heimili ef því var að skipta, en svona er þetta bara. Þetta er mín sýn á málið, mín hlið veruleikans og hverjum sýnist eflaust sitt um allt sem er í fortíðinni. Hver og einn les með sínum gleraugum enda eru minnst þrjá hliðar á hverjum sannleik í hverri sögu. Þessi sýn mín á sveitarstjórnarmál var auðvitað lituð þeim litum sem þroski minn leyfði frá ári til árs. Faðir minn gegndi starfi sveitarstjóra hrepps sem síðar sameinaðist öðrum minni og dreyfbýlli. Síðar varð hreppurinn byggð með þeim formerkjum sem þóttu hæfa, starfið orðið titill bæjarstjóra en ekki sveitarstjóra. Stærri byggð en sami staður, fámennari en hún var á þeim tíma sem sveitarstjóri fór fyrir sem framkvæmdastjóri. Ýmislegt gekk á í sveitarfélagi á uppvaxtarárum mínum eins og gefur að skilja. Þorpið situr lengi í þér þó þú farir annað – það er meitlað í grjót frá skáldinu úr Vör – þorpið fer með þér alla leið. Ætla ekki að hafa eftir hans orð frekar. Við eigum ekki margt sameiginlegt, en þó það að hafa millilent í Kópavogi. Og sveitarfélagið fyrir vestan óx, dafnaði og hnignaði í takt við það sem leiddi af sveiflum í atvinnulífi, vaxtaskeiði, gengisfellingum, kvótasetningu uppsjávarafla og síðar annarra tegunda nytjastofna. Og misviturri eða óhnitmiðaðri landsbyggðarstefnu gegnum árin, úrræðaleysi í samgöngumálum, hnignandi innanlandsflugi og samdrætti hins … opinbera. Á framhaldsskólaárum mínum var ég mjög meðvirkur með því sem átti sér stað í mínu gamla þorpi. Fátt gekk þar upp gegn framþróun sem virðist hafa verið óumflýjanleg. Alla tíð var ég þó á þeirri skoðun að þessari þróun mætti snúa við, enda flest mannanna verk sem veittu fólki á Höfuðborgarsvæðið. En þorpið mitt var þó ekkert eyland – var í “milliríkjasambandi” með öðrum sveitarfélögum – Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Í mínum huga var þetta afl, eitthvað sem gat haft áhrif á ríkisvaldið og mögulega misskiptingu þeirra gæða sem á endanum leiddu til þess að allir fluttu suður. En, ég skal játa að þetta var flest sett á stall og líklega af því að ég vissi ekki betur – hélt að allir væru að vinna að heilindum og þetta snerist frekar um sameiginlegan vettvang, að vera í sambandi með öðrum. En á þeim stað var líkast til í raunveruleikanum flest það unnið sem vannst og leiddi til þess að ákveðnum sveitarfélögum hlotnaðist meira en öðrum – ásamt auðvitað þeim sem í héraði sóttu hið háa Alþingi. Þar voru völdin raunveruleg, og svo auðvita af hendi allra þrýstihópa sem höfðu fjármagn, fylgi eða önnur þau tromp sem unnu slagi þegar spilað var á hættu. Alltaf bar ég virðingu fyrir Sambandi íslenskra sveitarfélaga eins og þar færi fólk sem gat og vissi. Í huga mínum var það samband þeirra sem leiddu sveitarfélög og oft líkast til sem dempari á ríkisvaldið, enda hefur til langs tíma verið talað um auknar skyldur ríkisins á herðar sveitarfélögum sem alltaf leiddu til þess að Sambandið fór fyrir skjöldu og krafðist aukins fjármagns frá ríkinu fyrir veitta þjónustu. Alltaf er þetta sagt eins og ríkið leggi þessar skyldur á sveitarfélögin sem aftur leiðir til þess að sveitarfélögin bugast undan kröfunum ef þau eru ekki nógu burðug og … allir flytja suður þar sem sveitarfélögin eru að standa sig. Þetta er auðvitað ekki svo. Sama fólk fer fyrir þessum hóp – það lærðist mér þegar ég hafði örlítinn þroska haft af því að lifa af ár frá ári og fá síðar innsýn í raunveruleikann í sjálfsstjórn sveitarfélaga, “milliríkjasambandi” sveitarfélaga og sambandi þeirra við ríkisvaldið. Sama fólk situr sömu fundi, formlega sem óformlega, og krefst einhvers af hendi ríkisvaldsins sem heldur utan um sameiginlega sjóði okkar sem greiðum hér skatta og skyldur. Ríkisvaldið ákveður ekki upp á eigin spítur að leggja á sveitarfélögin skyldur og minnka við þau um leið fjármagnið í gegnum útsvarstekjur og Jöfnunarsjóðinn. Þetta er dans þar sem báðir ganga til leiks og vita reglurnar. Við fáum bara mis mikið að koma að þessu balli, þar sem þessi dans fer fram. Já, og þú átt dansherra sem ekkert okkar á tilkall til sem erum fámenn, og honum finnst of fjölmennt á ballinu. Og nú – kæra Aldís Hafsteinsdóttir. Þegar illa gengur, eftir óáran og erfiðan vetur, ætlar þú að ganga erinda sem formaður og höggva til þeirra sem helst eiga erfitt með að verjast. Er það ekki síst vegna þess að þú og stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga, virðir að vettugi aðild okkar fámennu sveitarfélaganna. Þú hlustar ekki á raddir okkar og stjórn hefur í flimtingum ánægju yfir að hirta okkur þegar við gefum á okkur höggstað. Þú hvetur til samblásturs gegn okkur, boðar lækkun á tekjum til okkar og hvetur þing til þess að virða bænir okkar að vettugi eins og erindin okkar til þín. Ég ætla að leyfa mér að tala fyrir munn fleiri en Súðavíkurhrepps án umboðs. Við upplifum sambandið við þig eins og ofbeldissamband – sambandið við Sambandið. Refsar okkur fyrir „brot“ og gerir lítið úr okkur á vettvangi fjölmiðla án þess að blikna. Ég get ekki, sem framkvæmdastjóri fámenns sveitarfélags, setið undir slíku frá formanni sem ég hélt í einfeldni minni að væri fyrir öll aðildarfélögin – sveitarfélögin 72. Kinnroðalaust gengur þú fram í Kastljósi þann 11. maí 2020 – á vettvangi þjóðarinnar og gengur í skrokk á okkur fámennu sveitarfélögunum og sérð, að því er virðist, fyrir hönd þeirra fjölmennari ofsjónum yfir því að einhverjum auðnist að komast af án þess að vera þúsundum saman í einu póstnúmeri – og þar kemur að titlinum: Sjáðu hvað þú lést mig gera. Ég ber virðingu fyrir fólki, fyrir valdi og fyrir verkum sem unnin eru af heilindum. Ekki titlum – get það ekki án frekari kynna - það er bara ég. Ég ber alltaf virðingu fyrir stjórnskipan landsins og finnst að þau eigi að virka fyrir okkur öll ef vel tekst til. Ekki síst við temprun valds. Og ég ber þá von í brjósti að við virðum landslög öll, við sem lögin verja og þeir sem lögin tryggja framgang til góðra verka. Samband íslenskra sveitarfélaga á að vera vettvangur sem við öll berum virðingu fyrir og hreykjum okkur af. Sambandið á samkvæmt samþykktum sínum að vera vettvangur - málsvari sveitarfélaganna – ekki sumra – allra. Gerðu okkur stolt og vertu okkar formaður okkar fámennu eins og ykkar stóru. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Súðavíkurhreppur Sveitarstjórnarmál Mest lesið Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson Skoðun Lygin lekur niður á hökuna Jón Daníelsson Skoðun Hættum að bregðast íslensku hryssunni Rósa Líf Darradóttir Skoðun Skoðun Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Byggð í Norðvesturkjördæmi: lífæð framtíðar Íslands Ragnar Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hverju hef ég stjórn á? Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Metnaður eða metnaðarleysi? Sumarrós Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Þetta er allt í vinnslu“ María Pétursdóttir skrifar Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar Skoðun Iðnaðarstefna – stökkpallur inn í næsta hagvaxtarskeið Sigurður Hannesson skrifar Skoðun Hættum að bregðast íslensku hryssunni Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Börnin bíða meðan lausnin stendur auð Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Áður en það verður of seint María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Lygin lekur niður á hökuna Jón Daníelsson skrifar Skoðun Líflínan Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ríkisfyrirtæki sem virðir ekki æðsta valdið Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Við erum hafið Guillaume Bazard skrifar Skoðun Deja Vu Sverrir Agnarsson skrifar Sjá meira
Kæri formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga. Mig langar að deila með ykkur kæra fólk, öllum sem nenna að lesa þessar línur, sýn minni á sveitarstjórnarmál og ekki síst Samband íslenskra sveitarfélaga. Svo ekkert fari milli mála, þá gegni ég stöðu sveitarstjóra í Súðavíkurhreppi. Súðavíkurhreppur er fámennur hreppur vestur á fjörðum fyrir þá sem ekki vita. Við byggjum hann um 200 sálir sem væntanlega una sér hér nokkuð vel. Tilefni þessara skrifa er viðtal við þig, kæri formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, í þætti Kastljóss þann 11. maí sl. Mér hreinlega ofbauð það sem þú hafðir þar fram að færa um “skjólstæðinga þína”, þ.e. mörg þeirra sveitarfélaga sem eru undir forystu sambandsins – við sem teljum undir 1000 íbúa. Frá því ég var barn voru sveitarstjórnarmál mér nokkuð hugleikin. Kannski klisjukennt, en faðir minn var sveitarstjóri til 16 ára í sjávarplássi vestur á fjörðum. En fæstir kjósa sín örlög á barnsaldri, en ég tel mig þó heppinn að hafa verið þar sem ég var. Alla tíð hafði ég því einhvers konar sýn á mikilvægi þessa starfs, kosti þess og galla. Kostirnir voru þeir að þetta mótaði huga minn og afstöðu til, að mér fannst, mikilvægs hluta stjórnkerfis á Íslandi, þ.e stjórn heima í héraði. Sjálfsstsjórn. Gallar þess að alast upp á heimili sveitarstjóra voru þeir að óharnað barn og síðar unglingur fékk stundum innsýn inn í það hversu óheill þessi heimur getur verið, pólitíkin hefur sinn gang og vinslit fyrir titla og bitlinga. Og gagnrýnin rataði inn á heimili ef því var að skipta, en svona er þetta bara. Þetta er mín sýn á málið, mín hlið veruleikans og hverjum sýnist eflaust sitt um allt sem er í fortíðinni. Hver og einn les með sínum gleraugum enda eru minnst þrjá hliðar á hverjum sannleik í hverri sögu. Þessi sýn mín á sveitarstjórnarmál var auðvitað lituð þeim litum sem þroski minn leyfði frá ári til árs. Faðir minn gegndi starfi sveitarstjóra hrepps sem síðar sameinaðist öðrum minni og dreyfbýlli. Síðar varð hreppurinn byggð með þeim formerkjum sem þóttu hæfa, starfið orðið titill bæjarstjóra en ekki sveitarstjóra. Stærri byggð en sami staður, fámennari en hún var á þeim tíma sem sveitarstjóri fór fyrir sem framkvæmdastjóri. Ýmislegt gekk á í sveitarfélagi á uppvaxtarárum mínum eins og gefur að skilja. Þorpið situr lengi í þér þó þú farir annað – það er meitlað í grjót frá skáldinu úr Vör – þorpið fer með þér alla leið. Ætla ekki að hafa eftir hans orð frekar. Við eigum ekki margt sameiginlegt, en þó það að hafa millilent í Kópavogi. Og sveitarfélagið fyrir vestan óx, dafnaði og hnignaði í takt við það sem leiddi af sveiflum í atvinnulífi, vaxtaskeiði, gengisfellingum, kvótasetningu uppsjávarafla og síðar annarra tegunda nytjastofna. Og misviturri eða óhnitmiðaðri landsbyggðarstefnu gegnum árin, úrræðaleysi í samgöngumálum, hnignandi innanlandsflugi og samdrætti hins … opinbera. Á framhaldsskólaárum mínum var ég mjög meðvirkur með því sem átti sér stað í mínu gamla þorpi. Fátt gekk þar upp gegn framþróun sem virðist hafa verið óumflýjanleg. Alla tíð var ég þó á þeirri skoðun að þessari þróun mætti snúa við, enda flest mannanna verk sem veittu fólki á Höfuðborgarsvæðið. En þorpið mitt var þó ekkert eyland – var í “milliríkjasambandi” með öðrum sveitarfélögum – Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Í mínum huga var þetta afl, eitthvað sem gat haft áhrif á ríkisvaldið og mögulega misskiptingu þeirra gæða sem á endanum leiddu til þess að allir fluttu suður. En, ég skal játa að þetta var flest sett á stall og líklega af því að ég vissi ekki betur – hélt að allir væru að vinna að heilindum og þetta snerist frekar um sameiginlegan vettvang, að vera í sambandi með öðrum. En á þeim stað var líkast til í raunveruleikanum flest það unnið sem vannst og leiddi til þess að ákveðnum sveitarfélögum hlotnaðist meira en öðrum – ásamt auðvitað þeim sem í héraði sóttu hið háa Alþingi. Þar voru völdin raunveruleg, og svo auðvita af hendi allra þrýstihópa sem höfðu fjármagn, fylgi eða önnur þau tromp sem unnu slagi þegar spilað var á hættu. Alltaf bar ég virðingu fyrir Sambandi íslenskra sveitarfélaga eins og þar færi fólk sem gat og vissi. Í huga mínum var það samband þeirra sem leiddu sveitarfélög og oft líkast til sem dempari á ríkisvaldið, enda hefur til langs tíma verið talað um auknar skyldur ríkisins á herðar sveitarfélögum sem alltaf leiddu til þess að Sambandið fór fyrir skjöldu og krafðist aukins fjármagns frá ríkinu fyrir veitta þjónustu. Alltaf er þetta sagt eins og ríkið leggi þessar skyldur á sveitarfélögin sem aftur leiðir til þess að sveitarfélögin bugast undan kröfunum ef þau eru ekki nógu burðug og … allir flytja suður þar sem sveitarfélögin eru að standa sig. Þetta er auðvitað ekki svo. Sama fólk fer fyrir þessum hóp – það lærðist mér þegar ég hafði örlítinn þroska haft af því að lifa af ár frá ári og fá síðar innsýn í raunveruleikann í sjálfsstjórn sveitarfélaga, “milliríkjasambandi” sveitarfélaga og sambandi þeirra við ríkisvaldið. Sama fólk situr sömu fundi, formlega sem óformlega, og krefst einhvers af hendi ríkisvaldsins sem heldur utan um sameiginlega sjóði okkar sem greiðum hér skatta og skyldur. Ríkisvaldið ákveður ekki upp á eigin spítur að leggja á sveitarfélögin skyldur og minnka við þau um leið fjármagnið í gegnum útsvarstekjur og Jöfnunarsjóðinn. Þetta er dans þar sem báðir ganga til leiks og vita reglurnar. Við fáum bara mis mikið að koma að þessu balli, þar sem þessi dans fer fram. Já, og þú átt dansherra sem ekkert okkar á tilkall til sem erum fámenn, og honum finnst of fjölmennt á ballinu. Og nú – kæra Aldís Hafsteinsdóttir. Þegar illa gengur, eftir óáran og erfiðan vetur, ætlar þú að ganga erinda sem formaður og höggva til þeirra sem helst eiga erfitt með að verjast. Er það ekki síst vegna þess að þú og stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga, virðir að vettugi aðild okkar fámennu sveitarfélaganna. Þú hlustar ekki á raddir okkar og stjórn hefur í flimtingum ánægju yfir að hirta okkur þegar við gefum á okkur höggstað. Þú hvetur til samblásturs gegn okkur, boðar lækkun á tekjum til okkar og hvetur þing til þess að virða bænir okkar að vettugi eins og erindin okkar til þín. Ég ætla að leyfa mér að tala fyrir munn fleiri en Súðavíkurhrepps án umboðs. Við upplifum sambandið við þig eins og ofbeldissamband – sambandið við Sambandið. Refsar okkur fyrir „brot“ og gerir lítið úr okkur á vettvangi fjölmiðla án þess að blikna. Ég get ekki, sem framkvæmdastjóri fámenns sveitarfélags, setið undir slíku frá formanni sem ég hélt í einfeldni minni að væri fyrir öll aðildarfélögin – sveitarfélögin 72. Kinnroðalaust gengur þú fram í Kastljósi þann 11. maí 2020 – á vettvangi þjóðarinnar og gengur í skrokk á okkur fámennu sveitarfélögunum og sérð, að því er virðist, fyrir hönd þeirra fjölmennari ofsjónum yfir því að einhverjum auðnist að komast af án þess að vera þúsundum saman í einu póstnúmeri – og þar kemur að titlinum: Sjáðu hvað þú lést mig gera. Ég ber virðingu fyrir fólki, fyrir valdi og fyrir verkum sem unnin eru af heilindum. Ekki titlum – get það ekki án frekari kynna - það er bara ég. Ég ber alltaf virðingu fyrir stjórnskipan landsins og finnst að þau eigi að virka fyrir okkur öll ef vel tekst til. Ekki síst við temprun valds. Og ég ber þá von í brjósti að við virðum landslög öll, við sem lögin verja og þeir sem lögin tryggja framgang til góðra verka. Samband íslenskra sveitarfélaga á að vera vettvangur sem við öll berum virðingu fyrir og hreykjum okkur af. Sambandið á samkvæmt samþykktum sínum að vera vettvangur - málsvari sveitarfélaganna – ekki sumra – allra. Gerðu okkur stolt og vertu okkar formaður okkar fámennu eins og ykkar stóru. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps.
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar
Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun