Hvað á að gera við ónýtar rafhlöður úr rafmagnsbílum? Aðalheiður V. Jacobsen og Hafdís Jónsdóttir skrifa 8. september 2021 14:01 Árið 2012 var fjöldi nýskráðra rafmagnsbíla 32 samanber 2.925 árið 2020 sem er um 20% af nýskráðum bifreiða á landinu það árið. Ljóst er að þeim mun eingöngu fjölga þar sem áætlað er að Ísland verði að fullu raforkuvætt við orkuskiptin um 2030. Við venjulegar akstursaðstæður geta rafhlöður í rafmagnsbílum enst í 8-10 ár áður en þarf að skipta um þær, en ef rafmagnsbíll lendir í tjóni og rafhlaðan skemmist þannig að ekki er hægt að endurnýta hana, þá þarf að meðhöndla hana með réttum hætti. Við horfum fram á að samhliða aukinni framleiðslu og notkun rafmagnsbíla verður að tryggja örugga meðhöndlun rafhlaðna þeirra eftir að notkun lýkur. Þessi staðreynd varð til þess að verkefni á vegum rannsóknar- og þróunarstofnunarinnar Chalmers Industriteknik í Gautaborg, Svíþjóð var sett á laggirnar með styrk frá Nordic Innovation, til að skoða hvernig hægt er að bæta ferlið við meðhöndlun á rafhlöðum úr rafmagnsbílum. Verkefnið, sem nefnist PROACTIVE fór í gang í ágúst árið 2020 og því lýkur í ágúst árið 2022. Markmið verkefnisins er að setja upp skilvirkt og öruggt ferli fyrir rétta meðhöndlun á endurhlaðanlegum rafhlöðum (Li-Ion batterí = liþíum batterí) í rafmagnsbifreiðum á Norðurlöndum, með áherslu á þessi þrjú lönd: Ísland, Færeyjar og Grænland. Umfang þessa verkefnis mun fela í sér söfnun, pökkun og formeðhöndlun rafhlaðna úr rafmagnsbílum, þróun leiðbeininga fyrir þá vinnu og þjálfun fyrir aðila sem standa að ferlinu. Langtímamarkmið þessa verkefnis tengist orkuskiptum í bílaiðnaðinum og að gera alla meðhöndlun rafmagnsbílabattería sjálfbæra áður en orkuskiptin verða. Níu aðilar koma að PROACTIVE verkefninu og þar af eru tveir þeirra frá Íslandi; Netpartarsem er umhverfisvæn endurvinnsla bifreiða og varahlutasala og Hringrás sem er endurvinnsluaðili fyrir brotajárn. Aðrir aðilar koma frá Færeyjum, Grænlandi, Danmörku og Svíþjóð en verkefnið er sem áður sagði stýrt af Chalmers Industriteknik. Verkferlar við meðhöndlun rafhlaðna nauðsynlegir Aðrir mikilvægir hagsmunaaðilar að meðhöndlun rafbattería eru bílaframleiðeindur og -innflutningsaðilar, slökkvilið, dráttarfyrirtæki, bifreiðaverkstæði, flutningafyrirtæki bæði innanlands og utan, sem og þau fyrirtæki sem myndu taka við rafhlöðunum á þeirra öðru lífsstigi til notkunar í önnur verkefni, t.d. ýmsar orkulausnir. Nokkur hætta er á skemmdum á háspennurafhlöðum við slys, sem fela í sér hækkandi hitastig í þeim og losun óæskilegra efnahvarfa í kjölfarið sem geta verið skaðleg bæði umhverfi og fólki. Slökkvilið þurfa því að hafa verkferla um mat á bifreið/rafhlöðu á slysstað, örugga meðhöndlun á staðnum og geta flutt bifreiðina með öruggum hætti frá slysstað. Að sama skapi þurfa allir aðrir aðilar sem höndla með slíkar rafhlöður að hljóta þjálfun í meðhöndlun þeirra. Nú þegar er hafin fræðsla og námskeið á vegum slökkviliðsteyma hér á landi Íslandi um það hvernig eigi að meðhöndla eld frá rafmagnsbílum og fram hefur komið að samstarf sé hafið á milli slökkviliða á Norðurlöndunum um hvernig sé best að slökkva eld í rafbílum. Eftirfarandi mynd sýnir með einföldum hætti núverandi og mögulegt meðhöndlunarferli rafhlaðna á Íslandi. Annað hlutverk rafhlaðna úr rafmagnsbílum Óskemmdar rafhlöður eiga enn eftir um 80% af orku eftir að þær hafa lokið getu sinni fyrir bílinn. Því er mikill áhugi innan landa að halda slíkum rafhlöðum heima fyrir þar sem þau geta skapað mikil verðmæti fyrir annarskonar notkun, eins og ýmiskonar orkulausnir; t.d. hleðslustöðvar eða sem stuðningur fyrir sólar- og vindorkugarða og fleira. Aukinn áhugi á slíkri notkun kallar á frekari rannsóknir á möguleikum þessara rafhlaðna sem og hverjir gætu meðhöndlað þær til frekari notkunar. Sértæk þekking og hugbúnaður þarf að vera til staðar til að geta bæði geymt þær með öruggum hætti sem og nýtt þau til annarra hlutverka. Einnig er nauðsynlegt að horfa til kostnaðar í kringum meðhöndlun sem og þróun á regluverki í kringum hana. Þá er samstarf á meðal aðila talið mikilvægt, t.d. endurvinnsluaðila og annarra sem fá slíkar rafhlöður í hendur, orkufyrirtæki, nýsköpunarfyrirtæki og jafnvel rannsóknaraðila í háskólum. Netpartar hefur tekið við aflóga bifreiðum til umhverfisvænnar endurvinnslu og endurnýtingar um árabil og hefur fjöldi rafmagnsbíla þeirra á meðal verið í hægri sókn. Hefur fyrirtækið núna í samstarfi við Icewind ákveðið að geyma án endurgjalds rafmagnsbílabatterí með öruggum hætti á meðan verið er að skoða reglu- og lagaumgjörð um meðhöndlum slíkra rafhlaðna hér á landi, en hingað til hefur vantað að finna þeim góðan samastað í regluverkinu. Þá hefur Icewind gert tilraunir með rafknúnar vindtúrbínur fyrir hleðslustöðvar, sumarbústaði og smábáta. PROACTIVE verkefninu er ætlað að styrkja uppbyggingu á iðnaðinum í kringum meðhöndlun á slíkum rafhlöðum á Norðurlöndunum og nýta þá þekkingu sem hlýst sem viðmið fyrir það sama í Evrópulöndunum. Verkefninu lýkur á næsta ári og mun hópurinn skila af sér leiðbeiningum að skilvirku og öruggu ferli við meðhöndlun bílarafbattería sem síðan væri hægt að aðlaga að aðstæðum í hverju landi fyrir sig. Aðalheiður V. Jacobsen, framkvæmdastjóri Netparta, umhverfisvænnar endurvinnslu bifreiða Hafdís Jónsdóttir, verkefnastjóri hjá rannsóknar- og þróunarstofnuninni Chalmers Industriteknik Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Vistvænir bílar Bílar Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Við berum öll ábyrgð Hjördís Sigurðardóttir Skoðun Gerum betur í heilbrigðismálum Guðjón S. Brjánsson Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Skoðun Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Árið 2012 var fjöldi nýskráðra rafmagnsbíla 32 samanber 2.925 árið 2020 sem er um 20% af nýskráðum bifreiða á landinu það árið. Ljóst er að þeim mun eingöngu fjölga þar sem áætlað er að Ísland verði að fullu raforkuvætt við orkuskiptin um 2030. Við venjulegar akstursaðstæður geta rafhlöður í rafmagnsbílum enst í 8-10 ár áður en þarf að skipta um þær, en ef rafmagnsbíll lendir í tjóni og rafhlaðan skemmist þannig að ekki er hægt að endurnýta hana, þá þarf að meðhöndla hana með réttum hætti. Við horfum fram á að samhliða aukinni framleiðslu og notkun rafmagnsbíla verður að tryggja örugga meðhöndlun rafhlaðna þeirra eftir að notkun lýkur. Þessi staðreynd varð til þess að verkefni á vegum rannsóknar- og þróunarstofnunarinnar Chalmers Industriteknik í Gautaborg, Svíþjóð var sett á laggirnar með styrk frá Nordic Innovation, til að skoða hvernig hægt er að bæta ferlið við meðhöndlun á rafhlöðum úr rafmagnsbílum. Verkefnið, sem nefnist PROACTIVE fór í gang í ágúst árið 2020 og því lýkur í ágúst árið 2022. Markmið verkefnisins er að setja upp skilvirkt og öruggt ferli fyrir rétta meðhöndlun á endurhlaðanlegum rafhlöðum (Li-Ion batterí = liþíum batterí) í rafmagnsbifreiðum á Norðurlöndum, með áherslu á þessi þrjú lönd: Ísland, Færeyjar og Grænland. Umfang þessa verkefnis mun fela í sér söfnun, pökkun og formeðhöndlun rafhlaðna úr rafmagnsbílum, þróun leiðbeininga fyrir þá vinnu og þjálfun fyrir aðila sem standa að ferlinu. Langtímamarkmið þessa verkefnis tengist orkuskiptum í bílaiðnaðinum og að gera alla meðhöndlun rafmagnsbílabattería sjálfbæra áður en orkuskiptin verða. Níu aðilar koma að PROACTIVE verkefninu og þar af eru tveir þeirra frá Íslandi; Netpartarsem er umhverfisvæn endurvinnsla bifreiða og varahlutasala og Hringrás sem er endurvinnsluaðili fyrir brotajárn. Aðrir aðilar koma frá Færeyjum, Grænlandi, Danmörku og Svíþjóð en verkefnið er sem áður sagði stýrt af Chalmers Industriteknik. Verkferlar við meðhöndlun rafhlaðna nauðsynlegir Aðrir mikilvægir hagsmunaaðilar að meðhöndlun rafbattería eru bílaframleiðeindur og -innflutningsaðilar, slökkvilið, dráttarfyrirtæki, bifreiðaverkstæði, flutningafyrirtæki bæði innanlands og utan, sem og þau fyrirtæki sem myndu taka við rafhlöðunum á þeirra öðru lífsstigi til notkunar í önnur verkefni, t.d. ýmsar orkulausnir. Nokkur hætta er á skemmdum á háspennurafhlöðum við slys, sem fela í sér hækkandi hitastig í þeim og losun óæskilegra efnahvarfa í kjölfarið sem geta verið skaðleg bæði umhverfi og fólki. Slökkvilið þurfa því að hafa verkferla um mat á bifreið/rafhlöðu á slysstað, örugga meðhöndlun á staðnum og geta flutt bifreiðina með öruggum hætti frá slysstað. Að sama skapi þurfa allir aðrir aðilar sem höndla með slíkar rafhlöður að hljóta þjálfun í meðhöndlun þeirra. Nú þegar er hafin fræðsla og námskeið á vegum slökkviliðsteyma hér á landi Íslandi um það hvernig eigi að meðhöndla eld frá rafmagnsbílum og fram hefur komið að samstarf sé hafið á milli slökkviliða á Norðurlöndunum um hvernig sé best að slökkva eld í rafbílum. Eftirfarandi mynd sýnir með einföldum hætti núverandi og mögulegt meðhöndlunarferli rafhlaðna á Íslandi. Annað hlutverk rafhlaðna úr rafmagnsbílum Óskemmdar rafhlöður eiga enn eftir um 80% af orku eftir að þær hafa lokið getu sinni fyrir bílinn. Því er mikill áhugi innan landa að halda slíkum rafhlöðum heima fyrir þar sem þau geta skapað mikil verðmæti fyrir annarskonar notkun, eins og ýmiskonar orkulausnir; t.d. hleðslustöðvar eða sem stuðningur fyrir sólar- og vindorkugarða og fleira. Aukinn áhugi á slíkri notkun kallar á frekari rannsóknir á möguleikum þessara rafhlaðna sem og hverjir gætu meðhöndlað þær til frekari notkunar. Sértæk þekking og hugbúnaður þarf að vera til staðar til að geta bæði geymt þær með öruggum hætti sem og nýtt þau til annarra hlutverka. Einnig er nauðsynlegt að horfa til kostnaðar í kringum meðhöndlun sem og þróun á regluverki í kringum hana. Þá er samstarf á meðal aðila talið mikilvægt, t.d. endurvinnsluaðila og annarra sem fá slíkar rafhlöður í hendur, orkufyrirtæki, nýsköpunarfyrirtæki og jafnvel rannsóknaraðila í háskólum. Netpartar hefur tekið við aflóga bifreiðum til umhverfisvænnar endurvinnslu og endurnýtingar um árabil og hefur fjöldi rafmagnsbíla þeirra á meðal verið í hægri sókn. Hefur fyrirtækið núna í samstarfi við Icewind ákveðið að geyma án endurgjalds rafmagnsbílabatterí með öruggum hætti á meðan verið er að skoða reglu- og lagaumgjörð um meðhöndlum slíkra rafhlaðna hér á landi, en hingað til hefur vantað að finna þeim góðan samastað í regluverkinu. Þá hefur Icewind gert tilraunir með rafknúnar vindtúrbínur fyrir hleðslustöðvar, sumarbústaði og smábáta. PROACTIVE verkefninu er ætlað að styrkja uppbyggingu á iðnaðinum í kringum meðhöndlun á slíkum rafhlöðum á Norðurlöndunum og nýta þá þekkingu sem hlýst sem viðmið fyrir það sama í Evrópulöndunum. Verkefninu lýkur á næsta ári og mun hópurinn skila af sér leiðbeiningum að skilvirku og öruggu ferli við meðhöndlun bílarafbattería sem síðan væri hægt að aðlaga að aðstæðum í hverju landi fyrir sig. Aðalheiður V. Jacobsen, framkvæmdastjóri Netparta, umhverfisvænnar endurvinnslu bifreiða Hafdís Jónsdóttir, verkefnastjóri hjá rannsóknar- og þróunarstofnuninni Chalmers Industriteknik
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun