Fólk á flótta svelt til hlýðni Björn Leví Gunnarsson skrifar 20. janúar 2023 15:30 Ein af tillögum dómsmálaráðherra í útlendingafrumvarpinu er að svipta umsækjendur réttindum 30 dögum eftir að ákvörðun verður „endanleg á stjórnsýslustigi”. Á mannamáli þýðir þetta að eftir að kærunefnd útlendingamála hefur skilað sinni niðurstöðu um umsóknina gilda réttindi umsækjandans aðeins í 30 daga í viðbót. Þetta á ekki bara við um fæði og húsaskjól, heldur einnig heilbrigðisþjónustu. Á þessu ákvæði er undantekning: “Þó er ekki heimilt að fella niður réttindi barna, foreldra eða umsjónarmanna þeirra og annarra heimilismanna sem teljast til ættingja barna, barnshafandi kvenna, alvarlega veikra einstaklinga og fatlaðra einstaklinga með langvarandi stuðningsþarfir”. Enn eitt flækjustigið En hvað með barn sem er einsamalt á ferð og verður 18 ára á meðan málsmeðferð stendur? Hvað með einstaklinga sem bíða brottflutnings af hálfu stjórnvalda sem dregst fram yfir þessa 30 daga? Svo margt er óskýrt og illa unnið. Svona hroðvirkni býr til undantekningartilfelli, tilfelli sem falla milli stafs og hurðar, og bæta við meiri vinnu í kringum umsóknirnar. Útlendingafrumvarpið býr bara til enn annað flækjustigið sem þarf að skoða og rökstyðja og býr til enn meiri vinnu fyrir stjórnsýsluna í málsmeðferð og kæruferli. Samt segja Sjálfstæðismenn að þetta frumvarp eigi að bæta skilvirkni kerfisins. Það er augljóslega vitleysa. Kannski er bara verið að huga að kostnaði í svona fullyrðingum, en það gengur ekki einu sinni upp heldur – því það eru ekki svo margir sem falla undir þessar undantekningar. Að minnsta kosti ekki það margir að það borgi upp stjórnsýslukostnaðinn og möguleikann á því að rangar ákvarðanir séu teknar vegna þessara undantekninga – og jafnvel með tilheyrandi réttarhöldum og skaðabótum í kjölfarið. Ekki spurning um peninga Þegar allt kemur til alls snýst þetta fyrst og fremst um að gera stjórnvöldum kleift að henda fólki úr landi, ekki að spara peninga. Fólk vill stundum láta eins og það sé svo rosalega aðlaðandi að koma til Íslands að hingað flykkist tækifærissinnar sem þykist vera flóttafólk – en við vitum fullvel að sú er ekki raunin. Lang, lang flestir umsækjendur sækja um alþjóðlega vernd í góðri trú um að þau hafi rétt á því. Enda vitum við að fjöldi svokallaðra “tilhæfulausra” umsókna er hverfandi lítill: “Frá upphafi árs 2020 til ársloka 2022 [hafa] alls 32 umsóknir um alþjóðlega vernd verið metnar tilhæfulausar. Þar af voru níu árið 2020, fjórtán árið 2021 og níu í fyrra.” Af þúsundum umsókna eru örfáar tilhæfulausar. Og engan ætti að undra að tilhæfulausar umsóknir séu fáar sem engar, enda er hlutskipti umsækjenda um alþjóðlega vernd ekki sérstaklega öfundsvert. Fólk sem hefur þurft að yfirgefa átthaga sína vegna ofsókna eða ofbeldis kemur hingað til lands og er mætt með tortryggni. Umsækjendur fá nokkra þúsundkalla á mánuði í vasapening frá ríkinu og herbergiskytru sem þau deila með öðru fólki. Það er ekki eftirsóknarvert líf að koma hingað til lands til þess eins að velkjast um í kerfinu. Umsækjendur um vernd sveltir til hlýðni En einmitt á þessum vitleysisforsendum á að gera kerfið ennþá flóknara og óskilvirkara, með þeim afleiðingum að enn fleiri umsækjendur lenda á götunni með tilheyrandi aukalegum kostnaði fyrir kerfið, álagi á heilbrigðisstofnanir og aðra opinbera þjónustu. Fólk sem kemst ekki af landi brott sjálft fer auðvitað ekkert og verður því einfaldlega á götunni - nema kannski að það verði fórnarlamb mansals. Í rauninni er ríkisstjórnin hér að leggja til að lögum samkvæmt verði stjórnvöldum kleift að svelta umsækjendur um alþjóðlega vernd til hlýðni – siðleysi bundið í lög. Hérna er verið að selja mannréttindi fyrir algjöran spottprís: áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf. Ég vona að Katrín Jakobsdóttir og þingflokkur Vinstri grænna eigi góðar birgðir af svefnlyfjum. Ef ég væri í þeirra stöðu þyrfti ég á þeim að halda ef ég ætlaði að sofa á næturnar með þetta á samviskunni. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björn Leví Gunnarsson Píratar Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Hælisleitendur Mest lesið Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Ein af tillögum dómsmálaráðherra í útlendingafrumvarpinu er að svipta umsækjendur réttindum 30 dögum eftir að ákvörðun verður „endanleg á stjórnsýslustigi”. Á mannamáli þýðir þetta að eftir að kærunefnd útlendingamála hefur skilað sinni niðurstöðu um umsóknina gilda réttindi umsækjandans aðeins í 30 daga í viðbót. Þetta á ekki bara við um fæði og húsaskjól, heldur einnig heilbrigðisþjónustu. Á þessu ákvæði er undantekning: “Þó er ekki heimilt að fella niður réttindi barna, foreldra eða umsjónarmanna þeirra og annarra heimilismanna sem teljast til ættingja barna, barnshafandi kvenna, alvarlega veikra einstaklinga og fatlaðra einstaklinga með langvarandi stuðningsþarfir”. Enn eitt flækjustigið En hvað með barn sem er einsamalt á ferð og verður 18 ára á meðan málsmeðferð stendur? Hvað með einstaklinga sem bíða brottflutnings af hálfu stjórnvalda sem dregst fram yfir þessa 30 daga? Svo margt er óskýrt og illa unnið. Svona hroðvirkni býr til undantekningartilfelli, tilfelli sem falla milli stafs og hurðar, og bæta við meiri vinnu í kringum umsóknirnar. Útlendingafrumvarpið býr bara til enn annað flækjustigið sem þarf að skoða og rökstyðja og býr til enn meiri vinnu fyrir stjórnsýsluna í málsmeðferð og kæruferli. Samt segja Sjálfstæðismenn að þetta frumvarp eigi að bæta skilvirkni kerfisins. Það er augljóslega vitleysa. Kannski er bara verið að huga að kostnaði í svona fullyrðingum, en það gengur ekki einu sinni upp heldur – því það eru ekki svo margir sem falla undir þessar undantekningar. Að minnsta kosti ekki það margir að það borgi upp stjórnsýslukostnaðinn og möguleikann á því að rangar ákvarðanir séu teknar vegna þessara undantekninga – og jafnvel með tilheyrandi réttarhöldum og skaðabótum í kjölfarið. Ekki spurning um peninga Þegar allt kemur til alls snýst þetta fyrst og fremst um að gera stjórnvöldum kleift að henda fólki úr landi, ekki að spara peninga. Fólk vill stundum láta eins og það sé svo rosalega aðlaðandi að koma til Íslands að hingað flykkist tækifærissinnar sem þykist vera flóttafólk – en við vitum fullvel að sú er ekki raunin. Lang, lang flestir umsækjendur sækja um alþjóðlega vernd í góðri trú um að þau hafi rétt á því. Enda vitum við að fjöldi svokallaðra “tilhæfulausra” umsókna er hverfandi lítill: “Frá upphafi árs 2020 til ársloka 2022 [hafa] alls 32 umsóknir um alþjóðlega vernd verið metnar tilhæfulausar. Þar af voru níu árið 2020, fjórtán árið 2021 og níu í fyrra.” Af þúsundum umsókna eru örfáar tilhæfulausar. Og engan ætti að undra að tilhæfulausar umsóknir séu fáar sem engar, enda er hlutskipti umsækjenda um alþjóðlega vernd ekki sérstaklega öfundsvert. Fólk sem hefur þurft að yfirgefa átthaga sína vegna ofsókna eða ofbeldis kemur hingað til lands og er mætt með tortryggni. Umsækjendur fá nokkra þúsundkalla á mánuði í vasapening frá ríkinu og herbergiskytru sem þau deila með öðru fólki. Það er ekki eftirsóknarvert líf að koma hingað til lands til þess eins að velkjast um í kerfinu. Umsækjendur um vernd sveltir til hlýðni En einmitt á þessum vitleysisforsendum á að gera kerfið ennþá flóknara og óskilvirkara, með þeim afleiðingum að enn fleiri umsækjendur lenda á götunni með tilheyrandi aukalegum kostnaði fyrir kerfið, álagi á heilbrigðisstofnanir og aðra opinbera þjónustu. Fólk sem kemst ekki af landi brott sjálft fer auðvitað ekkert og verður því einfaldlega á götunni - nema kannski að það verði fórnarlamb mansals. Í rauninni er ríkisstjórnin hér að leggja til að lögum samkvæmt verði stjórnvöldum kleift að svelta umsækjendur um alþjóðlega vernd til hlýðni – siðleysi bundið í lög. Hérna er verið að selja mannréttindi fyrir algjöran spottprís: áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf. Ég vona að Katrín Jakobsdóttir og þingflokkur Vinstri grænna eigi góðar birgðir af svefnlyfjum. Ef ég væri í þeirra stöðu þyrfti ég á þeim að halda ef ég ætlaði að sofa á næturnar með þetta á samviskunni. Höfundur er þingmaður Pírata.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun