Í hvernig samfélagi búum við? Þorvarður Bergmann Kjartansson skrifar 10. júní 2023 20:00 Eftirfarandi ræðu flutti ég á mótmælunum á Austurvelli í dag. Rísum upp! Við búum í samfélagi þar sem getan þín til að eiga heimili ræðst á því hvort fjárfestar geti grætt nógu mikið á því. Ef þú ert heppinn, þá geturðu leigt þér íbúð og færð að eyða nær öllum tekjunum þínum í að borga niður húsnæðislán einhvers annars. Ef þú ert aðeins heppnari, þá geturðu búið frítt hjá foreldrum þínum þar til þú ert kominn á fertugsaldur. Þá verðuru vonandi búinn safna þér í það eigið fé sem þú þarft til að kaupa þér litla stúdíóíbúð. Þá geturðu gerst svo heppinn að fá að skuldsetja þig út alla þína ævi til þess að geta átt þak yfir höfuðið. Ef þú ert heppinn, þá verðuru búinn að borga meirihlutann niður áður en þú hættir að vinna og getur svo haldið áfram að nota lífeyrinn þinn í að borga niður restina. Þú færð að eyða lífinu í að þykjast vera hagfræðingur og ákveða hvers konar lán sé hagstæðast fyrir þig. Áttu efni á óverðtryggðu? Og ef þú átt efni á því, áttu ennþá efni á því ef bankinn ákveður að hækka vextina þína? Er kannski best að taka óhagstætt lán af því þú mögulega þolir ekki vextina sem bankinn gæti mögulega ákveðið að rukka þig í framtíðinni? Ef þetta þykir spennandi verkefni, þá ertu heppinn, því þú færð að eyða restinni af ævinni þinni í aðfylgjast með lánakjörum og taka ákvarðanir um hvenær sé best að endurfjármagna og fara í allar þessar pælingar aftur. Ef þú ert heppinn, þá ákvaðstu að það væri heppilegt að festa vextina þína áður en seðlabankinn ákveður að hækka stýrivexti 13 sinnum í röð. Ef þú ert heppinn, þá gastu fengið nokkrar milljónir lánaðar af fjölskyldumeðlimum til þess að veðhlutfall íbúðarinnar varð nógu lágt til að bankinn leyfði þér að endurfjármagna. Við búum í samfélagi þar sem líf þitt og hugur á að snúast í kringum þá ákvörðun hvaða fjárfesta þú ætlar að leyfa að blóðmjólka þig út líf þitt - til þess að þú getur einhversstaðar átt heim. Hvers konar samfélag er þetta? Hvað köllum við samfélag þar sem fjöldi launafólks, sem á erfitt með að ná endum saman, nálgast 50%? Þar sem 80% öryrkja eiga erfitt með að ná endum saman? Þar sem 80% leigjenda eiga erfitt með að ná endum saman? Hvað köllum við samfélag þar sem aðeins þriðjungur af öllu byggðu húsnæði er keypt til að búa í, en restin eru mokuð upp af fjárfestum? Hvað köllum við samfélag þar sem fólkinu sem er að drukkna er sagt að halda aftan af sér í samningum við atvinnurekendur. Þar sem engin segir múkk þegar atvinnurekendur hækka verð vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, en þegar fólkið sem er að drukkna ætlar hækka verðið á vinnunni sinni, vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, þá svarar ríkisvaldið með því að kalla það óábyrgt og að verðbólgan sé þeim að kenna. Hvað köllum við samfélag þar sem seðlabankastjóri hótar að knýja fram kreppu ef fólkið sem er að drukkna dirfist til að óska eftir launum sem duga fyrir framfærslu. Á sama tíma kemur það ekki til greina hjá ríkinu að skattleggja þá sem eiga mest. Hvað köllum við samfélag þar sem skattkerfið er hannað til þess að ríkasta fólk landsins borgi minni skatt en almennt verkafólk? Hvað köllum við samfélag þar sem kvótakóngar fá milljarðir í bætur vegna þess að ríkinu datt í hug að þeir þyrftu að deila fiskinum í sjónum með öðrum. Hvað köllum við samfélag þar sem, í staðin fyrir að ríkið skattleggi þá ríkustu, þá tekur það lán frá þeim. Svo þeir geti alveg örugglega fengið allan þann pening til baka með vöxtum. Hvað köllum við samfélag þar sem ríkið selur Íslandsbanka þrátt fyrir að þeirra eigin kannanir sögðu að þjóðin vildi það ekki? Hvað köllum við samfélag þar sem lögreglan fer fram við blaðamenn eins og glæpamenn, ef þau skyldidirfast til að uppljóstra glæpi stórfyrirtækja? Hvað köllum við samfélag þar sem ríkisstjórninni finnst eðlilegt og sjálfsagt að embættismaður ríkisins fái að ráða hvort stéttarfélög megi fara í verkfall eða ekki. Því verkafólk skal ekki fá hærri laun er ríkinu finnst viðeigandi. Því ríkið virðist vera búið að ákveða að þeir sem eru núþegar að drukkna þurfi að vera fórnað á altari hagkerfisins. Því kannski ef við fórnum nógu mörgu verkafólki, leigjendum og öryrkjum, þá mun verðbólgan fara áður en hún fer að bíta elsku fjárfestana. Hvað köllum við svona samfélag? Ég kalla það misheppnað samfélag. Samfélag sem var hannað eftir höfði eignastéttar. Samfélag sem er fjandsamlegt öreigum - þar sem vinnandi fólk verður alltaf í öðru sæti. Það er kominn tími til að hætta láta segja okkur hvað við erum heppin. Það er kominn tími til að við rísum upp og gerum það alveg ljóst að þeir sem taka fjármagn fram yfir fólk eru ekki velkomin í þessu samfélagi. Höfundur er varaformaður ASÍ-ung. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein ASÍ Efnahagsmál Húsnæðismál Kjaramál Reykjavík Mest lesið Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Bullandi hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Skoðun Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Olíufyrirtækin vissu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Bullandi hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Sjá meira
Eftirfarandi ræðu flutti ég á mótmælunum á Austurvelli í dag. Rísum upp! Við búum í samfélagi þar sem getan þín til að eiga heimili ræðst á því hvort fjárfestar geti grætt nógu mikið á því. Ef þú ert heppinn, þá geturðu leigt þér íbúð og færð að eyða nær öllum tekjunum þínum í að borga niður húsnæðislán einhvers annars. Ef þú ert aðeins heppnari, þá geturðu búið frítt hjá foreldrum þínum þar til þú ert kominn á fertugsaldur. Þá verðuru vonandi búinn safna þér í það eigið fé sem þú þarft til að kaupa þér litla stúdíóíbúð. Þá geturðu gerst svo heppinn að fá að skuldsetja þig út alla þína ævi til þess að geta átt þak yfir höfuðið. Ef þú ert heppinn, þá verðuru búinn að borga meirihlutann niður áður en þú hættir að vinna og getur svo haldið áfram að nota lífeyrinn þinn í að borga niður restina. Þú færð að eyða lífinu í að þykjast vera hagfræðingur og ákveða hvers konar lán sé hagstæðast fyrir þig. Áttu efni á óverðtryggðu? Og ef þú átt efni á því, áttu ennþá efni á því ef bankinn ákveður að hækka vextina þína? Er kannski best að taka óhagstætt lán af því þú mögulega þolir ekki vextina sem bankinn gæti mögulega ákveðið að rukka þig í framtíðinni? Ef þetta þykir spennandi verkefni, þá ertu heppinn, því þú færð að eyða restinni af ævinni þinni í aðfylgjast með lánakjörum og taka ákvarðanir um hvenær sé best að endurfjármagna og fara í allar þessar pælingar aftur. Ef þú ert heppinn, þá ákvaðstu að það væri heppilegt að festa vextina þína áður en seðlabankinn ákveður að hækka stýrivexti 13 sinnum í röð. Ef þú ert heppinn, þá gastu fengið nokkrar milljónir lánaðar af fjölskyldumeðlimum til þess að veðhlutfall íbúðarinnar varð nógu lágt til að bankinn leyfði þér að endurfjármagna. Við búum í samfélagi þar sem líf þitt og hugur á að snúast í kringum þá ákvörðun hvaða fjárfesta þú ætlar að leyfa að blóðmjólka þig út líf þitt - til þess að þú getur einhversstaðar átt heim. Hvers konar samfélag er þetta? Hvað köllum við samfélag þar sem fjöldi launafólks, sem á erfitt með að ná endum saman, nálgast 50%? Þar sem 80% öryrkja eiga erfitt með að ná endum saman? Þar sem 80% leigjenda eiga erfitt með að ná endum saman? Hvað köllum við samfélag þar sem aðeins þriðjungur af öllu byggðu húsnæði er keypt til að búa í, en restin eru mokuð upp af fjárfestum? Hvað köllum við samfélag þar sem fólkinu sem er að drukkna er sagt að halda aftan af sér í samningum við atvinnurekendur. Þar sem engin segir múkk þegar atvinnurekendur hækka verð vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, en þegar fólkið sem er að drukkna ætlar hækka verðið á vinnunni sinni, vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, þá svarar ríkisvaldið með því að kalla það óábyrgt og að verðbólgan sé þeim að kenna. Hvað köllum við samfélag þar sem seðlabankastjóri hótar að knýja fram kreppu ef fólkið sem er að drukkna dirfist til að óska eftir launum sem duga fyrir framfærslu. Á sama tíma kemur það ekki til greina hjá ríkinu að skattleggja þá sem eiga mest. Hvað köllum við samfélag þar sem skattkerfið er hannað til þess að ríkasta fólk landsins borgi minni skatt en almennt verkafólk? Hvað köllum við samfélag þar sem kvótakóngar fá milljarðir í bætur vegna þess að ríkinu datt í hug að þeir þyrftu að deila fiskinum í sjónum með öðrum. Hvað köllum við samfélag þar sem, í staðin fyrir að ríkið skattleggi þá ríkustu, þá tekur það lán frá þeim. Svo þeir geti alveg örugglega fengið allan þann pening til baka með vöxtum. Hvað köllum við samfélag þar sem ríkið selur Íslandsbanka þrátt fyrir að þeirra eigin kannanir sögðu að þjóðin vildi það ekki? Hvað köllum við samfélag þar sem lögreglan fer fram við blaðamenn eins og glæpamenn, ef þau skyldidirfast til að uppljóstra glæpi stórfyrirtækja? Hvað köllum við samfélag þar sem ríkisstjórninni finnst eðlilegt og sjálfsagt að embættismaður ríkisins fái að ráða hvort stéttarfélög megi fara í verkfall eða ekki. Því verkafólk skal ekki fá hærri laun er ríkinu finnst viðeigandi. Því ríkið virðist vera búið að ákveða að þeir sem eru núþegar að drukkna þurfi að vera fórnað á altari hagkerfisins. Því kannski ef við fórnum nógu mörgu verkafólki, leigjendum og öryrkjum, þá mun verðbólgan fara áður en hún fer að bíta elsku fjárfestana. Hvað köllum við svona samfélag? Ég kalla það misheppnað samfélag. Samfélag sem var hannað eftir höfði eignastéttar. Samfélag sem er fjandsamlegt öreigum - þar sem vinnandi fólk verður alltaf í öðru sæti. Það er kominn tími til að hætta láta segja okkur hvað við erum heppin. Það er kominn tími til að við rísum upp og gerum það alveg ljóst að þeir sem taka fjármagn fram yfir fólk eru ekki velkomin í þessu samfélagi. Höfundur er varaformaður ASÍ-ung.
Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson Skoðun
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson Skoðun
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun