Samkeppniseftirlitið segir aðhaldskröfur ekki standast neina skoðun Oddur Ævar Gunnarsson skrifar 12. desember 2023 11:22 Páll Gunnar Pálsson, er forstjóri Samkeppniseftirlitsins. Vísir/Arnar Samkeppniseftirlitið er harðort í viðbótarumsögn sinni um nýtt fjárlagafrumvarp og segir eftirlit með samkeppni á Íslandi í grafalvarlegri stöðu. Framlög til eftirlitsins séu lækkuð á sama tíma og umsvif í efnahagslífinu aukist. Í umsögn þess segir Samkeppniseftirlitið að það hafi ítrekað varað stjórnvöld við þeim þrönga stakk sem því hefur verið skorinn og leitt hefur til þess að það hefur átt í erfiðleikum með að sinna lögbundnum skyldum sínum. Draga úr starfsemi Segir Samkeppniseftirlitið að vegna þessa hafi það þurft að beita forgangsröðun verkefna og þannig neyðst til að draga úr starfsemi í mikilvægum verkefnaflokkum. Það hafi reglulega komið því á framfæri við stjórnvöld síðustu ár, allt frá árinu 2020. Bent er á að fjárframlög til eftirlitsins muni lækka um tuttugu prósent frá árinu 2014 til 2024 á föstu verðlagi. „En á sama árabili munu umsvif í efnahagslífinu aukast um og yfir 35- 40%. Á sama tíma hafa ný verkefni bæst við og meiri kröfur gerðar, t.d. um rannsókn samrunamála. Þessi þróun er komin langt út fyrir öll þolmörk, sbr. umsögn til fjárlaganefndar, dags. 14. nóvember, og fylgiskjal með henni.“ Skerðingin standist enga skoðun Samkeppniseftirlitið segir ennfremur í umsögn sinni að það standist enga skoðun að stjórnvöld taki ekki tillit til þessarar þróunar við ákvörðun um fjárheimildir, heldur geri þvert á móti aðhaldskröfu til eftirlitsins. Það eigi sérstaklega við þegar ljóst sé að viðurkennt sé að samkeppni á mikilvægum mörkuðum á Íslandi sé ábótavant. Fyrri rannsóknir Samkeppniseftirlitsins, sem margar hafi verið staðfestar af dómstólum, varpi skýru ljósi á þetta. „Sömuleiðis liggur fyrir að samkeppnishindranir geta verið sérstaklega skaðlegar í litlum hagkerfum. Efling samkeppni eru rétt viðbrögð við efnahagserfiðleikum, þ.á.m í ríkjandi aðstæðum verðbólgu og verðhækkana. Breið samstaða er um það meðal þjóða að virk samkeppni á mörkuðum stuðli til lengri tíma að heilbrigðri atvinnustarfsemi og þar með traustara efnahagslífi.“ Þá bendir Samkeppniseftirlitið á að Seðlabankinn og ýmsir ráðherrar í núverandi ríkisstjórn hafi bent á þetta. Víða væri verið að styrkja samkeppniseftirlit meðal nágrannalanda Íslands. Skerði ábata af íhlutunum Þá bendir Samkeppnieftirlitið á að í júlí 2022 hafi Ríkisendurskoðun lokið stjórnsýsluúttekt þar sem komist hafi verið að þeirri niðurstöðu að engir stórir ágallar væru á starfsemi eftirlitsins. Lagðar hafi verið til ýmsar aðgerðir til þess að styrkja eftirlitið enn frekar. „Sumar þessara aðgerða kalla á auknar fjárheimildir. Enn hefur ekki verið tekið tillit til þessara tillagna í fjárheimildum til eftirlitsins.“ Segir Samkeppniseftirlitið að ein af styrkingartillögum Ríkisendurskoðunar hafi verið að framkvæma skyldi reglubundið mat á ábata af íhlutunum Samkeppniseftirlitsins, sem rýnt væri af utanaðkomandi aðila. Á næstunni verði slíkt ábatamart birt í samræmi við þessi tilmæli. „Niðurstöður ábatamatsins sýna að á árabilinu 2013-2022 hefur árlegur reiknaður ábati af íhlutunum Samkeppniseftirlitsins numið um 18-31 földum fjárveitingum til eftirlitsins, eða 0,31% - 0,53% af vergri landsframleiðslu.“ Segir eftirlitið að í gildandi fjármálaáætlun séu sett markmið um að reiknaður ábati af starfi eftirlitsins skuli nema 0,5 prósent á hverju tíu ára tímabili. Miðað við gildandi og fyrirhugaðar fjárheimildir eftirlitsins megi ætla að þeim markmiðum verði ekki náð. Fer Samkeppniseftirlitið þess vinsamlegast á leit við fjárlaganefnd að fjárframlög til eftirlitsins verði tekin til frekari umfjöllunar. Að minnsta kosti verði eftirlitið ekki láta sæta þeirri skerðingu sem fyrirliggjandi frumvarp geri ráð fyrir. „Jafnframt ítrekar Samkeppniseftirlitið fyrri óskir sínar um að fá að koma fyrir nefndina. Á fundinum getur eftirlitið varpað nánara ljósi á þá skerðingu samkeppniseftirlits sem framundan er að óbreyttu fjárlagafrumvarpi.“ Fjárlagafrumvarp 2024 Samkeppnismál Alþingi Rekstur hins opinbera Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Lögregla komin með ágæta mynd af atburðum Innlent Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi Erlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira
Í umsögn þess segir Samkeppniseftirlitið að það hafi ítrekað varað stjórnvöld við þeim þrönga stakk sem því hefur verið skorinn og leitt hefur til þess að það hefur átt í erfiðleikum með að sinna lögbundnum skyldum sínum. Draga úr starfsemi Segir Samkeppniseftirlitið að vegna þessa hafi það þurft að beita forgangsröðun verkefna og þannig neyðst til að draga úr starfsemi í mikilvægum verkefnaflokkum. Það hafi reglulega komið því á framfæri við stjórnvöld síðustu ár, allt frá árinu 2020. Bent er á að fjárframlög til eftirlitsins muni lækka um tuttugu prósent frá árinu 2014 til 2024 á föstu verðlagi. „En á sama árabili munu umsvif í efnahagslífinu aukast um og yfir 35- 40%. Á sama tíma hafa ný verkefni bæst við og meiri kröfur gerðar, t.d. um rannsókn samrunamála. Þessi þróun er komin langt út fyrir öll þolmörk, sbr. umsögn til fjárlaganefndar, dags. 14. nóvember, og fylgiskjal með henni.“ Skerðingin standist enga skoðun Samkeppniseftirlitið segir ennfremur í umsögn sinni að það standist enga skoðun að stjórnvöld taki ekki tillit til þessarar þróunar við ákvörðun um fjárheimildir, heldur geri þvert á móti aðhaldskröfu til eftirlitsins. Það eigi sérstaklega við þegar ljóst sé að viðurkennt sé að samkeppni á mikilvægum mörkuðum á Íslandi sé ábótavant. Fyrri rannsóknir Samkeppniseftirlitsins, sem margar hafi verið staðfestar af dómstólum, varpi skýru ljósi á þetta. „Sömuleiðis liggur fyrir að samkeppnishindranir geta verið sérstaklega skaðlegar í litlum hagkerfum. Efling samkeppni eru rétt viðbrögð við efnahagserfiðleikum, þ.á.m í ríkjandi aðstæðum verðbólgu og verðhækkana. Breið samstaða er um það meðal þjóða að virk samkeppni á mörkuðum stuðli til lengri tíma að heilbrigðri atvinnustarfsemi og þar með traustara efnahagslífi.“ Þá bendir Samkeppniseftirlitið á að Seðlabankinn og ýmsir ráðherrar í núverandi ríkisstjórn hafi bent á þetta. Víða væri verið að styrkja samkeppniseftirlit meðal nágrannalanda Íslands. Skerði ábata af íhlutunum Þá bendir Samkeppnieftirlitið á að í júlí 2022 hafi Ríkisendurskoðun lokið stjórnsýsluúttekt þar sem komist hafi verið að þeirri niðurstöðu að engir stórir ágallar væru á starfsemi eftirlitsins. Lagðar hafi verið til ýmsar aðgerðir til þess að styrkja eftirlitið enn frekar. „Sumar þessara aðgerða kalla á auknar fjárheimildir. Enn hefur ekki verið tekið tillit til þessara tillagna í fjárheimildum til eftirlitsins.“ Segir Samkeppniseftirlitið að ein af styrkingartillögum Ríkisendurskoðunar hafi verið að framkvæma skyldi reglubundið mat á ábata af íhlutunum Samkeppniseftirlitsins, sem rýnt væri af utanaðkomandi aðila. Á næstunni verði slíkt ábatamart birt í samræmi við þessi tilmæli. „Niðurstöður ábatamatsins sýna að á árabilinu 2013-2022 hefur árlegur reiknaður ábati af íhlutunum Samkeppniseftirlitsins numið um 18-31 földum fjárveitingum til eftirlitsins, eða 0,31% - 0,53% af vergri landsframleiðslu.“ Segir eftirlitið að í gildandi fjármálaáætlun séu sett markmið um að reiknaður ábati af starfi eftirlitsins skuli nema 0,5 prósent á hverju tíu ára tímabili. Miðað við gildandi og fyrirhugaðar fjárheimildir eftirlitsins megi ætla að þeim markmiðum verði ekki náð. Fer Samkeppniseftirlitið þess vinsamlegast á leit við fjárlaganefnd að fjárframlög til eftirlitsins verði tekin til frekari umfjöllunar. Að minnsta kosti verði eftirlitið ekki láta sæta þeirri skerðingu sem fyrirliggjandi frumvarp geri ráð fyrir. „Jafnframt ítrekar Samkeppniseftirlitið fyrri óskir sínar um að fá að koma fyrir nefndina. Á fundinum getur eftirlitið varpað nánara ljósi á þá skerðingu samkeppniseftirlits sem framundan er að óbreyttu fjárlagafrumvarpi.“
Fjárlagafrumvarp 2024 Samkeppnismál Alþingi Rekstur hins opinbera Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Lögregla komin með ágæta mynd af atburðum Innlent Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi Erlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira