Þorum að viðurkenna staðreyndir - burt með óvissuna Signý Jóhannesdóttir skrifar 21. janúar 2024 12:00 Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Signý Jóhannesdóttir Grindavík Fjallabyggð Alþingi Mest lesið Halldór 06.09.2025 Halldór Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun