Misgengi í mannheimum Ingólfur Sverrisson skrifar 21. mars 2024 21:00 Enn er höggvið í sama knérunn. Fyrir ári síðan virtist eins og umræðan á Íslandi væri farin að beinast að því að íslenska krónan sé hugsanlega einn helsti skaðvaldur í efnahagslífi þjóðarinnar. Bólaði jafnvel á efasemdum um að minnsti gjaldmiðill í veröldinni sé brúklegur fyrir þjóð sem gerir kröfur um sambærileg lífskjör og nágrannaþjóðirnar búa við. Vegna smæðar sinnar og umkomuleysis hoppar örkrónan og skoppar eins og korktappi á opnu úthafi alþjóðlegrar samkeppni. Í því ölduróti er hún með öllu ófær að tryggja traust rekstrarumhverfi fyrir skuldug íslensk heimili og þau fyriræki í landinu sem ekki eru þegar búin að forða sér í skjól stærri gjaldmiðla eins og fjölmörg þeirra hafa þegar gert. Nú hafa flest stéttarfélög á almenna vinnumarkaðnum gengið frá kjarasamningum til fjögurra ára og vonuðust til að Seðlabankinn sýndi lit á móti og lækkaði vexti hið snarasta. Því miður treysti hann sér ekki til þess og mun halda áfram að þrautpína skuldsett heimili, sem aðallega eru í eigu unga fólksins, ásamt þeim fyrirtækjum sem eru föst í íslenska krónuhagkerfinu og okurvöxtum sem því fylgir. Við sem erum skuldlaus sleppum að mestu við þennan refsivönd ásamt þeim 250 fyrirtækjum sem færa allt sitt í evrum eða dollurum og geta nýtt sér mun hagstæðari lánskjör til reksturs og vaxta. Af þessum sökum búa í raun tvær þjóðir í þessu landi við mjög ólíkar aðstæður í fjárhagslegu tilliti. Ef Seðlabankinn hefði nú sýnt lit á móti og lækkað vexti – þó ekki væri nema lítið eitt - hefði kannski gefist svigrúm til að ræða af alvöru kosti þess að hverfa frá örmyntinni og taka upp stærri gjaldmiðil eins og til dæmis evruna. Ekki er langt síðan að virtir verkalýðsleiðtogar ræddu nauðsyn þess að skoða þessa hluti alvarlega enda sýndist þeim að ein meginástæða verðbólgunnar hér á landi sé gjaldmiðillinn okkar smái sem aðdáendur hans líkja ýmist við töfratæki eða aðeins hitamæli sem engin áhrif hefur á framvindu efnahagsmála. Eina sem gildi sé að stjórna efnahagsmálunum rétt og skynsamlega. Því miður hefur ekkert heyrst frá verkalýðsleiðtogunum um þennan vandræðagjaldmiðil undanfarið. Enn síður frá samtökum atvinnurekenda sem banna í raun alla umræðu um trúartáknið eina innan þeirra raða enda þótt ekkert þeirra fyrirtækja sem færa allt sitt í evrum eða dollurum í dag vilji komast undir íslensku krónuna aftur. Skiljanlega. Bankastjóri hallar sér værðarlega aftur í sæti sínu og segir gustuk að gefa krónunni enn eitt tækifærið enda mun hún tryggja að íslensku bankarnir haldi tryggilega einokunarstöðu sinni og græði áfram á tá og fingri. Þá þurfi ekki að óttast að erlendir bankar hafi áhuga á að hefja starfsemi hér á landi og bjóða upp á eðlilega samkeppni. Nei, áfram með einokunina og þá farsælu lausn að senda reikninginn fyrir verðbólgunni og háum vöxtum áfram til unga fólksins sem er að koma yfir sig þaki og ennfremur til efnilegra sprotafyrirtækja sem enn eru læst inni í krónuhagkerfinu. Á meðan getum við hin skuldlausu haldið áfram óáreitt að velja á milli margra álitlegra kosta sem birtast í auglýsingum um ferðalög erlendis og nú fylla alla fjölmiðla. Einnig eru fyrirtæki, sem nýta sér evru eða dollara áfram í færum að fá hagstæð lán til reksturs og fjárfestinga. Eftir sem áður fá margir andlegar innantökur af því að horfa upp á slíkt misgengi í þjóðfélagi sem vill kenna sig við jöfnuð og velferð. En þrátt fyrir allt ætti núverandi staða að blása þeim byr í brjóst sem vilja breyta þessu ólánsástandi til betri vegar. En þá verður fólk að hafa kjark til að tala um íslensku krónuna – minnsta gjaldmiðil í heimi. Hvort er hún töfratæki, bara hitamælir eða skaðvaldur í íslensku efnahagslífi? Engin ástæða til að forðast þá umræðu fyrir hræðslu sakir. Höfundur er eftirlaunaþegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Seðlabankinn Íslenska krónan Ingólfur Sverrisson Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er sjálfbærni bara fyrir raungreinafólk? Saga Helgason skrifar Skoðun Börn í skjóli Kvennaathvarfsins Auður Magnúsdóttir skrifar Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nýr vettvangur samskipta? Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Blikkandi viðvörunarljós Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir skrifar Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson skrifar Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Sjá meira
Enn er höggvið í sama knérunn. Fyrir ári síðan virtist eins og umræðan á Íslandi væri farin að beinast að því að íslenska krónan sé hugsanlega einn helsti skaðvaldur í efnahagslífi þjóðarinnar. Bólaði jafnvel á efasemdum um að minnsti gjaldmiðill í veröldinni sé brúklegur fyrir þjóð sem gerir kröfur um sambærileg lífskjör og nágrannaþjóðirnar búa við. Vegna smæðar sinnar og umkomuleysis hoppar örkrónan og skoppar eins og korktappi á opnu úthafi alþjóðlegrar samkeppni. Í því ölduróti er hún með öllu ófær að tryggja traust rekstrarumhverfi fyrir skuldug íslensk heimili og þau fyriræki í landinu sem ekki eru þegar búin að forða sér í skjól stærri gjaldmiðla eins og fjölmörg þeirra hafa þegar gert. Nú hafa flest stéttarfélög á almenna vinnumarkaðnum gengið frá kjarasamningum til fjögurra ára og vonuðust til að Seðlabankinn sýndi lit á móti og lækkaði vexti hið snarasta. Því miður treysti hann sér ekki til þess og mun halda áfram að þrautpína skuldsett heimili, sem aðallega eru í eigu unga fólksins, ásamt þeim fyrirtækjum sem eru föst í íslenska krónuhagkerfinu og okurvöxtum sem því fylgir. Við sem erum skuldlaus sleppum að mestu við þennan refsivönd ásamt þeim 250 fyrirtækjum sem færa allt sitt í evrum eða dollurum og geta nýtt sér mun hagstæðari lánskjör til reksturs og vaxta. Af þessum sökum búa í raun tvær þjóðir í þessu landi við mjög ólíkar aðstæður í fjárhagslegu tilliti. Ef Seðlabankinn hefði nú sýnt lit á móti og lækkað vexti – þó ekki væri nema lítið eitt - hefði kannski gefist svigrúm til að ræða af alvöru kosti þess að hverfa frá örmyntinni og taka upp stærri gjaldmiðil eins og til dæmis evruna. Ekki er langt síðan að virtir verkalýðsleiðtogar ræddu nauðsyn þess að skoða þessa hluti alvarlega enda sýndist þeim að ein meginástæða verðbólgunnar hér á landi sé gjaldmiðillinn okkar smái sem aðdáendur hans líkja ýmist við töfratæki eða aðeins hitamæli sem engin áhrif hefur á framvindu efnahagsmála. Eina sem gildi sé að stjórna efnahagsmálunum rétt og skynsamlega. Því miður hefur ekkert heyrst frá verkalýðsleiðtogunum um þennan vandræðagjaldmiðil undanfarið. Enn síður frá samtökum atvinnurekenda sem banna í raun alla umræðu um trúartáknið eina innan þeirra raða enda þótt ekkert þeirra fyrirtækja sem færa allt sitt í evrum eða dollurum í dag vilji komast undir íslensku krónuna aftur. Skiljanlega. Bankastjóri hallar sér værðarlega aftur í sæti sínu og segir gustuk að gefa krónunni enn eitt tækifærið enda mun hún tryggja að íslensku bankarnir haldi tryggilega einokunarstöðu sinni og græði áfram á tá og fingri. Þá þurfi ekki að óttast að erlendir bankar hafi áhuga á að hefja starfsemi hér á landi og bjóða upp á eðlilega samkeppni. Nei, áfram með einokunina og þá farsælu lausn að senda reikninginn fyrir verðbólgunni og háum vöxtum áfram til unga fólksins sem er að koma yfir sig þaki og ennfremur til efnilegra sprotafyrirtækja sem enn eru læst inni í krónuhagkerfinu. Á meðan getum við hin skuldlausu haldið áfram óáreitt að velja á milli margra álitlegra kosta sem birtast í auglýsingum um ferðalög erlendis og nú fylla alla fjölmiðla. Einnig eru fyrirtæki, sem nýta sér evru eða dollara áfram í færum að fá hagstæð lán til reksturs og fjárfestinga. Eftir sem áður fá margir andlegar innantökur af því að horfa upp á slíkt misgengi í þjóðfélagi sem vill kenna sig við jöfnuð og velferð. En þrátt fyrir allt ætti núverandi staða að blása þeim byr í brjóst sem vilja breyta þessu ólánsástandi til betri vegar. En þá verður fólk að hafa kjark til að tala um íslensku krónuna – minnsta gjaldmiðil í heimi. Hvort er hún töfratæki, bara hitamælir eða skaðvaldur í íslensku efnahagslífi? Engin ástæða til að forðast þá umræðu fyrir hræðslu sakir. Höfundur er eftirlaunaþegi.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun