Auglýst er eftir endurreisn framhaldsskólans Guðjón Hreinn Hauksson skrifar 12. apríl 2024 18:31 Hann var ansi góður þátturinn um málefni framhaldsskólans á Torginu á Rúv í gærkvöldi. Formaður Félags framhaldsskólakennara er vissulega eyðilagður yfir að hafa ekki getað mætt til leiks en formaður Kennarasambandsins leysti verkefnið afskaplega vel fyrir hönd framhaldsskólans. Hafi hann mikla þökk fyrir. Sama er að segja um þá kennara sem komu víða að til þess að koma mjög mikilvægum sjónarmiðum að í umræðunni. Fjölmörg álitamál og nauðsynleg úrlausnarefni komu við sögu sem nauðsynlegt er að taka mun dýpri umræðu um í framhaldinu. Þær Aníta Sóley Scheving Þórðardóttir, fyrrverandi varaforseti Sambands íslenskra framhaldsskólanema, og Helga Vigdís Thordersen, nemandi við Verzlunarskóla Íslands, vörpuðu mikilvægu ljósi á hvernig stytting námstíma til stúdentsprófs hefur aukið vinnuálag á nemendur með tilheyrandi áhrifum á líðan nemenda og möguleika til nauðsynlegs félagslífs og tómstundaiðkunar. Það sem ég vil þó nefna sérstaklega í þessum pistli hér er augnablik í þættinum þegar umræðan barst að fjármögnun framhaldsskólastigsins. Formaður KÍ benti réttilega á það að aukið fjármagn til framhaldsskólastigsins, sem lofað var við breytinguna úr fjögurra ára námstíma til stúdentsprófs í þrjú, hefur aldrei skilað sér. Menntamálaráðherra fékk þar óáreittur að svara þessu þannig til að ekki hafi verið „króna tekin út úr framhaldsskólakerfinu þegar ráðist var í þessa aðgerð.“ Ráðherra rekur síðan þá sögu að þegar hann var að byrja í pólitík hafi nánast allir framhaldsskólar landsins verið reknir með miklum halla og segir svo: „Það fjármagn var ekki tekið út úr kerfinu þegar styttingin varð. Það fjármagn var skilið eftir inni í kerfinu.“ Fyrir aðsenda grein Guðjóns Hreins Haukssonar.Aðsend Þarna komst ráðherra nokkuð listilega frá því að svara fyrir það skýra loforð sem þjóðinni var gefið þegar lagt var af stað við samþjöppun náms til stúdentsprófs. Í greininni „Endurreisn framhaldsskólans“ sem þáverandi menntamálaráðherra skrifaði í Morgunblaðið í október 2016 segir hann þetta: "„Á árunum fyrir hrun hafði aðhaldskröfu verið beint að skólunum en í kjölfar hrunsins var gengið mjög hart gagnvart framhaldsskólunum og þeir skornir mjög grimmt niður. […] Nú liggur fyrir sú ákvörðun að það sem sparast við styttinguna mun ekki renna út úr framhaldsskólakerfinu, þess í stað verður það nýtt til að hækka framlög á hvern nemanda." Hér virðist vera samhljómur milli ráðherranna tveggja. Þeir eru sammála um erfiða stöðu skólanna fyrir hrun og að fjármagnið átti að halda sér. Skoðum raunveruleikann. Skoðum mynd: Heimild: Hagstofa Íslands.Aðsend Bláa línan sýnir þróun hlutfalls heildarútgjalda til fræðslumála af vergri landsframleiðslu (ásinn hægra megin) en rauða línan þróun sama hlutfalls til framhaldsskólastigsins (vinstri ás). Sjá má að heildarútgjöldin hækkuðu töluvert um aldamótin (eftir hörð verkföll kennara) en síðan má sjá að frá ca. 2012 hafa heildarútgjöldin haldist nokkurn veginn í um sjö prósentum af vergri landsframleiðslu. Rauð lína framhaldsskólastigsins sýnir vel hina hörðu aðhaldskröfu til framhaldsskólans fyrir hrun en samkvæmt orðum ráðherranna beggja hefði þessi rauða lína í versta falli ekki átt að hrapa meira eftir árið 2014. Tölur Hagstofunnar segja þó allt aðra sögu. Frá árinu 2014 hefur hlutfall útgjalda til framhaldsskólastigsins af vergri landsframleiðslu lækkað um 13% og ef við lítum til aðhaldsáranna 2005-2008 er talan 24% – Hvernig er hægt að halda því fram að fjármagnið hafi haldið sér?! En það var þó ekki aðeins svo að fjármagnið skyldi halda sér. Í loforði ráðherra árið 2016 um „endurreisn framhaldsskólans“ fólst einnig að fjármagnið yrði aukið, bæði í krónum talið og þannig einnig framlag per nemanda. Þannig var því lofað að á verðlagi 2016 skyldi framlag per ársnemanda hækkað úr 900 þús. kr. í 1.570 þús. kr. árið 2021, það er hækkun um 57% – Ja, hefði orðið. Skoðum aftur raunveruleikann. Skoðum mynd. Heimild: Hagstofa Íslands. Athuga ber að hér er miðað við verðlag 2022.Aðsend Mynd 2 sýnir útgjöld til mismunandi skólastiga reiknuð per nemanda. Við sjáum á verðlagi 2022 að framlag til ársnema árið 2013 er metið 1.456 þúsund (en var 900 þús. á verðlagi 2016). Um þessa stöðu sagði menntamálaráðherrann árið 2016: „Þessi skelfilega lága tala sem blasti við sumarið 2013 stefndi öllu skólastarfi í voða“. Því hafi ríkisstjórnin tekið ákvörðun um aukin framlög til framhaldsskólans og boðuð er 57% hækkun til ársins 2021. Ekki nóg með það, því „svigrúm er til enn frekari hækkana ef vilji er til slíks“. Á myndinni má sjá að vissulega hefur tekist að hækka framlag per nemanda frá því skelfilega ári 2013, alls um heil 11%, en ljóst má vera að loforðið hefur engan veginn staðist. Ef loforðið hefði verið uppfyllt stæði þessi tala í u.þ.b. 2.300 árið 2022 en það er nokkurn veginn sú tala og sveitarfélögunum hefur tekist að galdra fram per ársnemanda á barnaskólastigi. Að ráðherra gefi það í skyn frammi fyrir alþjóð að staðið hafi verið við fjárhagsleg loforð við styttingu og samþjöppun náms til stúdentsprófs er grafalvarlegt. Ég auglýsi því enn og aftur eftir endurreisn framhaldsskólans! Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðjón H. Hauksson Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nýr vettvangur samskipta? Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Blikkandi viðvörunarljós Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir skrifar Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson skrifar Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Hann var ansi góður þátturinn um málefni framhaldsskólans á Torginu á Rúv í gærkvöldi. Formaður Félags framhaldsskólakennara er vissulega eyðilagður yfir að hafa ekki getað mætt til leiks en formaður Kennarasambandsins leysti verkefnið afskaplega vel fyrir hönd framhaldsskólans. Hafi hann mikla þökk fyrir. Sama er að segja um þá kennara sem komu víða að til þess að koma mjög mikilvægum sjónarmiðum að í umræðunni. Fjölmörg álitamál og nauðsynleg úrlausnarefni komu við sögu sem nauðsynlegt er að taka mun dýpri umræðu um í framhaldinu. Þær Aníta Sóley Scheving Þórðardóttir, fyrrverandi varaforseti Sambands íslenskra framhaldsskólanema, og Helga Vigdís Thordersen, nemandi við Verzlunarskóla Íslands, vörpuðu mikilvægu ljósi á hvernig stytting námstíma til stúdentsprófs hefur aukið vinnuálag á nemendur með tilheyrandi áhrifum á líðan nemenda og möguleika til nauðsynlegs félagslífs og tómstundaiðkunar. Það sem ég vil þó nefna sérstaklega í þessum pistli hér er augnablik í þættinum þegar umræðan barst að fjármögnun framhaldsskólastigsins. Formaður KÍ benti réttilega á það að aukið fjármagn til framhaldsskólastigsins, sem lofað var við breytinguna úr fjögurra ára námstíma til stúdentsprófs í þrjú, hefur aldrei skilað sér. Menntamálaráðherra fékk þar óáreittur að svara þessu þannig til að ekki hafi verið „króna tekin út úr framhaldsskólakerfinu þegar ráðist var í þessa aðgerð.“ Ráðherra rekur síðan þá sögu að þegar hann var að byrja í pólitík hafi nánast allir framhaldsskólar landsins verið reknir með miklum halla og segir svo: „Það fjármagn var ekki tekið út úr kerfinu þegar styttingin varð. Það fjármagn var skilið eftir inni í kerfinu.“ Fyrir aðsenda grein Guðjóns Hreins Haukssonar.Aðsend Þarna komst ráðherra nokkuð listilega frá því að svara fyrir það skýra loforð sem þjóðinni var gefið þegar lagt var af stað við samþjöppun náms til stúdentsprófs. Í greininni „Endurreisn framhaldsskólans“ sem þáverandi menntamálaráðherra skrifaði í Morgunblaðið í október 2016 segir hann þetta: "„Á árunum fyrir hrun hafði aðhaldskröfu verið beint að skólunum en í kjölfar hrunsins var gengið mjög hart gagnvart framhaldsskólunum og þeir skornir mjög grimmt niður. […] Nú liggur fyrir sú ákvörðun að það sem sparast við styttinguna mun ekki renna út úr framhaldsskólakerfinu, þess í stað verður það nýtt til að hækka framlög á hvern nemanda." Hér virðist vera samhljómur milli ráðherranna tveggja. Þeir eru sammála um erfiða stöðu skólanna fyrir hrun og að fjármagnið átti að halda sér. Skoðum raunveruleikann. Skoðum mynd: Heimild: Hagstofa Íslands.Aðsend Bláa línan sýnir þróun hlutfalls heildarútgjalda til fræðslumála af vergri landsframleiðslu (ásinn hægra megin) en rauða línan þróun sama hlutfalls til framhaldsskólastigsins (vinstri ás). Sjá má að heildarútgjöldin hækkuðu töluvert um aldamótin (eftir hörð verkföll kennara) en síðan má sjá að frá ca. 2012 hafa heildarútgjöldin haldist nokkurn veginn í um sjö prósentum af vergri landsframleiðslu. Rauð lína framhaldsskólastigsins sýnir vel hina hörðu aðhaldskröfu til framhaldsskólans fyrir hrun en samkvæmt orðum ráðherranna beggja hefði þessi rauða lína í versta falli ekki átt að hrapa meira eftir árið 2014. Tölur Hagstofunnar segja þó allt aðra sögu. Frá árinu 2014 hefur hlutfall útgjalda til framhaldsskólastigsins af vergri landsframleiðslu lækkað um 13% og ef við lítum til aðhaldsáranna 2005-2008 er talan 24% – Hvernig er hægt að halda því fram að fjármagnið hafi haldið sér?! En það var þó ekki aðeins svo að fjármagnið skyldi halda sér. Í loforði ráðherra árið 2016 um „endurreisn framhaldsskólans“ fólst einnig að fjármagnið yrði aukið, bæði í krónum talið og þannig einnig framlag per nemanda. Þannig var því lofað að á verðlagi 2016 skyldi framlag per ársnemanda hækkað úr 900 þús. kr. í 1.570 þús. kr. árið 2021, það er hækkun um 57% – Ja, hefði orðið. Skoðum aftur raunveruleikann. Skoðum mynd. Heimild: Hagstofa Íslands. Athuga ber að hér er miðað við verðlag 2022.Aðsend Mynd 2 sýnir útgjöld til mismunandi skólastiga reiknuð per nemanda. Við sjáum á verðlagi 2022 að framlag til ársnema árið 2013 er metið 1.456 þúsund (en var 900 þús. á verðlagi 2016). Um þessa stöðu sagði menntamálaráðherrann árið 2016: „Þessi skelfilega lága tala sem blasti við sumarið 2013 stefndi öllu skólastarfi í voða“. Því hafi ríkisstjórnin tekið ákvörðun um aukin framlög til framhaldsskólans og boðuð er 57% hækkun til ársins 2021. Ekki nóg með það, því „svigrúm er til enn frekari hækkana ef vilji er til slíks“. Á myndinni má sjá að vissulega hefur tekist að hækka framlag per nemanda frá því skelfilega ári 2013, alls um heil 11%, en ljóst má vera að loforðið hefur engan veginn staðist. Ef loforðið hefði verið uppfyllt stæði þessi tala í u.þ.b. 2.300 árið 2022 en það er nokkurn veginn sú tala og sveitarfélögunum hefur tekist að galdra fram per ársnemanda á barnaskólastigi. Að ráðherra gefi það í skyn frammi fyrir alþjóð að staðið hafi verið við fjárhagsleg loforð við styttingu og samþjöppun náms til stúdentsprófs er grafalvarlegt. Ég auglýsi því enn og aftur eftir endurreisn framhaldsskólans! Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun