Jónsósómi Kristinn H. Gunnarsson skrifar 6. júní 2024 21:01 Það komst eitt sinn í tísku að berjast með bölmóðinn að vopni og sjá ekkert bjart framundan. Undanfarið ár hefur verið rekin mikil herferð gegn laxeldi í sjó, einmitt í þessum sérstaka heimsósómastíl. Þar er allt sem úrskeiðis fer í mannheimum laxeldinu að kenna sama hvað það er. Svo rammt kvað að heimsósómanum að þegar gamlir og úrsér gengnir vegarkaflar í Dalasýslu þoldu illa umferðina í vor var laxeldinu umsvifalaust kennt um, þar sem eldislax til útflutnings frá Vestfjörðum er fluttur með bílum til höfuðborgarsvæðisins. En áratugum saman hefur mikið magn af fiski verið fluttur eftir þessum sömu vegum. Svo ef fiskurinn er þorskur þá er allt í lagi, en ef hann er lax þá spillast vegirnir. Ósannindi um fyrirtækin Jón Kaldal er talsmaður íslenska náttúruverndarsjóðsins, Icelandic wildlife fund, og hann þylur heimsósómann af miklum móð. En lætur ekki duga að ýkja og skekkja heldur beinlínis fer vísvitandi með rangt mál til áfellis eldinu. Það má kalla Jónsósóma. Í aðsendri grein á visir.is þann 25. maí segir Jón um laxeldisfyrirtækin:”Þau hafa farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá.“ Um þetta má segja að það er ekki nokkur fótur fyrir þessu. Engin dæmi eru um að laaxeldisfyrirtækin hafi höfðað mál á hendur sveitarfélagi vegna deilna um greiðslu á hafnargjöldum. Hins vegar eru tvö dæmi um að sveitarfélag hefur stefnt eldisfyrirtæki fyrir dóm. Í öðru málinu var það Tálknafjarðarhreppur sem stefndi Arnarlaxárið 2021 og krafðist vörugjalda af flutningi á fóðri í pramma og af dauðum laxi sem landað var í Tálknafjarðarhöfn.Héraðsdómur Vestfjarða vísaði kröfunni frá í janúar 2022 og sagði málið ekki tækt til efnismeðferðar þar sem ekki var vísað til þess hver lagagrundvöllur kröfunnar væri né greint frá málsástæðum. Arnarlax mótmælti kröfunni um vörugjöld af fóðri þar sem það sé flutt inn erlendis frá og losað beint í fóðurpramma við eldiskvíar. Fóðrið komi því aldrei inn á hafnarsvæðið og falli ekki undir gjaldskrána. Varðandi dauða laxinn þá sé ekki um vöru að ræða enda verðlaus fiskur sem er landað til förgunar. Dómnum var ekki áfrýjað. Hitt málið höfðaði Vesturbyggð á hendur Arnarlax. Deilt var um lögmæti aflagjalds og þær breytingar sem Vesturbyggð gerði á gjaldskránni árið 2019. Þá var aflagjald hækkað úr 0,6% í 0,7% af aflaverðmæti auk annarra breytinga. Arnarlax mótmælti breytingunum og greiddi áfram samkvæmr eldri gjaldskrá. Vesturbyggð krafðist þess að fá mismuninn greiddan.Dómur var kveðinn upp í Héraðsdómi Vestfjarða í nóvember 2023 og var Arnarlax sýknað af kröfum Vesturbyggðar. Dómurinn féllst á það að eldisfiskur væri ekki sjávarafli og félli ekki undir ákvæði laganna um aflagjald. Því bæri að sýkna stefnda.Vesturbyggð hefur áfrýjað dómnum til Landsréttar og beðið er þess að málið verði tekið fyrir. Í Bolungavík og á Djúpavogi eru einnig laxasláturhús og eldisfyrirtækin hafa átt í góðu samstarfi við sveitarfélögin um greiðslu á hafnagjöldum. Í öllum þessum sveitarfélögum hafa tekjur hafnasjóða af laxeldinu verið góðar og rífandi góð afkoma af rekstrinum. Staðhæfingar Jóns Kaldal eru því ósannar, um er að ræða ósómamálflutning sem settur er fram að ósekju til áfellis laxeldisfyrirtækjunum. Ósannindi um embættismenn Annað dæmi varðar starfsmann Matvælaráðuneytisins.Árið 2019 lét skrifstofustjóri í ráðuneytinu, sem fór með málefni fiskeldis, fresta birtingu lagabreytinga um nokkra daga. Ráðherra tók þetta óstinnt upp og vísaði embættisfærslum skrifstofustjórans til lögreglu til rannsóknar. Jón Kaldal segir embættismanninn hafa verið að ganga erinda eldisfyrirtækjanna, en það er ekki í samræmi við gögn málsins. Héraðssaksóknari rannsakaði embættisfærsluna. Þar kom í ljós að frestunin nam 4 dögumog varð birting laganna 18. júlí stað 14. júlí 2019. Skýringar embættismannsins voru þær að um íþyngjandi lagasetningu hafi verið að ræða fyrir fyrirtæki sem voru í umsóknarferli um leyfi til fiskeldis og hann hafi viljað koma í veg fyrir að lagasetningin skapaði skaðabótaskyldu ríkisins gagnvart þeim fyrirtækjum. Héraðssakskóknari féllst á skýringarnar og segir í niðurstöðu sinni að að ekki hafa verið sýnt fram á að skrifstofustjórinn hafi misnotað stöðu sína öðrum eða honum sjálfum til ávinnings. „Þá fæst ekki séð að athafnir yðar hafi hallað réttindum einstakra manna eða lögaðila né hins opinbera“. Þar með voru þessar ásakanir úr sögunni en Jón Kaldal getur þess að engu heldur bætir frekar í og segir í greininni frá 25. maí að meðal starfsfólks ráðuneytisins nú séu fyrrverandi starfsmenn samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og gerir störf þeirra tortryggileg. Málflutningur af þessum toga varð til þess að Matvælaráðherra tók til varna fyrir starfsfólk sitt og andmælti þessum málflutningi í aðsendri grein á visir.is.Þar sagði ráðherrann: „Sérstaklega er ömurlegt að sjá gagnrýnendur viðhafa ummæli sem fela í sér ásakanir á hendur tilgreindum starfsmönnum ráðuneytisins, sem fela í sér brigsl um refsiverð brot ef sannar væru.“ Ómálefnaleg umræða Helstu andstæðingar sjókvíaeldis hafa tamið sér árásargjarnan, ómálefnalegan, villandi og jafnvel rangan málflutning um sjókvíaeldi. Þar er Jón Kaldal meðal fremstu manna og nýtir til fulls fyrri störf sín í fjölmiðlum. Það er mikil þörf á því að umræða um sjókvíaeldi taki mið af staðreyndum og að rangfærslum verði ýtt til hliðar. Í því verkefni er ábyrgð fjölmiðla veruleg. Höfundur er ritstjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjókvíaeldi Fiskeldi Umhverfismál Loftslagsmál Kristinn H. Gunnarsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Það komst eitt sinn í tísku að berjast með bölmóðinn að vopni og sjá ekkert bjart framundan. Undanfarið ár hefur verið rekin mikil herferð gegn laxeldi í sjó, einmitt í þessum sérstaka heimsósómastíl. Þar er allt sem úrskeiðis fer í mannheimum laxeldinu að kenna sama hvað það er. Svo rammt kvað að heimsósómanum að þegar gamlir og úrsér gengnir vegarkaflar í Dalasýslu þoldu illa umferðina í vor var laxeldinu umsvifalaust kennt um, þar sem eldislax til útflutnings frá Vestfjörðum er fluttur með bílum til höfuðborgarsvæðisins. En áratugum saman hefur mikið magn af fiski verið fluttur eftir þessum sömu vegum. Svo ef fiskurinn er þorskur þá er allt í lagi, en ef hann er lax þá spillast vegirnir. Ósannindi um fyrirtækin Jón Kaldal er talsmaður íslenska náttúruverndarsjóðsins, Icelandic wildlife fund, og hann þylur heimsósómann af miklum móð. En lætur ekki duga að ýkja og skekkja heldur beinlínis fer vísvitandi með rangt mál til áfellis eldinu. Það má kalla Jónsósóma. Í aðsendri grein á visir.is þann 25. maí segir Jón um laxeldisfyrirtækin:”Þau hafa farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá.“ Um þetta má segja að það er ekki nokkur fótur fyrir þessu. Engin dæmi eru um að laaxeldisfyrirtækin hafi höfðað mál á hendur sveitarfélagi vegna deilna um greiðslu á hafnargjöldum. Hins vegar eru tvö dæmi um að sveitarfélag hefur stefnt eldisfyrirtæki fyrir dóm. Í öðru málinu var það Tálknafjarðarhreppur sem stefndi Arnarlaxárið 2021 og krafðist vörugjalda af flutningi á fóðri í pramma og af dauðum laxi sem landað var í Tálknafjarðarhöfn.Héraðsdómur Vestfjarða vísaði kröfunni frá í janúar 2022 og sagði málið ekki tækt til efnismeðferðar þar sem ekki var vísað til þess hver lagagrundvöllur kröfunnar væri né greint frá málsástæðum. Arnarlax mótmælti kröfunni um vörugjöld af fóðri þar sem það sé flutt inn erlendis frá og losað beint í fóðurpramma við eldiskvíar. Fóðrið komi því aldrei inn á hafnarsvæðið og falli ekki undir gjaldskrána. Varðandi dauða laxinn þá sé ekki um vöru að ræða enda verðlaus fiskur sem er landað til förgunar. Dómnum var ekki áfrýjað. Hitt málið höfðaði Vesturbyggð á hendur Arnarlax. Deilt var um lögmæti aflagjalds og þær breytingar sem Vesturbyggð gerði á gjaldskránni árið 2019. Þá var aflagjald hækkað úr 0,6% í 0,7% af aflaverðmæti auk annarra breytinga. Arnarlax mótmælti breytingunum og greiddi áfram samkvæmr eldri gjaldskrá. Vesturbyggð krafðist þess að fá mismuninn greiddan.Dómur var kveðinn upp í Héraðsdómi Vestfjarða í nóvember 2023 og var Arnarlax sýknað af kröfum Vesturbyggðar. Dómurinn féllst á það að eldisfiskur væri ekki sjávarafli og félli ekki undir ákvæði laganna um aflagjald. Því bæri að sýkna stefnda.Vesturbyggð hefur áfrýjað dómnum til Landsréttar og beðið er þess að málið verði tekið fyrir. Í Bolungavík og á Djúpavogi eru einnig laxasláturhús og eldisfyrirtækin hafa átt í góðu samstarfi við sveitarfélögin um greiðslu á hafnagjöldum. Í öllum þessum sveitarfélögum hafa tekjur hafnasjóða af laxeldinu verið góðar og rífandi góð afkoma af rekstrinum. Staðhæfingar Jóns Kaldal eru því ósannar, um er að ræða ósómamálflutning sem settur er fram að ósekju til áfellis laxeldisfyrirtækjunum. Ósannindi um embættismenn Annað dæmi varðar starfsmann Matvælaráðuneytisins.Árið 2019 lét skrifstofustjóri í ráðuneytinu, sem fór með málefni fiskeldis, fresta birtingu lagabreytinga um nokkra daga. Ráðherra tók þetta óstinnt upp og vísaði embættisfærslum skrifstofustjórans til lögreglu til rannsóknar. Jón Kaldal segir embættismanninn hafa verið að ganga erinda eldisfyrirtækjanna, en það er ekki í samræmi við gögn málsins. Héraðssaksóknari rannsakaði embættisfærsluna. Þar kom í ljós að frestunin nam 4 dögumog varð birting laganna 18. júlí stað 14. júlí 2019. Skýringar embættismannsins voru þær að um íþyngjandi lagasetningu hafi verið að ræða fyrir fyrirtæki sem voru í umsóknarferli um leyfi til fiskeldis og hann hafi viljað koma í veg fyrir að lagasetningin skapaði skaðabótaskyldu ríkisins gagnvart þeim fyrirtækjum. Héraðssakskóknari féllst á skýringarnar og segir í niðurstöðu sinni að að ekki hafa verið sýnt fram á að skrifstofustjórinn hafi misnotað stöðu sína öðrum eða honum sjálfum til ávinnings. „Þá fæst ekki séð að athafnir yðar hafi hallað réttindum einstakra manna eða lögaðila né hins opinbera“. Þar með voru þessar ásakanir úr sögunni en Jón Kaldal getur þess að engu heldur bætir frekar í og segir í greininni frá 25. maí að meðal starfsfólks ráðuneytisins nú séu fyrrverandi starfsmenn samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og gerir störf þeirra tortryggileg. Málflutningur af þessum toga varð til þess að Matvælaráðherra tók til varna fyrir starfsfólk sitt og andmælti þessum málflutningi í aðsendri grein á visir.is.Þar sagði ráðherrann: „Sérstaklega er ömurlegt að sjá gagnrýnendur viðhafa ummæli sem fela í sér ásakanir á hendur tilgreindum starfsmönnum ráðuneytisins, sem fela í sér brigsl um refsiverð brot ef sannar væru.“ Ómálefnaleg umræða Helstu andstæðingar sjókvíaeldis hafa tamið sér árásargjarnan, ómálefnalegan, villandi og jafnvel rangan málflutning um sjókvíaeldi. Þar er Jón Kaldal meðal fremstu manna og nýtir til fulls fyrri störf sín í fjölmiðlum. Það er mikil þörf á því að umræða um sjókvíaeldi taki mið af staðreyndum og að rangfærslum verði ýtt til hliðar. Í því verkefni er ábyrgð fjölmiðla veruleg. Höfundur er ritstjóri.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun