„Við byrjuðum 2014 að veita þjónustu á netinu. Löngu fyrir heimsfaraldur Covid,“ segir Tinna sem rekur talþjónustuna Tröppu. Hún segir Tröppu leiðandi á því sviði og það hafi alltaf verið þeirra sýn að tryggja jafnt aðgengi allra.
„Okkar sýn hefur alltaf verið að jafna aðgengi að sérhæfðri þjónustu. Það á ekki að skipta máli hvar þú býrð. Þú átt að geta nálgast þann sérfræðing sem þú hefur þörf á sama hvar þý býrð,“ segir Tinna. Nýlega útvíkkuðu þau þjónustu fyrirtækisins en nú er hægt að bóka sérfræðiþjónustu ýmissa ráðgjafa á heimasíðu Tröppu.
„Við erum þannig að grípa fólk sem hefur áhyggjur fyrr og getum þannig veitt þeim stuðning.“
Löng bið
Hjá flestum talmeinafræðingum eru langir biðlistar að þjónustu en í upplýsingum úr samantekt umboðsmanns barna frá því í fyrra kom fram að um 3.700 börn væru að bíða eftir þjónustu en um þúsund þeirra væru skráð á fleiri en einn biðlista. Flest þeirra bíða í um sex mánuði eða ár en biðtíminn gat samkvæmt greiningunni verið allt að tvö ár.
„Það hafa verið fáir talmeinafræðingar starfandi í gegnum árin og það hefur búið til þessa biðlista. Fyrir okkar tíð var ekkert aðgengi víða á landinu en við sinnum að miklu leyti landsbyggðinni,“ segir Tinna. Áður hafi þjónusta fyrir fólk á landsbyggðinni verið í boði mögulega nokkrum sinnum á ári í heimabyggð eða fólk þurft að ferðast á höfuðborgarsvæðið.
Hún segir að um 90 prósent af þeirra þjónustu sé veitt á netinu og starfsfólkið sé orðið sérþjálfað í því. Þau finni ekki mikinn mun á því að veita þjónustuna á netinu í stað þess að gera augliti til auglitis. Hún segir börnin alltaf spennt að koma í tíma í tölvunni.
Góð tengsl við landsbyggð og skóla
Með því að vinna á netinu segir Tinna að þeim gefist einnig tækifæri á að vinna mjög náið með skólum eða leikskólum þeirra barna sem koma til þeirra. Tímarnir þeirra, sem fari fram á netinu, fari fram á skólatíma. Þannig tryggi þau að margir sem komi að máli barnsins vinni að því saman.
„Það hjálpar til við að halda utan um málin og vinna þau áfram. Auk þess færist þá þekking yfir í skólana,“ segir Tinna og að það hafi verið mikil ánægja með verkefnið.
Tinna segir vanda barna geta verið margþættan en algengast sé að það séu einhver málþroskafrávik eða málþroskaröskun, seinkaður málþroski eða framburðarfrávik.
„Svo eru aðrar börn með aðrar raskanir eins og taugaþroskaraskanir eða einhverfu sem eru oft með málþroskavanda tengt því.“
Tinna segir vandamálin sem börn og fullorðnir glíma við ekki hafa breyst mikið síðustu árin. Þau séu yfirleitt þau sömu. Það sem hafi breyst sé meðvitund um málþroska, mikilvægi hans og málþroskaraskanir.
„Mér líður líka eins og foreldrar séu oft í vanda hvernig þeir eigi að tala við börnin sín. Foreldrar þurfa mikinn stuðning í þessu uppeldishlutverki og hvernig á að vera góður máluppalandi,“ segir Tinna og að þau hafi reynt að leiðbeina foreldrum í þessu.
„Það þarf að styðja við foreldra í þessu samhengi. Hvernig talarðu við barnið, hvernig örvarðu málþroska barnsins og hvernig byggirðu þessi tengsl við barnið þitt í gegnum málþroska. Fólk kannski heldur að þetta komi af sjálfu sér, en það er ekki þannig. Við þurfum að örva börnin og það þarf að hjálpa foreldrum oft með það,“ segir Tinna.
Hún segir að þetta tengist umræðu um málskilning og minni lestur barna.
„Lengi býr að fyrstu gerð. Þess vegna er svo mikilvægt að stunda gott máluppeldi,“ segir Tinna.
Gott máluppeldi geti sem dæmi falist í því að tala við barnið um það sem er verið að gera, að setja orð á athafnir.
„Ekki vera endalaust að spyrja barnið út í hitt og þetta og setja pressu á tal. Vertu frekar fyrirmyndin og talaðu um það sem þú sérð og þið eruð að gera. Gerðu hluti með barninu þínu og myndaðu augnsamband á meðan,“ segir Tinna og að með því að gera það sýni fólk barninu að það hafi áhuga.
„Það er ótrúlega mikilvægt að búa til góðar samverustundir. Til dæmis með því að lesa saman bækur, heimsækja bókasöfn og gera það að fastri rútínu. Ekki að setja barnið fyrir framan skjá, þó það sé þægilegt,“ segir Tinna.
Ekki nóg að rétta bækling
Hegðun foreldra, hvað þetta varðar, hafi breyst töluvert.
„Það er hegðun foreldra. Maður finnur hvað þau þurfa á fræðslu að halda. Foreldrar sem hafa áhyggjur og hvernig þau þurfa, ekki síður en börnin, á inngripi að halda.“
Lykilinn sé þannig góð samvera og alvöru samtal.
„Það er ekki nóg að rétta foreldrum bækling heldur þarf að kenna fólki og ræða þetta við þau.“
Trappa átti tíu ára afmæli í vikunni. Til að fagna þeim áfanga er Tinna að skipuleggja ráðstefnu í haust þar sem fjallað verður um málþroska og tengsl.
„Við teljum, og það er búið að sýna fram á í rannsóknum, að tengslamyndum sé forsenda velgengni á fullorðinsárum. Hversu sterk tengsl þú ert með við fullorðinn einstakling,“ segir Tinna en á ráðstefnunni mun hún sjálf halda erindi auk Sæunnar Kjartansdóttur og Halldís Ólafsdóttir talmeinafræðingur.
