Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar 5. júlí 2024 08:31 Fullorðnir eru í þessu landi um 250.000 manns. Eftir því sem bezt verður séð, eru um 150.000 þessa fólks, 60 prósent þjóðarinnar, sá hluti hennar, sem ver er settur og þarf lán til að fjármagna sitt líf, íbúðarkaup, bílakaup eða annað. Fjármagnsþurfar. Hinn hlutinn, um 100.000 manns, 40 prósent þjóðarinnar, er það fólk, sem er betur sett, mest skuldlaust, á margt hvert peninga í banka. Fjármagnseigendur. Áhrif vaxtahækkana Þegar Seðlabankinn hækkar stýrivexti og viðskiptabankarnir hækka vexti á lánum til almennings (þó þeir þurfi alls ekki að gera það, eins og ég hef sýnt fram á í fyrri greinum), bitnar það því af fullum þunga og með alvarlegum afleiðingum fyrir um 150.000 manns – líf, afkoma og velferð þessa fólks er sett í uppnám – á sama tíma og um 100.000 manns sleppa algjörlega við þetta vaxtahækkanafár. Þeir síðarnefndu, fjármagnseigendur, standa ekki aðeins uppi fríir og frjálsir, meða alla sína fjármuni ósnerta, í friðhelgi, heldur njóta þeir góðs af, því vextirnir á bankainnstæðum þeirra hækka með. Þegar Seðlabankastjóri veður áfram með sínar - fyrir mér - oft glórulausu stýrivaxtahækknarir, og stjórnendur viðskiptabankanna nota tækifærið og fylgja, þá eru þeir, með öðrum orðum, að henda 60 prósent þjóðarinnar út í kuldann meðan þeir bjóða hinum hlutanum, 40 prósent, að baða sig í sólinni. Hvernig má það vera, að ríkisstjórn, Alþingi og aðrir ráðamenn landsins láti þetta stórfellda og ljóta brot á jafnræði og réttlæti viðgangast!? Áhrif vaxtahækkana á atvinnureksturinn Um 250 fyrirtækjum hér, þeim helztu og stærstu, leyfist að byggja sinn rekstur á Evrum. Þessi fyrirtæki, en umfang þess reksturs, sem þau standa fyrir er um 40 prósent af heildarrekstri í landinu, eru með sína skuldsetningu í lágvaxta Evrum-lánum. Það þýðir, aðvaxtasviptingar Seðlabanka fara fram hjá þessum fyrirtækjum. Þau standa frí og frjáls frá öllu þessu vaxtagjörræði. Ósnert. Hin, um 60 prósent, þau minni og veikari, verða, hins vegar, nauðug viljug, að byggja sinn rekstur á íslenzku krónunni. Vaxtastormar Seðlabanka bitna því á þeim með fullum þunga. Þannig er Seðlabanki á lúberja þau fyrirtæki, og um leið atvinnuveitendur, sem minna mega sín, en hinir, þeir sterku, sem mest gætu borið, ganga frá borði ósnertir. Standast vaxtahækkanir löngu veittra lána? Fyrir undirrituðum er hækkun vaxta, sérstaklega á löngu umsamin og tekin lán, grófleg og hrein eignaupptaka, sem ætti ekki að viðgangast í neinu landi, sem vill kalla sig siðmenntað. Þar er í raun vegið aftan að fólki og fjármunin færðir, með ofbeldi, af þeim, sem minna eiga og standa ver, yfir á banka og fjármagnseigendur. Þeir ríku eru gerðir ríkari og þeir fátæku fátækari. Í 72. grein Stjórnarskrár segir: „Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína, nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir“. Ég, og mér mætari menn, m.a. Nóbelverlaunahafi, telja, að hér hafi alls ekki verið um „almenningsþörf“ að ræða, og, jafnvel, þó að svo hefði verið, er hér um varanlega eignarupptöku að ræða, þar sem „fullt verð“ kemur ekki fyrir. Brot! Leystu stýrivaxtahækkanirnar eitthvað? Sú verðbólga, sem hefur verið í gangi síðustu 2-3 árin, átti þessar rætur helzt: A. COVID-19 olli því, að menn gátu ekki komið saman til venjulegra verka og þarfa. Framleiðsla fór úr böndunum, datt víða niður, flutningsmagn snarminnkaði, verð á vörum og flutningi hækkaði. Þetta gerðist mest erlendis, mikið í Asíu og svo flutningi milli Asíu og Evrópu. Þetta leiddi aftur til verulegar hækkunar á innfluttum varningi hér, en við, Íslendingar, flytjum, eins og flestir vita, verulegan hluta af okkar þörfum inn. Löguðu hækkaðir vextir á Íslandi þetta? NEI. Þeir gátu engin áhrif haft á þessa erlendu verðþróun! Hins vegar hækkuðu þeir verð enn frekar á innfluttum vörum, því innflytjendur verða að fjármagna sinn innflutning. Sem sagt, kolöfug áhrif. B. Fram að innrás Pútíns í Úkraínu höfðu margar þjóðir Vestur-Evrópu keypt stóran hluta sinna orkugjafa, olíu og gas, af Rússum. Eftir árásina kom því upp mikill skortur á orkugjöfum í Evrópu. Verð þeirra stórhækkaði. Allur rekstur, framleiðsla, verzlun, þjónusta þarf orku. Mikil hækkunaralda varð þannig til í Evrópu. Löguðu hækkaðir vextir á Íslandi þessa þróun og stöðu; orkuverð í Evrópu? NEI, auðvitað ekki. Hér líka þveröfug áhrif. C. Vegna ófullnægjandi lóðaframboðs hækkaði húsnæðisverð hér, en það hefur veruleg áhrif á framfærsluvísitölu/reiknaða verðbólgu. Jók hækkun vaxta framboð á lóðum? NEI, líka hér, þvert í móti.Háir vextir hækka byggingarkostnað og íbúðaverð, og þar með húsnæðisvísitöluna og verðbólguna, auk þess sem þeir verka letjandi á fjárfestingu í byggingariðnaði. Vaxtahækkanir Seðlabanka virkuðu því ekki á nokkurn hátt til að draga úr verðhækkunaröldunni, heldur juku þær vandann. Voru olía á eldinn. Það er með ólíkindum, að Peningastefnunefnd, með Seðlabankastjóra í fararbroddi, skuli standa fyrir þeirri ósvinnu, sem vaxtahækkanir síðustu 2ja ára hafa mest verið, og, að stjórnendur vuðskiptabankanna skuli svo notfæra sér þær til að hækka eigin vexti, án nokkurrar beinnar þarfar. Vonandi verður það fyrsta verk nýs forsætisráðherra, að auglýsa stöðu Seðlabankastjóra! Reyndar er ESB og Evran eina rétta leiðin, ef tryggja á lágmarksvexti og það, að ekki sé hægt að hrófla við, hvað þá hækka, umsamdar skuldir, og, ef fjárhagslegt jafnræði og stöðugleiki í peningamálum á að nást. Menn mættu gjarnan að hafa það í huga í næstu kosningum. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Seðlabankinn Efnahagsmál Mest lesið Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Sjá meira
Fullorðnir eru í þessu landi um 250.000 manns. Eftir því sem bezt verður séð, eru um 150.000 þessa fólks, 60 prósent þjóðarinnar, sá hluti hennar, sem ver er settur og þarf lán til að fjármagna sitt líf, íbúðarkaup, bílakaup eða annað. Fjármagnsþurfar. Hinn hlutinn, um 100.000 manns, 40 prósent þjóðarinnar, er það fólk, sem er betur sett, mest skuldlaust, á margt hvert peninga í banka. Fjármagnseigendur. Áhrif vaxtahækkana Þegar Seðlabankinn hækkar stýrivexti og viðskiptabankarnir hækka vexti á lánum til almennings (þó þeir þurfi alls ekki að gera það, eins og ég hef sýnt fram á í fyrri greinum), bitnar það því af fullum þunga og með alvarlegum afleiðingum fyrir um 150.000 manns – líf, afkoma og velferð þessa fólks er sett í uppnám – á sama tíma og um 100.000 manns sleppa algjörlega við þetta vaxtahækkanafár. Þeir síðarnefndu, fjármagnseigendur, standa ekki aðeins uppi fríir og frjálsir, meða alla sína fjármuni ósnerta, í friðhelgi, heldur njóta þeir góðs af, því vextirnir á bankainnstæðum þeirra hækka með. Þegar Seðlabankastjóri veður áfram með sínar - fyrir mér - oft glórulausu stýrivaxtahækknarir, og stjórnendur viðskiptabankanna nota tækifærið og fylgja, þá eru þeir, með öðrum orðum, að henda 60 prósent þjóðarinnar út í kuldann meðan þeir bjóða hinum hlutanum, 40 prósent, að baða sig í sólinni. Hvernig má það vera, að ríkisstjórn, Alþingi og aðrir ráðamenn landsins láti þetta stórfellda og ljóta brot á jafnræði og réttlæti viðgangast!? Áhrif vaxtahækkana á atvinnureksturinn Um 250 fyrirtækjum hér, þeim helztu og stærstu, leyfist að byggja sinn rekstur á Evrum. Þessi fyrirtæki, en umfang þess reksturs, sem þau standa fyrir er um 40 prósent af heildarrekstri í landinu, eru með sína skuldsetningu í lágvaxta Evrum-lánum. Það þýðir, aðvaxtasviptingar Seðlabanka fara fram hjá þessum fyrirtækjum. Þau standa frí og frjáls frá öllu þessu vaxtagjörræði. Ósnert. Hin, um 60 prósent, þau minni og veikari, verða, hins vegar, nauðug viljug, að byggja sinn rekstur á íslenzku krónunni. Vaxtastormar Seðlabanka bitna því á þeim með fullum þunga. Þannig er Seðlabanki á lúberja þau fyrirtæki, og um leið atvinnuveitendur, sem minna mega sín, en hinir, þeir sterku, sem mest gætu borið, ganga frá borði ósnertir. Standast vaxtahækkanir löngu veittra lána? Fyrir undirrituðum er hækkun vaxta, sérstaklega á löngu umsamin og tekin lán, grófleg og hrein eignaupptaka, sem ætti ekki að viðgangast í neinu landi, sem vill kalla sig siðmenntað. Þar er í raun vegið aftan að fólki og fjármunin færðir, með ofbeldi, af þeim, sem minna eiga og standa ver, yfir á banka og fjármagnseigendur. Þeir ríku eru gerðir ríkari og þeir fátæku fátækari. Í 72. grein Stjórnarskrár segir: „Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína, nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir“. Ég, og mér mætari menn, m.a. Nóbelverlaunahafi, telja, að hér hafi alls ekki verið um „almenningsþörf“ að ræða, og, jafnvel, þó að svo hefði verið, er hér um varanlega eignarupptöku að ræða, þar sem „fullt verð“ kemur ekki fyrir. Brot! Leystu stýrivaxtahækkanirnar eitthvað? Sú verðbólga, sem hefur verið í gangi síðustu 2-3 árin, átti þessar rætur helzt: A. COVID-19 olli því, að menn gátu ekki komið saman til venjulegra verka og þarfa. Framleiðsla fór úr böndunum, datt víða niður, flutningsmagn snarminnkaði, verð á vörum og flutningi hækkaði. Þetta gerðist mest erlendis, mikið í Asíu og svo flutningi milli Asíu og Evrópu. Þetta leiddi aftur til verulegar hækkunar á innfluttum varningi hér, en við, Íslendingar, flytjum, eins og flestir vita, verulegan hluta af okkar þörfum inn. Löguðu hækkaðir vextir á Íslandi þetta? NEI. Þeir gátu engin áhrif haft á þessa erlendu verðþróun! Hins vegar hækkuðu þeir verð enn frekar á innfluttum vörum, því innflytjendur verða að fjármagna sinn innflutning. Sem sagt, kolöfug áhrif. B. Fram að innrás Pútíns í Úkraínu höfðu margar þjóðir Vestur-Evrópu keypt stóran hluta sinna orkugjafa, olíu og gas, af Rússum. Eftir árásina kom því upp mikill skortur á orkugjöfum í Evrópu. Verð þeirra stórhækkaði. Allur rekstur, framleiðsla, verzlun, þjónusta þarf orku. Mikil hækkunaralda varð þannig til í Evrópu. Löguðu hækkaðir vextir á Íslandi þessa þróun og stöðu; orkuverð í Evrópu? NEI, auðvitað ekki. Hér líka þveröfug áhrif. C. Vegna ófullnægjandi lóðaframboðs hækkaði húsnæðisverð hér, en það hefur veruleg áhrif á framfærsluvísitölu/reiknaða verðbólgu. Jók hækkun vaxta framboð á lóðum? NEI, líka hér, þvert í móti.Háir vextir hækka byggingarkostnað og íbúðaverð, og þar með húsnæðisvísitöluna og verðbólguna, auk þess sem þeir verka letjandi á fjárfestingu í byggingariðnaði. Vaxtahækkanir Seðlabanka virkuðu því ekki á nokkurn hátt til að draga úr verðhækkunaröldunni, heldur juku þær vandann. Voru olía á eldinn. Það er með ólíkindum, að Peningastefnunefnd, með Seðlabankastjóra í fararbroddi, skuli standa fyrir þeirri ósvinnu, sem vaxtahækkanir síðustu 2ja ára hafa mest verið, og, að stjórnendur vuðskiptabankanna skuli svo notfæra sér þær til að hækka eigin vexti, án nokkurrar beinnar þarfar. Vonandi verður það fyrsta verk nýs forsætisráðherra, að auglýsa stöðu Seðlabankastjóra! Reyndar er ESB og Evran eina rétta leiðin, ef tryggja á lágmarksvexti og það, að ekki sé hægt að hrófla við, hvað þá hækka, umsamdar skuldir, og, ef fjárhagslegt jafnræði og stöðugleiki í peningamálum á að nást. Menn mættu gjarnan að hafa það í huga í næstu kosningum. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun