Hvað er fram undan? Reynir Böðvarsson skrifar 27. ágúst 2024 07:00 Ég gerði traust að umtalsefni í síðasta pistli eða öllu heldur aukið vantraust innan samfélagsins vegna aukins markaðsvæðingar á því sem áður var í höndum hins opinbera. Ég held að það hafi verið Ernst Wigforss frekar en Tage Erlander sem sagði „Þið þurfið ekkert að óttast. Við munum einungis ríkisvæða það sem þið viljið ekki gera sjálfir, eins og skóla og heilbrigðiskerfi og aðra samfélagslega þjónustu” þegar fjármagnseigendur lýstu áhyggjum sínum yfir stöðugt meiri umsvifum ríkisins. Fjármagnseigendur voru hræddir um bankana sína, að þeir yrðu ríkisvæddir ásamt ýmissi annari ábatasamri starfsemi, til dæmis tryggingafélög, með nánast beinan aðgang í pyngju almennings. Ríkið hafði hins vegar einbeitt sér að því sem kapítalistarnir höfðu ekki enn fundið leiðir til þess að háfa inn skjótfenginn gróða frá, sem sagt skóla, heilbrigðisþjónustu og annari samfélagsþjónustu. Nú hafa tímarnir breyst, það nægir ekki lengur fyrir auðmenn að halda sig eingöngu við þessi hefðbundnu svið, gróðinn hefur verið svo yfirgengilegur undanfarna áratugi að það vantar fjárfestingarmöguleika á nýjum sviðum. Reyndar hefur þrýstingurinn frá fjármagnseigendum, á að minka yrði umsvif ríkisins, alltaf verið til staðar en hefur aukist umtalsvert og orðið skipulagðari síðan Nýfrjálshyggjan hóf innreið sína á Vesturlöndum. Hugveitur, með hugmyndafræði lengst út á hægri kantinum voru stofnaðar víðs vegar um heim sem höfðu það hlutverk að boða fagnaðarerindi nýfrjálshyggjunnar. Þessar hugveitur hafa samstarf sín á milli, þar á meðal gegnum Atlas Network, eru óþreytandi í að dæla út áróðri, sem er að mestu öfga hægri, sem flæðir síðan um alla fjölmiðla á Vesturlöndum. Fjármagnið á bak við þessar hugveitur er svo gífurlegt að það er nær ómögulegt fyrir venjulegar ritstjórnir fjársveltra fjölmiðla að verjast, enginn hefur burði til þess að grafast fyrir um raunverulegar staðreyndir mála nema í undatags tilfellum. Þekkt er meðal annars að olíufélagið ExxonMobil hefur ausið fjármunum gegnum þetta netverk til þess að dreifa falsfréttum varðandi hlýnun jarðar. Hverju er hægt að treysta í nútíma samfélagi nýfrjálshyggjunnar spyr maður sig og því miður held ég að svarið sé, nánast engu. Það er ótrúlegt fyrir okkur sem ólumst upp áður en sjónvarp kom til sögunnar að horfa upp á þessa gífurlegu þjóðfélagsbreytingu sem orðið hefur síðan gamla Gufan var nánast eina röddin úr hinum stóra heimi. Lygin í formi auglýsinga og markaðssetningar á allskonar drasli eða upplifun yfirgnæfir nú allt annað. Áreitið frá þessu ásamt samfélagsmiðlum, sem líka eru hlaðnir lyginni, er svo yfirgengilegt að geðheilsa manna er í hættu og fólk brennur út. Hér áður fyrr þegar spurt var ef eitthvað þótti ótrúlegt þá nægði svarið að hafa heyrt það í útvarpinu, fólk treysti því sem það heyrði þar. Það var kannski ekki alltaf rétt að gera það þá heldur en traustið var þar, fólk var sæmilega öruggt um sig og hafði oftast ástæðu ti að treysta því sem það heyrði og það vissi alveg að Þjóðviljinn, Tíminn og Morgunblaðið voru kannski lituð en Gufunni var hægt að treysta. Neysluþjóðfélag nýfrjálshyggjunnar er ósjálfbært bæði fyrir manneskjur og umhverfi og verði ekkert að gert þá endar það bara á einn veg, með ósköpum. Við horfum upp á algjöra hnignun hins vitiborna samfélags þar sem ekkert nema skamtíma gróði fárra fær að ráða örlögum flestra sem þýðir að flestir sjá ekki fram á jafn góð eða betri afkomu en foreldrakynslóðin. Samtímis er gengið á náttúruauðlindir og þeim í raun stolið af framtíðar kynslóðum. Ungt fólk treystir sér síður í barneignir þar sem traustið í samfélaginu er horfið, þegar hvergi er fastur punktur og hvergi hægt að finna viðráðanlegt húsnæði með þau launakjör sem í boði eru. Hverskonar framtíð er það þegar ungt fólk vill ekki lengur eignast börn? Hverskonar geðveiki er það þegar allir hvatar í þjóðfélaginu ýta á meiri neyslu þegar vitað er að það er hræðilegt fyrir komandi kynslóðir? Þessum spurningu verður að svara og þeim verður einungis svarað á fullnægjandi hátt með raunverulegum breytingum á þjóðfélaginu, breytingum í átt að minni neyslu, minni lygi og meira trausti. Sósíalisminn er eina færa leiðin inn í framtíðina. Höfundur er jarðskjálftafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reynir Böðvarsson Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Sjá meira
Ég gerði traust að umtalsefni í síðasta pistli eða öllu heldur aukið vantraust innan samfélagsins vegna aukins markaðsvæðingar á því sem áður var í höndum hins opinbera. Ég held að það hafi verið Ernst Wigforss frekar en Tage Erlander sem sagði „Þið þurfið ekkert að óttast. Við munum einungis ríkisvæða það sem þið viljið ekki gera sjálfir, eins og skóla og heilbrigðiskerfi og aðra samfélagslega þjónustu” þegar fjármagnseigendur lýstu áhyggjum sínum yfir stöðugt meiri umsvifum ríkisins. Fjármagnseigendur voru hræddir um bankana sína, að þeir yrðu ríkisvæddir ásamt ýmissi annari ábatasamri starfsemi, til dæmis tryggingafélög, með nánast beinan aðgang í pyngju almennings. Ríkið hafði hins vegar einbeitt sér að því sem kapítalistarnir höfðu ekki enn fundið leiðir til þess að háfa inn skjótfenginn gróða frá, sem sagt skóla, heilbrigðisþjónustu og annari samfélagsþjónustu. Nú hafa tímarnir breyst, það nægir ekki lengur fyrir auðmenn að halda sig eingöngu við þessi hefðbundnu svið, gróðinn hefur verið svo yfirgengilegur undanfarna áratugi að það vantar fjárfestingarmöguleika á nýjum sviðum. Reyndar hefur þrýstingurinn frá fjármagnseigendum, á að minka yrði umsvif ríkisins, alltaf verið til staðar en hefur aukist umtalsvert og orðið skipulagðari síðan Nýfrjálshyggjan hóf innreið sína á Vesturlöndum. Hugveitur, með hugmyndafræði lengst út á hægri kantinum voru stofnaðar víðs vegar um heim sem höfðu það hlutverk að boða fagnaðarerindi nýfrjálshyggjunnar. Þessar hugveitur hafa samstarf sín á milli, þar á meðal gegnum Atlas Network, eru óþreytandi í að dæla út áróðri, sem er að mestu öfga hægri, sem flæðir síðan um alla fjölmiðla á Vesturlöndum. Fjármagnið á bak við þessar hugveitur er svo gífurlegt að það er nær ómögulegt fyrir venjulegar ritstjórnir fjársveltra fjölmiðla að verjast, enginn hefur burði til þess að grafast fyrir um raunverulegar staðreyndir mála nema í undatags tilfellum. Þekkt er meðal annars að olíufélagið ExxonMobil hefur ausið fjármunum gegnum þetta netverk til þess að dreifa falsfréttum varðandi hlýnun jarðar. Hverju er hægt að treysta í nútíma samfélagi nýfrjálshyggjunnar spyr maður sig og því miður held ég að svarið sé, nánast engu. Það er ótrúlegt fyrir okkur sem ólumst upp áður en sjónvarp kom til sögunnar að horfa upp á þessa gífurlegu þjóðfélagsbreytingu sem orðið hefur síðan gamla Gufan var nánast eina röddin úr hinum stóra heimi. Lygin í formi auglýsinga og markaðssetningar á allskonar drasli eða upplifun yfirgnæfir nú allt annað. Áreitið frá þessu ásamt samfélagsmiðlum, sem líka eru hlaðnir lyginni, er svo yfirgengilegt að geðheilsa manna er í hættu og fólk brennur út. Hér áður fyrr þegar spurt var ef eitthvað þótti ótrúlegt þá nægði svarið að hafa heyrt það í útvarpinu, fólk treysti því sem það heyrði þar. Það var kannski ekki alltaf rétt að gera það þá heldur en traustið var þar, fólk var sæmilega öruggt um sig og hafði oftast ástæðu ti að treysta því sem það heyrði og það vissi alveg að Þjóðviljinn, Tíminn og Morgunblaðið voru kannski lituð en Gufunni var hægt að treysta. Neysluþjóðfélag nýfrjálshyggjunnar er ósjálfbært bæði fyrir manneskjur og umhverfi og verði ekkert að gert þá endar það bara á einn veg, með ósköpum. Við horfum upp á algjöra hnignun hins vitiborna samfélags þar sem ekkert nema skamtíma gróði fárra fær að ráða örlögum flestra sem þýðir að flestir sjá ekki fram á jafn góð eða betri afkomu en foreldrakynslóðin. Samtímis er gengið á náttúruauðlindir og þeim í raun stolið af framtíðar kynslóðum. Ungt fólk treystir sér síður í barneignir þar sem traustið í samfélaginu er horfið, þegar hvergi er fastur punktur og hvergi hægt að finna viðráðanlegt húsnæði með þau launakjör sem í boði eru. Hverskonar framtíð er það þegar ungt fólk vill ekki lengur eignast börn? Hverskonar geðveiki er það þegar allir hvatar í þjóðfélaginu ýta á meiri neyslu þegar vitað er að það er hræðilegt fyrir komandi kynslóðir? Þessum spurningu verður að svara og þeim verður einungis svarað á fullnægjandi hátt með raunverulegum breytingum á þjóðfélaginu, breytingum í átt að minni neyslu, minni lygi og meira trausti. Sósíalisminn er eina færa leiðin inn í framtíðina. Höfundur er jarðskjálftafræðingur.
Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun