Næringarríkur matur er barnabensín Sæþór Benjamín Randalsson skrifar 4. september 2024 11:02 Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Heilbrigðismál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar