Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar 17. september 2024 10:00 Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mál Yazans Sema Erla Serdar Mest lesið Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun Skoðun Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson skrifar Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah skrifar Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar Sjá meira
Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi.
Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun
Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar
Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun
Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun