Svar við „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu“ Rajan Parrikar skrifar 17. janúar 2025 17:03 Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com . Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Heilsa Mest lesið Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir Skoðun Tími kominn til aðgerða gegn Ísrael Ingólfur Gíslason Skoðun Skoðun Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Samstaða, kjarkur og þor Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson skrifar Skoðun Yfirfull fangelsi, brostið kerfi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller skrifar Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason skrifar Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir skrifar Skoðun Endurnýjun hugarfarsins Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ferðamenn: Vanmetnir skattgreiðendur í íslensku hagkerfi Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Góð vísa... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á tvískinnungi SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað getum við lært af Víetnamstríðinu? Einar Magnússon skrifar Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Sjá meira
Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com .
Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar