Dúabíllinn og kraftur sköpunar Einar Mikael Sverrisson skrifar 17. febrúar 2025 13:31 Í dag rifjum við upp einstaka sögu Leikfangasmiðjunnar Öldu og Dúabílsins – táknmynd framtakssemi, sköpunarkrafts og vonar. Þetta er saga um litla leikfangasmiðju á Þingeyri, stofnaða árið 1985 af bjartsýnum hugsjónamönnum sem trúðu á eigin hugmyndir og kraft lítillar en samheldinnar byggðar. Þetta er líka saga um börn – börnin sem léku sér við Dúa, börnin sem hönnuðu hann og börnin sem verða framtíð okkar allra. Þegar Hallgrímur Sveinsson og félagar hans komu saman til að ræða atvinnumál, höfðu þeir fjöldann allan af hugmyndum. Þeir gátu stofnað bakarí, fiskréttaverksmiðju eða tölvuframleiðslu – en það voru leikföngin sem urðu niðurstaðan. Leikföng smíðuð úr tré, hönnuð af Íslendingum fyrir íslensk börn. Upphaflega var hugmyndin um leikfangaframleiðslu tilkomin vegna þess að allur kvótinn var farinn frá byggðinni og það vantaði eitthvað spennandi fyrir ungmennin á svæðinu til að vinna við og koma í veg fyrir að þau flyttu suður eða yfirgæfu byggðarlagið. Og svo fæddist Dúabíllinn – hugmynd sem kviknaði í smíðastofu grunnskólans á Þingeyri og varð síðan vinsælasta leikfang Íslandssögunnar. Það var hægt að framleiða leikföng á hjara veraldar áður en samgöngur voru góðar, því samtakamáttur lítillar byggðar gerði hið ómögulega mögulegt. En Dúabíllinn var ekki bara vinsælt leikfang – hann var einnig framúrskarandi vara, langt á undan sinni samtíð. Hver bíll var merktur eigandanum með sérstöku skráningarnúmeri, sem gerði hann einstaklega persónulegan. Hann var með fjöðrunarbúnaði eins og alvörubíll, sem var hannaður af Kristjáni Gunnarssyni. Kristján sá ekki aðeins um að þróa fjöðrunarbúnaðinn heldur bauð hann einnig upp á viðhald fyrir Dúabílana, sem tryggði að þeir entust lengur og héldu gæðum sínum. Einnig var reynt að gera alla bíla einstaka í útliti, svo enginn væri nákvæmlega eins. Þetta var leikfang sem sameinaði hágæða handverk, nýsköpun og persónuleg tengsl milli barnsins og leikfangsins. Það voru framleiddir 2.400 Dúabílar sem þýðir að einn af hverjum 100 íslendingum átti Dúabíl á sínum tíma. Þessi saga sýnir okkur að hugvit og vilji skipta öllu máli. Ef það var hægt að smíða leikföng á hjara veraldar, án nútíma framleiðslu- og dreifikerfa, hvað getum við þá gert í dag? En nú er spurningin. Hvað ef við gætum endurvakið þennan anda? Hvað ef íslensk börn í dag fengju sömu tækifæri? Nútímatækni gerir þetta mögulegt. Með sjálfbærri framleiðslu, tölvustýrðum tréskurðarvélum og íslenskri hönnun getum við búið til leikföng sem ekki aðeins gleðja börn heldur efla skapandi hugsun og stuðla að sjálfbærni. Við gætum þróað nýja kynslóð íslenskra leikfanga sem endurspegla menningu okkar, handverk og nýsköpun. Leikföng eru okkar fyrstu kennarar. Þau hjálpa börnum að þroskast, læra og skilja heiminn í kringum sig. Því skiptir miklu máli að þau séu vönduð og hönnuð með þarfir ungra barna í huga. Með því að búa til leikföng sem örva sköpunargleði, fínhreyfingar og ímyndunarafl, getum við lagt grunn að sterkari og hugmyndaríkari kynslóð framtíðarinnar. Við lifum á tímum þar sem nær allar leikfangabúðir á Íslandi selja erlend leikföng. Hvað ef við gætum aftur keypt íslensk leikföng, hönnuð og framleidd af íslenskum börnum og ungmennum? Hvað ef við gætum kennt börnum okkar að þeirra hugvit er verðmætasta auðlindin sem þau eiga? Í hverju einasta barni býr sköpunarkraftur. Við þurfum að gefa þeim tækin, þekkinguna og traustið til að leiða okkur inn í nýjan heim. Heim þar sem þau skapa umhverfi sitt, hanna framtíð sína og sjá eigin hugmyndir verða að veruleika. Við höfum þegar sönnun þess að þetta er hægt – Dúabíllinn var ekki aðeins draumur, heldur raunveruleiki sem íslensk börn ólust upp með. Þetta snýst ekki bara um leikföng – þetta snýst um sjálfstæði okkar sem þjóðar. Við eigum að hlúa að íslenskri hönnun og framleiðslu, efla skapandi hugsun og gefa börnunum okkar það forskot sem þau eiga skilið. Hugsum til þess hvernig íslensk sköpunargleði hefur þegar haft áhrif á heiminn, frá fornum handverkshefðum til hátækniiðnaðar. Hvað ef Ísland gæti orðið miðstöð sjálfbærrar leikfangaframleiðslu? Hvað ef við gæfum komandi kynslóðum tækifæri til að verða eftirsóttir hönnuðir á heimsvísu? Nú eru 40 ár liðin frá stofnun Leikfangasmiðjunnar Öldu og uppruna Dúabílsins. Þessi saga sýnir okkur að það er hægt að skapa stórkostlega hluti, jafnvel í litlu samfélagi á afskekktum stað. Við sköpum ekki bara leikföng – við sköpum framtíð. Framtíð sem við smíðum saman, með nýjum hugmyndum, óbilandi sköpunarkrafti og trú á okkar eigin getu. Gefum börnunum okkar þetta tækifæri. Gefum þeim von um að þau geti mótað heiminn að eigin vilja og skapað eitthvað sem endist kynslóð eftir kynslóð. Hugsum okkur heim þar sem börn leika sér með leikföng sem eru ekki aðeins falleg og vönduð heldur endurspegla sögu, arfleifð og sköpunarkraft lands okkar. Heim þar sem höndin sem smíðar leikfangið er sama höndin sem einn daginn mótar framtíðina. Heim þar sem íslenskt hugvit, ást og töfrar leiða okkur inn í nýja öld – öld þar sem við þorum að skapa, treysta og byggja drauma okkar saman. Dúabíllinn var meira en leikfang. Hann var tákn um von. Og nú er kominn tími til að kveikja þessa von á ný. Höfundur er töframaður og leikfangahönnuður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Í dag rifjum við upp einstaka sögu Leikfangasmiðjunnar Öldu og Dúabílsins – táknmynd framtakssemi, sköpunarkrafts og vonar. Þetta er saga um litla leikfangasmiðju á Þingeyri, stofnaða árið 1985 af bjartsýnum hugsjónamönnum sem trúðu á eigin hugmyndir og kraft lítillar en samheldinnar byggðar. Þetta er líka saga um börn – börnin sem léku sér við Dúa, börnin sem hönnuðu hann og börnin sem verða framtíð okkar allra. Þegar Hallgrímur Sveinsson og félagar hans komu saman til að ræða atvinnumál, höfðu þeir fjöldann allan af hugmyndum. Þeir gátu stofnað bakarí, fiskréttaverksmiðju eða tölvuframleiðslu – en það voru leikföngin sem urðu niðurstaðan. Leikföng smíðuð úr tré, hönnuð af Íslendingum fyrir íslensk börn. Upphaflega var hugmyndin um leikfangaframleiðslu tilkomin vegna þess að allur kvótinn var farinn frá byggðinni og það vantaði eitthvað spennandi fyrir ungmennin á svæðinu til að vinna við og koma í veg fyrir að þau flyttu suður eða yfirgæfu byggðarlagið. Og svo fæddist Dúabíllinn – hugmynd sem kviknaði í smíðastofu grunnskólans á Þingeyri og varð síðan vinsælasta leikfang Íslandssögunnar. Það var hægt að framleiða leikföng á hjara veraldar áður en samgöngur voru góðar, því samtakamáttur lítillar byggðar gerði hið ómögulega mögulegt. En Dúabíllinn var ekki bara vinsælt leikfang – hann var einnig framúrskarandi vara, langt á undan sinni samtíð. Hver bíll var merktur eigandanum með sérstöku skráningarnúmeri, sem gerði hann einstaklega persónulegan. Hann var með fjöðrunarbúnaði eins og alvörubíll, sem var hannaður af Kristjáni Gunnarssyni. Kristján sá ekki aðeins um að þróa fjöðrunarbúnaðinn heldur bauð hann einnig upp á viðhald fyrir Dúabílana, sem tryggði að þeir entust lengur og héldu gæðum sínum. Einnig var reynt að gera alla bíla einstaka í útliti, svo enginn væri nákvæmlega eins. Þetta var leikfang sem sameinaði hágæða handverk, nýsköpun og persónuleg tengsl milli barnsins og leikfangsins. Það voru framleiddir 2.400 Dúabílar sem þýðir að einn af hverjum 100 íslendingum átti Dúabíl á sínum tíma. Þessi saga sýnir okkur að hugvit og vilji skipta öllu máli. Ef það var hægt að smíða leikföng á hjara veraldar, án nútíma framleiðslu- og dreifikerfa, hvað getum við þá gert í dag? En nú er spurningin. Hvað ef við gætum endurvakið þennan anda? Hvað ef íslensk börn í dag fengju sömu tækifæri? Nútímatækni gerir þetta mögulegt. Með sjálfbærri framleiðslu, tölvustýrðum tréskurðarvélum og íslenskri hönnun getum við búið til leikföng sem ekki aðeins gleðja börn heldur efla skapandi hugsun og stuðla að sjálfbærni. Við gætum þróað nýja kynslóð íslenskra leikfanga sem endurspegla menningu okkar, handverk og nýsköpun. Leikföng eru okkar fyrstu kennarar. Þau hjálpa börnum að þroskast, læra og skilja heiminn í kringum sig. Því skiptir miklu máli að þau séu vönduð og hönnuð með þarfir ungra barna í huga. Með því að búa til leikföng sem örva sköpunargleði, fínhreyfingar og ímyndunarafl, getum við lagt grunn að sterkari og hugmyndaríkari kynslóð framtíðarinnar. Við lifum á tímum þar sem nær allar leikfangabúðir á Íslandi selja erlend leikföng. Hvað ef við gætum aftur keypt íslensk leikföng, hönnuð og framleidd af íslenskum börnum og ungmennum? Hvað ef við gætum kennt börnum okkar að þeirra hugvit er verðmætasta auðlindin sem þau eiga? Í hverju einasta barni býr sköpunarkraftur. Við þurfum að gefa þeim tækin, þekkinguna og traustið til að leiða okkur inn í nýjan heim. Heim þar sem þau skapa umhverfi sitt, hanna framtíð sína og sjá eigin hugmyndir verða að veruleika. Við höfum þegar sönnun þess að þetta er hægt – Dúabíllinn var ekki aðeins draumur, heldur raunveruleiki sem íslensk börn ólust upp með. Þetta snýst ekki bara um leikföng – þetta snýst um sjálfstæði okkar sem þjóðar. Við eigum að hlúa að íslenskri hönnun og framleiðslu, efla skapandi hugsun og gefa börnunum okkar það forskot sem þau eiga skilið. Hugsum til þess hvernig íslensk sköpunargleði hefur þegar haft áhrif á heiminn, frá fornum handverkshefðum til hátækniiðnaðar. Hvað ef Ísland gæti orðið miðstöð sjálfbærrar leikfangaframleiðslu? Hvað ef við gæfum komandi kynslóðum tækifæri til að verða eftirsóttir hönnuðir á heimsvísu? Nú eru 40 ár liðin frá stofnun Leikfangasmiðjunnar Öldu og uppruna Dúabílsins. Þessi saga sýnir okkur að það er hægt að skapa stórkostlega hluti, jafnvel í litlu samfélagi á afskekktum stað. Við sköpum ekki bara leikföng – við sköpum framtíð. Framtíð sem við smíðum saman, með nýjum hugmyndum, óbilandi sköpunarkrafti og trú á okkar eigin getu. Gefum börnunum okkar þetta tækifæri. Gefum þeim von um að þau geti mótað heiminn að eigin vilja og skapað eitthvað sem endist kynslóð eftir kynslóð. Hugsum okkur heim þar sem börn leika sér með leikföng sem eru ekki aðeins falleg og vönduð heldur endurspegla sögu, arfleifð og sköpunarkraft lands okkar. Heim þar sem höndin sem smíðar leikfangið er sama höndin sem einn daginn mótar framtíðina. Heim þar sem íslenskt hugvit, ást og töfrar leiða okkur inn í nýja öld – öld þar sem við þorum að skapa, treysta og byggja drauma okkar saman. Dúabíllinn var meira en leikfang. Hann var tákn um von. Og nú er kominn tími til að kveikja þessa von á ný. Höfundur er töframaður og leikfangahönnuður.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun