Er tantra einungis um kynlíf? Rajan Parrikar skrifar 19. febrúar 2025 15:32 Mér var knúið til að skrifa þessa grein eftir að hafa lesið „Ég blanda tantra inn í allt sem ég geri“ þar sem höfundurinn reynir að afsanna þá hugmynd að Tantra sé einungis „furðulegar kynlífsstellingar“ en fer síðan að einblína nær eingöngu á kynferðislega þætti þess. Þetta endurspeglar víðtækan misskilning á Kamasútru, sem margir telja vera ekkert annað en handbók um erótíska tækni, þegar í raun er það aðeins lítið brot af heild sinni. Eins og starry-eyed skólastúlka, hugfangin af hinu framandi, varpar Þórhildur búddisma, daoisma og jóga í sömu óljósu, ógreinilegu körfu „austurlenskrar heimspeki,“ eins og þau væru skiptanlegir furðugripir á dulúðlegum flóamarkaði. Ætlun mín er ekki að gera lítið úr henni, heldur að skýra út nokkrar af þeim grunnmisskilningum sem Vesturlandabúar hafa um tantra og varpa ljósi á víðara svið hugmynda. Þetta viðfangsefni er svo yfirgripsmikið að í þessari stuttu grein er ekki mögulegt að leggja fram annað en grófa skissu. Hvað er Tantra? Í sinni kjarnan er Tantra þróttmikil og esóterísk fræðigrein sem á rætur í hindúískum og búddískum hefðum. Orðið sjálft, sem kemur úr sanskrít, þýðir „að vefa,“ sem táknar samþættingu ýmissa þátta eins og helgisiða, hugleiðslu, mantras, ímyndunarafls og heimspekilegra rannsóknar, öll miðuð að því að fara fram úr takmörkum venjulegs meðvitundar. Þó að ákveðnir Tantrískir vegir innihaldi stjórnaðar kynferðislegar æfingar, þá eru þær aðeins lítið hlutfall af hefðinni. Vestræn fiksjón við kynlíf sem skilgreiningarþátt Tantra er ekki aðeins villandi heldur einnig grófur ranghugmynd. Tantra er fyrst og fremst leið umbreytingar – að hreinsa og móta sjálfið, temja innri orku og ná sameiningu við hið kosmíska. Endanlegur tilgangur þess er moksha, frelsun frá hringrás lífs og dauða. Kynferðisleg án æ gja hefur sinn stað - og sinn tíma Hindúasiður fordæmir ekki ánægju. Fornir hindúískir spekingar kenndu að mannlegt líf hefði fjóra lögmæta tilgangi: þrá (kāma), efnislega velmegun (artha), réttlæti og skyldur (dharma), og frelsun (mokṣa) – saman nefndir puruṣārthas. Engu að síður er ánægja ekki endir í sjálfu sér; hana ber að sækja innan ramma dharma, þannig að bæði persónuleg heiðarleiki og félagsleg samhljómur haldist. Hófsemi er lykilatriði – nautn er eðlileg, en óhóf leiðir til hnignunar. Jafnvel kristnar hefðir enduróma þessa visku: Orðskviðirnir vara við ofneyslu og ágirnd og minna trúaða á að „ofáti mun leiða til fátæktar“ (Orðskviðir 23:21). Þessi skipulega nálgun birtist einnig í hinum fjórum āśrama-stigum lífsins, sem leiða einstaklinginn í gegnum síbreytilegar skyldur og metnað. Þetta eru ekki ósveigjanlegir þröskuldar sem fara þarf yfir á einni nóttu, heldur þróast þeir á eðlilegan og lífrænan hátt, rétt eins og árstíðirnar breytast, og leyfa þannig sjálfsprottna umbreytingu í takt við aðstæður og innri þroska. •Brahmacarya (nemendastigið, til 25 ára): Tími fyrir lærdóm, sjálfsaga og persónuþroska. •Gṛhastha (húsbóndastigið, 25–50 ára): Tími til að uppfylla veraldlegar skyldur, styðja fjölskyldu og njóta skynáhrifa innan ramma dharma. •Vānaprastha (skógarbúastigið, 50–75 ára): Smám saman innhverfari lífsstíll, þar sem einstaklingurinn fjarlægist veraldleg málefni og býr sig undir æðri andlega iðkun. •Sannyāsa (afhvarfsstigið, 75 ár og áfram): Lokastig lífsins, þar sem maður afsalar sér öllum veraldlegum tengslum og helgar sig einvörðungu leitinni að hinum æðsta sannleika. Á hverju stigi tryggja jafnvægi og hófsemi að lífið haldist markvisst og skipulegt. Tvöfalda kerfið puruṣārthas og āśramas hefur mótað hindúískt líf í þúsundir ára. Viskan sem í því býr hefur ekki dvínað með tíð og tíma, heldur heldur gildi sínu óbreyttu – jafnvel á okkar tímum. Aldra me ð þokka Ólíkt því sem tíðkast víða í nútíma Vestri, þar sem öldrun er mætt með andstöðu, afneitun og örvæntingarfullri viðleitni til að halda í æskuna, veitir austurlensk viska leiðarvísi fyrir að eldast með þokka. Breytingin frá grihastha til vanaprastha er ekki skyndileg sundrun heldur meðvituð endurstilling. Þegar líkaminn dvínar og langanir fjara út, yfirgefur maður hina vonlausu baráttu við tímann og snýr sér þess í stað að innri hreinsun, visku og aðskilnaði. Í samtímanum krefst hugmyndin um vanaprastha ekki bókstaflegs flótta til skógarins. Eigin heimili getur orðið táknrænn skógur, athvarf fyrir íhugun, hærri hugsun og hægfara leystingu úr veraldlegum fjötrum. Þetta skeið snýst ekki um afturhvarf heldur umbreytingu; öldungurinn tekur að sér hlutverk leiðbeinanda, styður yngri kynslóðina, miðlar erfiðlega fenginni visku og dýpkar andlega meðvitund sína. Þetta er undirbúningur fyrir lokaumbreytinguna til sannyasa, þar sem allar tengingar eru gefnar upp í leit að æðstu frelsun. Berðu þetta saman við ríkjandi vestræna fyrirmynd: miðaldarkreppur, fegrunaríhlutanir, linnulaus árátta við að halda í líkamlega aðlaðandi útlit og þráhyggja gagnvart kynlífi sem mælikvarða á lífskraft og verðmæti. Örvæntingarfullt hald í fölnaða æsku vekur ótta, ekki fullnægju, þar sem öldrun er ekki mætt með viðurkenningu heldur með skelfingu. Menning sem upphefur æskuna á meðan hún vanrækir visku skapar sérkennilegt tómarúm, þar sem aldur er ekki mætt með virðingu, heldur óþægindum og útskúfun. Í mörgum vestrænum samfélögum dvínar félagslegt gildi einstaklingsins eftir því sem líkamlegt aðdráttarafl minnkar. Í austurlenskum samfélögum, hins vegar, rýrnar ekki virði manneskjunnar með aldrinum – það eykst. Öldungurinn er ekki hafnað heldur hafinn upp. Í stuttu máli Hömlulaus leit að ánægju, þegar hún er ekki temd, leiðir ekki aðeins til ófullnægju heldur einnig til tjóns. Vanmáttur til að færa sig yfir í síðari lífsstig af reisn veldur gremju og tilverulegri vanlíðan. Tantra, í kjarna sínum, er leið til að ná valdi á löngunum, orku og að lokum sjálfinu - frekar en að láta undan þeim. Hindúíski rammann, með sinni skipulegu sýn á mannlegt líf, veitir fyrirmynd að tilgangsríku lífi á hverju stigi. Hann viðurkennir að ánægja sé hvorki óvinur né markmið í sjálfu sér sem eigi að elta án aðgreiningar. Ánægja, kynferðisleg og annars konar, á sinn rétta tíma. Hún undirstrikar lífið, eins og chutney með máltíð, en hún var aldrei hugsuð sem aðalréttur. Nútíma vestræn samfélög, í sinni ringulreið um öldrun, reyna að halda í æskuna eins og sand sem rennur milli fingra þeirra. Maður getur ekki verið 25 að eilífu. En maður getur faðmað þunga, skýrleika og dýptina sem aðeins aldurinn veitir. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðamenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynlíf Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Mér var knúið til að skrifa þessa grein eftir að hafa lesið „Ég blanda tantra inn í allt sem ég geri“ þar sem höfundurinn reynir að afsanna þá hugmynd að Tantra sé einungis „furðulegar kynlífsstellingar“ en fer síðan að einblína nær eingöngu á kynferðislega þætti þess. Þetta endurspeglar víðtækan misskilning á Kamasútru, sem margir telja vera ekkert annað en handbók um erótíska tækni, þegar í raun er það aðeins lítið brot af heild sinni. Eins og starry-eyed skólastúlka, hugfangin af hinu framandi, varpar Þórhildur búddisma, daoisma og jóga í sömu óljósu, ógreinilegu körfu „austurlenskrar heimspeki,“ eins og þau væru skiptanlegir furðugripir á dulúðlegum flóamarkaði. Ætlun mín er ekki að gera lítið úr henni, heldur að skýra út nokkrar af þeim grunnmisskilningum sem Vesturlandabúar hafa um tantra og varpa ljósi á víðara svið hugmynda. Þetta viðfangsefni er svo yfirgripsmikið að í þessari stuttu grein er ekki mögulegt að leggja fram annað en grófa skissu. Hvað er Tantra? Í sinni kjarnan er Tantra þróttmikil og esóterísk fræðigrein sem á rætur í hindúískum og búddískum hefðum. Orðið sjálft, sem kemur úr sanskrít, þýðir „að vefa,“ sem táknar samþættingu ýmissa þátta eins og helgisiða, hugleiðslu, mantras, ímyndunarafls og heimspekilegra rannsóknar, öll miðuð að því að fara fram úr takmörkum venjulegs meðvitundar. Þó að ákveðnir Tantrískir vegir innihaldi stjórnaðar kynferðislegar æfingar, þá eru þær aðeins lítið hlutfall af hefðinni. Vestræn fiksjón við kynlíf sem skilgreiningarþátt Tantra er ekki aðeins villandi heldur einnig grófur ranghugmynd. Tantra er fyrst og fremst leið umbreytingar – að hreinsa og móta sjálfið, temja innri orku og ná sameiningu við hið kosmíska. Endanlegur tilgangur þess er moksha, frelsun frá hringrás lífs og dauða. Kynferðisleg án æ gja hefur sinn stað - og sinn tíma Hindúasiður fordæmir ekki ánægju. Fornir hindúískir spekingar kenndu að mannlegt líf hefði fjóra lögmæta tilgangi: þrá (kāma), efnislega velmegun (artha), réttlæti og skyldur (dharma), og frelsun (mokṣa) – saman nefndir puruṣārthas. Engu að síður er ánægja ekki endir í sjálfu sér; hana ber að sækja innan ramma dharma, þannig að bæði persónuleg heiðarleiki og félagsleg samhljómur haldist. Hófsemi er lykilatriði – nautn er eðlileg, en óhóf leiðir til hnignunar. Jafnvel kristnar hefðir enduróma þessa visku: Orðskviðirnir vara við ofneyslu og ágirnd og minna trúaða á að „ofáti mun leiða til fátæktar“ (Orðskviðir 23:21). Þessi skipulega nálgun birtist einnig í hinum fjórum āśrama-stigum lífsins, sem leiða einstaklinginn í gegnum síbreytilegar skyldur og metnað. Þetta eru ekki ósveigjanlegir þröskuldar sem fara þarf yfir á einni nóttu, heldur þróast þeir á eðlilegan og lífrænan hátt, rétt eins og árstíðirnar breytast, og leyfa þannig sjálfsprottna umbreytingu í takt við aðstæður og innri þroska. •Brahmacarya (nemendastigið, til 25 ára): Tími fyrir lærdóm, sjálfsaga og persónuþroska. •Gṛhastha (húsbóndastigið, 25–50 ára): Tími til að uppfylla veraldlegar skyldur, styðja fjölskyldu og njóta skynáhrifa innan ramma dharma. •Vānaprastha (skógarbúastigið, 50–75 ára): Smám saman innhverfari lífsstíll, þar sem einstaklingurinn fjarlægist veraldleg málefni og býr sig undir æðri andlega iðkun. •Sannyāsa (afhvarfsstigið, 75 ár og áfram): Lokastig lífsins, þar sem maður afsalar sér öllum veraldlegum tengslum og helgar sig einvörðungu leitinni að hinum æðsta sannleika. Á hverju stigi tryggja jafnvægi og hófsemi að lífið haldist markvisst og skipulegt. Tvöfalda kerfið puruṣārthas og āśramas hefur mótað hindúískt líf í þúsundir ára. Viskan sem í því býr hefur ekki dvínað með tíð og tíma, heldur heldur gildi sínu óbreyttu – jafnvel á okkar tímum. Aldra me ð þokka Ólíkt því sem tíðkast víða í nútíma Vestri, þar sem öldrun er mætt með andstöðu, afneitun og örvæntingarfullri viðleitni til að halda í æskuna, veitir austurlensk viska leiðarvísi fyrir að eldast með þokka. Breytingin frá grihastha til vanaprastha er ekki skyndileg sundrun heldur meðvituð endurstilling. Þegar líkaminn dvínar og langanir fjara út, yfirgefur maður hina vonlausu baráttu við tímann og snýr sér þess í stað að innri hreinsun, visku og aðskilnaði. Í samtímanum krefst hugmyndin um vanaprastha ekki bókstaflegs flótta til skógarins. Eigin heimili getur orðið táknrænn skógur, athvarf fyrir íhugun, hærri hugsun og hægfara leystingu úr veraldlegum fjötrum. Þetta skeið snýst ekki um afturhvarf heldur umbreytingu; öldungurinn tekur að sér hlutverk leiðbeinanda, styður yngri kynslóðina, miðlar erfiðlega fenginni visku og dýpkar andlega meðvitund sína. Þetta er undirbúningur fyrir lokaumbreytinguna til sannyasa, þar sem allar tengingar eru gefnar upp í leit að æðstu frelsun. Berðu þetta saman við ríkjandi vestræna fyrirmynd: miðaldarkreppur, fegrunaríhlutanir, linnulaus árátta við að halda í líkamlega aðlaðandi útlit og þráhyggja gagnvart kynlífi sem mælikvarða á lífskraft og verðmæti. Örvæntingarfullt hald í fölnaða æsku vekur ótta, ekki fullnægju, þar sem öldrun er ekki mætt með viðurkenningu heldur með skelfingu. Menning sem upphefur æskuna á meðan hún vanrækir visku skapar sérkennilegt tómarúm, þar sem aldur er ekki mætt með virðingu, heldur óþægindum og útskúfun. Í mörgum vestrænum samfélögum dvínar félagslegt gildi einstaklingsins eftir því sem líkamlegt aðdráttarafl minnkar. Í austurlenskum samfélögum, hins vegar, rýrnar ekki virði manneskjunnar með aldrinum – það eykst. Öldungurinn er ekki hafnað heldur hafinn upp. Í stuttu máli Hömlulaus leit að ánægju, þegar hún er ekki temd, leiðir ekki aðeins til ófullnægju heldur einnig til tjóns. Vanmáttur til að færa sig yfir í síðari lífsstig af reisn veldur gremju og tilverulegri vanlíðan. Tantra, í kjarna sínum, er leið til að ná valdi á löngunum, orku og að lokum sjálfinu - frekar en að láta undan þeim. Hindúíski rammann, með sinni skipulegu sýn á mannlegt líf, veitir fyrirmynd að tilgangsríku lífi á hverju stigi. Hann viðurkennir að ánægja sé hvorki óvinur né markmið í sjálfu sér sem eigi að elta án aðgreiningar. Ánægja, kynferðisleg og annars konar, á sinn rétta tíma. Hún undirstrikar lífið, eins og chutney með máltíð, en hún var aldrei hugsuð sem aðalréttur. Nútíma vestræn samfélög, í sinni ringulreið um öldrun, reyna að halda í æskuna eins og sand sem rennur milli fingra þeirra. Maður getur ekki verið 25 að eilífu. En maður getur faðmað þunga, skýrleika og dýptina sem aðeins aldurinn veitir. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðamenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun