Heimsmet í sjálfhverfu Friðrik Þór Friðriksson skrifar 14. apríl 2025 08:30 Svar við opnu bréfi leiðbeinenda kvikmyndadeildar Listaháskólans Ágætu leiðbeinendur í kvikmyndadeild Listaháskóla Íslands Ég þakka ykkur tilskrifin og fagna því að þið séuð tilbúin að ræða um málefni kvikmyndamenntunar á Íslandi. Það vekur hins vegar athygli mína að þið skulið ekki minnast á tilefni orða minna. Í langri grein ykkar - sem öll fjallar um hvað þið eruð frábær - þá minnist þið ekki einu orði á samhengið, sem er að starfsgrundvöllur einnar mikilvægustu stofnunar íslensks kvikmyndaiðnaðar síðustu áratuga, Kvikmyndaskóla Íslands, er í bráðahættu. Reyndar minnist þið ekki á skólann einu orði sem verður að teljast nokkurs konar met í sjálfhverfu. Ekki hvað síst af því öll hafið þið starfað við Kvikmyndaskólann og sum ykkar eruð útskrifuð þaðan. Svo virðist sem þið viljið reyna að sannfæra lesendur með bréfi til mín, að þið séuð rétta fólkið, nánast útvalin, til að sjá um kvikmyndamenntun á Íslandi. Ennþá hefur enginn þó útskrifast úr þessu námi sem þið kynnið, en þið virðist sannfærð um að þið séuð mikilfengleg og engin þörf sé að starfrækja aðra kvikmyndaskóla. Hafa verður í huga að með stofnun þessarar fámennu kvikmyndadeildar við Listaháskólann, þá var námslánarétturinn tekinn af nemendum Kvikmyndaskóla Íslands og þar með rekstrargrundvöllur skólans frá árinu 2003. Þrátt fyrir að niðurstaða óháðs alþjóðlegs sérfræðingahóps hafi staðfest að við Kvikmyndaskólann færi nám á háskólastigi, sem tryggt hefði námslánahæfi á ný, þá hefur ráðuneytum ekki tekist að afgreiða þessa færslu skólans milli skólastiga. Afleiðingin er að fjöldabrottfall varð úr skólanum síðastliðið haust og aftur nú á vormisseri. Tekjumissir af þessu brottfalli, ásamt því að ekki hefur tekist að ná samningum við stjórnvöld um útgreiðslur til skólans af eyrnamerktum fjárlagalið skólans, hefur síðan leitt til gjaldþrotameðferðar Kvikmyndaskólans. Í samhengi ykkar bréfs, þar sem látið er sem Kvikmyndaskóli Íslands sé ekki til, en nafn mitt er notað að því er virðist til eigin upphafningar, þá verður það ekki skilið öðruvísi en þið séuð að boða að hér eftir ætlið þið að sjá um kvikmyndamenntun í landinu, enda hafi Kvikmyndaskóli Íslands verið lagður af. Fyrir aðra Íslendinga, sem þetta lesa, þá vil ég leyfa mér að sýna fram á, að þrátt fyrir sjáfbirgingshátt þessara leiðbeinenda Listaháskóla Íslands, þá er raunveruleikinn sá að samanburður Kvikmyndaskóla Íslands við kvikmyndadeild Listaháskóla Íslands, er eins og samanburður milli nýtísku kínverskrar hraðlestar og gamals Trabants, Byrjum á Trabantinum: Ekki endilega óspennandi en ekki líklegur til stórræða þó flaggað sé ýmsu. Fyrirfram er líklegast að þetta verði skemmtilegt föndur í stíl við aðrar deildir í sama umhverfi, með fáeinum útskriftum á ári. Þá að kínversku hraðlestinni. Frá því Kvikmyndaskóli Íslands var stofnaður árið 1992 (þegar ég var að vinna við “Bíódaga”) og fram til dagsins í dag, þá hefur íslenskur kvikmyndaiðnaður tífaldast að stærð, bæði hvað varðar fjármunaveltu og ársverk, Síðastlðin 15 ár hefur skólinn skilað með stöðugum og reglubundum hætti að meðaltali 45 útskrifuðum nemendum á ári úr fjórum deildum skólans og kannanir sýna að mjög hátt hlutfall skilar sér í greinina og starfar þar áfram. Útskrifaðir nemendur skólans hafa gengt lykilhlutverki í að byggja upp alvöru kvikmynda- og sjónvarpsiðnað á síðustu árum og eru rétt að byrja. Aðsókn er stöðug og vaxandi frá sífellt fjölgandi listnámsbrautum framhaldsskólanna og "booming" iðnaði. Næstu skref eru að fjölga deildum svo við getum þjónustað betur allrar lykilgreinar. Engin ástæða er til að ætla annað en að kvikmyndagerð verði ein af grunnstoðum íslensks efnahagskerfis í náinni framtíð. Sem er verkefni sem ég hef lagt mína starfsævi í að vinna að. Varðandi nánast dylgjur í grein leiðbeinandanna um að við Kvikmyndaskóla Íslands fari ekki fram listnám og að virk þátttaka Kvikmyndaskólans í alþjóðasamtökum kvikmyndaháskóla sé ekki markverð, þá vil ég segja eftirfararandi. Fyrst um listina sem fulltrúar LHÍ telja sig hafa sérstakan skilning á að kenna: Útskrifaðir nemendur Kvikmyndaskóla Íslands standast alla mælikvarða (annarrar listaháskólakennslu) um þátttöku í lykilhlutverkum íslenskrar kvikmyndagerðar. Útskrifaðir nemendur voru tilnefndir til, eða unnu, í nánast öllum flokkum síðustu Eddu verðlauna. Síðastliðinn nóvember voru fjórar bíómyndir í almennum sýningum íslenskra kvikmyndahúsa, þar sem leikstjórar voru frá Kvikmyndaskóla Íslands. Afrek sem hvaða kvikmyndaskóli sem er, í hvaða stórborg sem er, væri stoltur af. Ekki er alveg séð hverju kvikmyndadeildar Listaháskólans er hér að bæta við. Hvaða brýnu þörf er hún að svara? Varðandi þátttöku Kvikmyndaskóla Íslands í Cilect, alþjóðasamtökum kvikmyndaháskóla, og hversu markverð hún er, þá má rekja eftirfarandi. Kvikmyndaskóli Íslands sótti um og gekk inn í Cilect samtökin í ferli sem stóð yfir árin 2011 og 2012 þegar Hilmar Oddsson var rektor skólans. Ferillinn gekk út á ítarlega úttekt á starfsmámi skólans, sem framkvæmd var af Nik Powel þáverandi rektor The National Film and Television School in London. Kvikmyndaskólinn hlaut þá “highest recommendation” frá honum. Síðar þurfti Hilmar að að kynna skólann og verk hans á ársfundi samtakanna í Suður-Afríku og svo var aðildin lögð undir atkvæðagreiðslu. Val skólans inn í þessi samtök á sínum tíma var mikill heiður bæði fyrir skólann og íslenskt menntakerfi því ekkert er til sem heitir sjálfvirk inntaka í Cilect. Það er rétt að eftir fimm ár geta skólar byrjað að sækja um aðild, en það er engin sjáfvirkni eins og leiðbeinendur LHÍ láta í veðri vaka. Sjálfur sinnti ég rektorsembætti við skólann 2018 tll 2022 þar sem ég kom meðal annars á samstarfi við Julliard tónlistarháskólann í New York 2021 sem stendur enn (það samstarf eitt og sér ætti að greiða allar götur hér á landi, því heiðurinn er mikill af slíku samstarfi, en það hefur ekki gengið eftir). Varðandi mat á gæðum Kvikmyndaskólans í samanburði við aðra kvikmyndaskóla í heiminum innan Cilect, þá verður að geta þess að innan samtakanna fer fram árleg samkeppni milli útskriftarmynda aðildarskóla sem sannarlega má segja að telji alla bestu kvikmyndaskóla heims, Þegar slík samkeppni er skoðuð yfir 10 ára tímabil, 2015 til 2024, þá kemur í ljós að Kvikmyndaskólinn er í 44. sæti séu allir meðlimir skoðaðir í heild, en í 19. sæti þegar grunnnámsháskólar eru skoðaðir. Sú fullyrðing að Kvikmyndaskóli Íslands sé á meðal bestu kvikmyndaskóla heims á því fyllilega rétt á sér. Þrátt fyrir stóru orðin, eiga Kvikmyndadeild Listaháskólans og þeir sem þar starfa, semsagt alveg eftir að sanna sína stöðu á meðan sannað er að Kvikmyndaskóli Íslands sem, til viðbótar við annað, er einn hagkvæmasti listakóli íslensks skólakerfis, veitir nú þegar hágæða menntun. Ef ætlunin er að byggja árangur sinn á að halda öðrum niðri, þá verður að leiðrétta þá stefnu því hún gagnast engum, og síst samfélaginu. Væri ekki réttara að beina spurningum til stjórnvalda um þá aðför að kvikmyndamenntun í landinu sem hefur verið gerð með því að frysta fjármuni til Kvikmyndaskólans án haldbærra útskýringa. Verður leiðbeinendum Kvikmyndadeildar LHÍ ekki um við að sjá slíka meðferð á kvikmyndamenntun í landinu? Ég bið alla málsmetandi menn að gæta þess vel að farið verði rétt að viðurkenningum og samþykktum á Kvikmyndaskóla Íslands. Og það þarf að bregðast skjótt við. Friðrik Þór Friðriksson kvikmyndaleikstjóriStjórnarmaður KVÍ 2006 - 2017Rektor KVÍ 1917 - 2021Bakhjarl frá 1992 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kvikmyndagerð á Íslandi Málefni Kvikmyndaskóla Íslands Mest lesið Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason Skoðun Skoðun Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Samstaða, kjarkur og þor Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson skrifar Skoðun Yfirfull fangelsi, brostið kerfi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller skrifar Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason skrifar Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir skrifar Skoðun Endurnýjun hugarfarsins Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ferðamenn: Vanmetnir skattgreiðendur í íslensku hagkerfi Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Góð vísa... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á tvískinnungi SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað getum við lært af Víetnamstríðinu? Einar Magnússon skrifar Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Sjá meira
Svar við opnu bréfi leiðbeinenda kvikmyndadeildar Listaháskólans Ágætu leiðbeinendur í kvikmyndadeild Listaháskóla Íslands Ég þakka ykkur tilskrifin og fagna því að þið séuð tilbúin að ræða um málefni kvikmyndamenntunar á Íslandi. Það vekur hins vegar athygli mína að þið skulið ekki minnast á tilefni orða minna. Í langri grein ykkar - sem öll fjallar um hvað þið eruð frábær - þá minnist þið ekki einu orði á samhengið, sem er að starfsgrundvöllur einnar mikilvægustu stofnunar íslensks kvikmyndaiðnaðar síðustu áratuga, Kvikmyndaskóla Íslands, er í bráðahættu. Reyndar minnist þið ekki á skólann einu orði sem verður að teljast nokkurs konar met í sjálfhverfu. Ekki hvað síst af því öll hafið þið starfað við Kvikmyndaskólann og sum ykkar eruð útskrifuð þaðan. Svo virðist sem þið viljið reyna að sannfæra lesendur með bréfi til mín, að þið séuð rétta fólkið, nánast útvalin, til að sjá um kvikmyndamenntun á Íslandi. Ennþá hefur enginn þó útskrifast úr þessu námi sem þið kynnið, en þið virðist sannfærð um að þið séuð mikilfengleg og engin þörf sé að starfrækja aðra kvikmyndaskóla. Hafa verður í huga að með stofnun þessarar fámennu kvikmyndadeildar við Listaháskólann, þá var námslánarétturinn tekinn af nemendum Kvikmyndaskóla Íslands og þar með rekstrargrundvöllur skólans frá árinu 2003. Þrátt fyrir að niðurstaða óháðs alþjóðlegs sérfræðingahóps hafi staðfest að við Kvikmyndaskólann færi nám á háskólastigi, sem tryggt hefði námslánahæfi á ný, þá hefur ráðuneytum ekki tekist að afgreiða þessa færslu skólans milli skólastiga. Afleiðingin er að fjöldabrottfall varð úr skólanum síðastliðið haust og aftur nú á vormisseri. Tekjumissir af þessu brottfalli, ásamt því að ekki hefur tekist að ná samningum við stjórnvöld um útgreiðslur til skólans af eyrnamerktum fjárlagalið skólans, hefur síðan leitt til gjaldþrotameðferðar Kvikmyndaskólans. Í samhengi ykkar bréfs, þar sem látið er sem Kvikmyndaskóli Íslands sé ekki til, en nafn mitt er notað að því er virðist til eigin upphafningar, þá verður það ekki skilið öðruvísi en þið séuð að boða að hér eftir ætlið þið að sjá um kvikmyndamenntun í landinu, enda hafi Kvikmyndaskóli Íslands verið lagður af. Fyrir aðra Íslendinga, sem þetta lesa, þá vil ég leyfa mér að sýna fram á, að þrátt fyrir sjáfbirgingshátt þessara leiðbeinenda Listaháskóla Íslands, þá er raunveruleikinn sá að samanburður Kvikmyndaskóla Íslands við kvikmyndadeild Listaháskóla Íslands, er eins og samanburður milli nýtísku kínverskrar hraðlestar og gamals Trabants, Byrjum á Trabantinum: Ekki endilega óspennandi en ekki líklegur til stórræða þó flaggað sé ýmsu. Fyrirfram er líklegast að þetta verði skemmtilegt föndur í stíl við aðrar deildir í sama umhverfi, með fáeinum útskriftum á ári. Þá að kínversku hraðlestinni. Frá því Kvikmyndaskóli Íslands var stofnaður árið 1992 (þegar ég var að vinna við “Bíódaga”) og fram til dagsins í dag, þá hefur íslenskur kvikmyndaiðnaður tífaldast að stærð, bæði hvað varðar fjármunaveltu og ársverk, Síðastlðin 15 ár hefur skólinn skilað með stöðugum og reglubundum hætti að meðaltali 45 útskrifuðum nemendum á ári úr fjórum deildum skólans og kannanir sýna að mjög hátt hlutfall skilar sér í greinina og starfar þar áfram. Útskrifaðir nemendur skólans hafa gengt lykilhlutverki í að byggja upp alvöru kvikmynda- og sjónvarpsiðnað á síðustu árum og eru rétt að byrja. Aðsókn er stöðug og vaxandi frá sífellt fjölgandi listnámsbrautum framhaldsskólanna og "booming" iðnaði. Næstu skref eru að fjölga deildum svo við getum þjónustað betur allrar lykilgreinar. Engin ástæða er til að ætla annað en að kvikmyndagerð verði ein af grunnstoðum íslensks efnahagskerfis í náinni framtíð. Sem er verkefni sem ég hef lagt mína starfsævi í að vinna að. Varðandi nánast dylgjur í grein leiðbeinandanna um að við Kvikmyndaskóla Íslands fari ekki fram listnám og að virk þátttaka Kvikmyndaskólans í alþjóðasamtökum kvikmyndaháskóla sé ekki markverð, þá vil ég segja eftirfararandi. Fyrst um listina sem fulltrúar LHÍ telja sig hafa sérstakan skilning á að kenna: Útskrifaðir nemendur Kvikmyndaskóla Íslands standast alla mælikvarða (annarrar listaháskólakennslu) um þátttöku í lykilhlutverkum íslenskrar kvikmyndagerðar. Útskrifaðir nemendur voru tilnefndir til, eða unnu, í nánast öllum flokkum síðustu Eddu verðlauna. Síðastliðinn nóvember voru fjórar bíómyndir í almennum sýningum íslenskra kvikmyndahúsa, þar sem leikstjórar voru frá Kvikmyndaskóla Íslands. Afrek sem hvaða kvikmyndaskóli sem er, í hvaða stórborg sem er, væri stoltur af. Ekki er alveg séð hverju kvikmyndadeildar Listaháskólans er hér að bæta við. Hvaða brýnu þörf er hún að svara? Varðandi þátttöku Kvikmyndaskóla Íslands í Cilect, alþjóðasamtökum kvikmyndaháskóla, og hversu markverð hún er, þá má rekja eftirfarandi. Kvikmyndaskóli Íslands sótti um og gekk inn í Cilect samtökin í ferli sem stóð yfir árin 2011 og 2012 þegar Hilmar Oddsson var rektor skólans. Ferillinn gekk út á ítarlega úttekt á starfsmámi skólans, sem framkvæmd var af Nik Powel þáverandi rektor The National Film and Television School in London. Kvikmyndaskólinn hlaut þá “highest recommendation” frá honum. Síðar þurfti Hilmar að að kynna skólann og verk hans á ársfundi samtakanna í Suður-Afríku og svo var aðildin lögð undir atkvæðagreiðslu. Val skólans inn í þessi samtök á sínum tíma var mikill heiður bæði fyrir skólann og íslenskt menntakerfi því ekkert er til sem heitir sjálfvirk inntaka í Cilect. Það er rétt að eftir fimm ár geta skólar byrjað að sækja um aðild, en það er engin sjáfvirkni eins og leiðbeinendur LHÍ láta í veðri vaka. Sjálfur sinnti ég rektorsembætti við skólann 2018 tll 2022 þar sem ég kom meðal annars á samstarfi við Julliard tónlistarháskólann í New York 2021 sem stendur enn (það samstarf eitt og sér ætti að greiða allar götur hér á landi, því heiðurinn er mikill af slíku samstarfi, en það hefur ekki gengið eftir). Varðandi mat á gæðum Kvikmyndaskólans í samanburði við aðra kvikmyndaskóla í heiminum innan Cilect, þá verður að geta þess að innan samtakanna fer fram árleg samkeppni milli útskriftarmynda aðildarskóla sem sannarlega má segja að telji alla bestu kvikmyndaskóla heims, Þegar slík samkeppni er skoðuð yfir 10 ára tímabil, 2015 til 2024, þá kemur í ljós að Kvikmyndaskólinn er í 44. sæti séu allir meðlimir skoðaðir í heild, en í 19. sæti þegar grunnnámsháskólar eru skoðaðir. Sú fullyrðing að Kvikmyndaskóli Íslands sé á meðal bestu kvikmyndaskóla heims á því fyllilega rétt á sér. Þrátt fyrir stóru orðin, eiga Kvikmyndadeild Listaháskólans og þeir sem þar starfa, semsagt alveg eftir að sanna sína stöðu á meðan sannað er að Kvikmyndaskóli Íslands sem, til viðbótar við annað, er einn hagkvæmasti listakóli íslensks skólakerfis, veitir nú þegar hágæða menntun. Ef ætlunin er að byggja árangur sinn á að halda öðrum niðri, þá verður að leiðrétta þá stefnu því hún gagnast engum, og síst samfélaginu. Væri ekki réttara að beina spurningum til stjórnvalda um þá aðför að kvikmyndamenntun í landinu sem hefur verið gerð með því að frysta fjármuni til Kvikmyndaskólans án haldbærra útskýringa. Verður leiðbeinendum Kvikmyndadeildar LHÍ ekki um við að sjá slíka meðferð á kvikmyndamenntun í landinu? Ég bið alla málsmetandi menn að gæta þess vel að farið verði rétt að viðurkenningum og samþykktum á Kvikmyndaskóla Íslands. Og það þarf að bregðast skjótt við. Friðrik Þór Friðriksson kvikmyndaleikstjóriStjórnarmaður KVÍ 2006 - 2017Rektor KVÍ 1917 - 2021Bakhjarl frá 1992
Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar