Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar 16. apríl 2025 18:00 Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björgmundur Örn Guðmundsson Mest lesið Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson Skoðun Skoðun Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Sjá meira
Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun