Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar 16. apríl 2025 18:00 Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björgmundur Örn Guðmundsson Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson Skoðun Ekki gera ekki neitt Gunnhildur Sveinsdóttir Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ákalli um samræmingu í eftirliti svarað Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar Skoðun Ekki gera ekki neitt Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert heilbrigðiseftirlit á Íslandi? Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson skrifar Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Betri kvikmyndaskóli Þór Pálsson skrifar Skoðun Fyrirhugað böl við Bústaðaveg og Blesugróf Sveinn Þórhallsson skrifar Skoðun Fjölbreytt námsmat Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Að þvælast fyrir atvinnurekstri - á þeim forsendum sem henta Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Leysum heimatilbúinn vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum að tala saman Páll Rafnar Þorsteinsson skrifar Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun.
Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar
Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar