Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir og Sunna Kristín Símonardóttir skrifa 1. maí 2025 08:30 Bakslag í baráttunni um allan heim Í mars sl. fór fram 69. fundur Kvennanefndar Sameinuðu þjóðanna (CSW69) í New York. Tilefnið var 30 ára afmæli Beijing-yfirlýsingarinnar, eins mikilvægasta áfanga í sögu jafnréttisbaráttunnar. Á fundinum og ráðstefnum i tengslum við hann kom skýrt fram að bakslag hefur orðið í baráttunni fyrir réttindum kvenna um allan heim. Fulltrúar Sameinuðu þjóðanna vöruðu við auknum áhrifum íhaldssamra afla og sífellt sterkari andstöðu við kynjajafnrétti. António Guterres, framkvæmdastjóri SÞ, lýsti því yfir að ástandið sé óviðunandi þar sem skipulega sé grafið undan réttindum kvenna og hvatti fólk til aukinnar þátttöku í baráttunni. Sérstaklega beindi hann máli sínu til karla og drengja, sem þyrftu að gerast virkir bandamenn í baráttunni. Við fulltrúar BHM fundum glögglega fyrir alvörunni í málflutningi þeirra sem tóku þátt í margvíslegum málstofum í tengslum við fundinn. Þar sem bakslag verður, bitnar það ætíð verst á þeim sem standa veikast – konum og stúlkum sem búa við fátækt og jaðarsetningu. Ný skýrsla Sameinuðu þjóðanna dregur upp dökka mynd af þróun mála. Þar koma fram skýr merki þess að baráttan fyrir kynjajafnrétti standi nú frammi fyrir djúpstæðum áskorunum og jafnvel skipulögðum árásum víða um heim. Kerfisbundnar árásir eru gerðar á vísindi, sjálfstæði fræðasamfélagsins og tilverurétt hinsegin fólks. Baráttan stendur á krossgötum Þó að 193 ríki hafi samþykkt yfirlýsingu fundarins um að hraða aðgerðum í þágu jafnréttis lýstu margir fulltrúar áhyggjum yfir því að réttindi sem tengjast kyn- og frjósemisheilbrigði hefðu verið felld út úr lokatextanum, þrátt fyrir að hafa verið hluti af drögum að yfirlýsingunni í janúar síðastliðnum. Það er til marks um vaxandi áhrif íhaldssamra afla sem grafa markvisst undan réttindum kvenna og hinsegin fólks. Þegar Bandaríkin, eitt áhrifamesta ríki heims, neituðu að skrifa undir yfirlýsinguna, vöknuðu spurningar um smitáhrif: Hvaða skilaboð sendir það öðrum ríkjum? Margir óttast að þessi niðurstaða veiti öðrum ríkjum svigrúm til að draga sig til baka frá skuldbindingum um mannréttindi undir yfirskini þjóðlegra hagsmuna eða rótgróinna gilda sem eiga rætur í feðraveldinu. Jafnréttismál virðast sífellt jaðarsettari í alþjóðlegri umræðu, þróunaraðstoð hefur minnkað og fjármagn sem áður fór til mannréttindastarfs er nú háð auknum pólitískum skilyrðum. Í stað þess að berjast áfram fyrir nýjum réttindum, er hætta á að orkan fari í að verja þau réttindi sem þegar hafa áunnist. Það væri döpur framtíðarsýn fyrir dætur okkar. Jafnréttisbaráttan stendur á krossgötum: Á sama tíma og ný kynslóð kvenna og stúlkna krefst breytinga standa íhaldsöfl í vegi fyrir framþróun. Ljóst er að þær þjóðir sem vilja sjá raunverulegan árangur þurfa að leggja meira á sig í baráttunni og sætta sig aldrei við kyrrstöðu eða afturför. Ákall um aðgerðir í jafnréttismálum Í ljósi framangreindrar þróunar er vert að minna á drög stjórnvalda að framkvæmdaáætlun í kynjajafnréttismálum fyrir árin 2025–2028, sem nýverið voru birt. Í áætluninni eru gefin fyrirheit um mikilvægar og tímabærar aðgerðir í þágu jafnréttis á vinnumarkaði, um kyngreinda gagnaöflun, valdeflingu kvenna og baráttu gegn kynbundnu ofbeldi. BHM fagnar þessum áherslum en hefur jafnframt kallað eftir því að stjórnvöld gangi lengra í aðgerðamiðuðum áformum – sérstaklega í ljósi þess að árið 2025 eru 50 ár liðin frá því að konur hér á landi lögðu niður störf til að krefjast launajafnréttis. BHM hefur beint eindregnum tilmælum til stjórnvalda um að fylgja áætluninni eftir með skýrum og tímasettum aðgerðum. Hún verði fjármögnuð með því raunsæi og þeirri festu sem verkefnin krefjast. Eins er mikilvægt að áætlunin endurspegli ákall kvennaársins 2025 um raunverulegar breytingar og nýjan kraft í þágu kynjajafnréttis í íslensku samfélagi. Kolbrún Halldórsdóttir, formaður BHM, og Sunna Kristín Símonardóttir, nýdoktor í félagsfræði við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Halldórsdóttir Jafnréttismál Verkalýðsdagurinn Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Sjá meira
Bakslag í baráttunni um allan heim Í mars sl. fór fram 69. fundur Kvennanefndar Sameinuðu þjóðanna (CSW69) í New York. Tilefnið var 30 ára afmæli Beijing-yfirlýsingarinnar, eins mikilvægasta áfanga í sögu jafnréttisbaráttunnar. Á fundinum og ráðstefnum i tengslum við hann kom skýrt fram að bakslag hefur orðið í baráttunni fyrir réttindum kvenna um allan heim. Fulltrúar Sameinuðu þjóðanna vöruðu við auknum áhrifum íhaldssamra afla og sífellt sterkari andstöðu við kynjajafnrétti. António Guterres, framkvæmdastjóri SÞ, lýsti því yfir að ástandið sé óviðunandi þar sem skipulega sé grafið undan réttindum kvenna og hvatti fólk til aukinnar þátttöku í baráttunni. Sérstaklega beindi hann máli sínu til karla og drengja, sem þyrftu að gerast virkir bandamenn í baráttunni. Við fulltrúar BHM fundum glögglega fyrir alvörunni í málflutningi þeirra sem tóku þátt í margvíslegum málstofum í tengslum við fundinn. Þar sem bakslag verður, bitnar það ætíð verst á þeim sem standa veikast – konum og stúlkum sem búa við fátækt og jaðarsetningu. Ný skýrsla Sameinuðu þjóðanna dregur upp dökka mynd af þróun mála. Þar koma fram skýr merki þess að baráttan fyrir kynjajafnrétti standi nú frammi fyrir djúpstæðum áskorunum og jafnvel skipulögðum árásum víða um heim. Kerfisbundnar árásir eru gerðar á vísindi, sjálfstæði fræðasamfélagsins og tilverurétt hinsegin fólks. Baráttan stendur á krossgötum Þó að 193 ríki hafi samþykkt yfirlýsingu fundarins um að hraða aðgerðum í þágu jafnréttis lýstu margir fulltrúar áhyggjum yfir því að réttindi sem tengjast kyn- og frjósemisheilbrigði hefðu verið felld út úr lokatextanum, þrátt fyrir að hafa verið hluti af drögum að yfirlýsingunni í janúar síðastliðnum. Það er til marks um vaxandi áhrif íhaldssamra afla sem grafa markvisst undan réttindum kvenna og hinsegin fólks. Þegar Bandaríkin, eitt áhrifamesta ríki heims, neituðu að skrifa undir yfirlýsinguna, vöknuðu spurningar um smitáhrif: Hvaða skilaboð sendir það öðrum ríkjum? Margir óttast að þessi niðurstaða veiti öðrum ríkjum svigrúm til að draga sig til baka frá skuldbindingum um mannréttindi undir yfirskini þjóðlegra hagsmuna eða rótgróinna gilda sem eiga rætur í feðraveldinu. Jafnréttismál virðast sífellt jaðarsettari í alþjóðlegri umræðu, þróunaraðstoð hefur minnkað og fjármagn sem áður fór til mannréttindastarfs er nú háð auknum pólitískum skilyrðum. Í stað þess að berjast áfram fyrir nýjum réttindum, er hætta á að orkan fari í að verja þau réttindi sem þegar hafa áunnist. Það væri döpur framtíðarsýn fyrir dætur okkar. Jafnréttisbaráttan stendur á krossgötum: Á sama tíma og ný kynslóð kvenna og stúlkna krefst breytinga standa íhaldsöfl í vegi fyrir framþróun. Ljóst er að þær þjóðir sem vilja sjá raunverulegan árangur þurfa að leggja meira á sig í baráttunni og sætta sig aldrei við kyrrstöðu eða afturför. Ákall um aðgerðir í jafnréttismálum Í ljósi framangreindrar þróunar er vert að minna á drög stjórnvalda að framkvæmdaáætlun í kynjajafnréttismálum fyrir árin 2025–2028, sem nýverið voru birt. Í áætluninni eru gefin fyrirheit um mikilvægar og tímabærar aðgerðir í þágu jafnréttis á vinnumarkaði, um kyngreinda gagnaöflun, valdeflingu kvenna og baráttu gegn kynbundnu ofbeldi. BHM fagnar þessum áherslum en hefur jafnframt kallað eftir því að stjórnvöld gangi lengra í aðgerðamiðuðum áformum – sérstaklega í ljósi þess að árið 2025 eru 50 ár liðin frá því að konur hér á landi lögðu niður störf til að krefjast launajafnréttis. BHM hefur beint eindregnum tilmælum til stjórnvalda um að fylgja áætluninni eftir með skýrum og tímasettum aðgerðum. Hún verði fjármögnuð með því raunsæi og þeirri festu sem verkefnin krefjast. Eins er mikilvægt að áætlunin endurspegli ákall kvennaársins 2025 um raunverulegar breytingar og nýjan kraft í þágu kynjajafnréttis í íslensku samfélagi. Kolbrún Halldórsdóttir, formaður BHM, og Sunna Kristín Símonardóttir, nýdoktor í félagsfræði við Háskóla Íslands.
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar