Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar 30. júní 2025 08:03 Fiskeldi hefur átt mikinn þátt í þeirri endurreisn sem íbúar Vestfjarða eru að upplifa. Fiskveiðar hafa verið helsta atvinnugrein á svæðinu en þegar aflaheimildir fluttust í stórum stíl til annarra landshluta fækkaði störfum með tilheyrandi áhrifum á byggðaþróun. Frá upphafi 9. áratugarins fækkaði íbúum Vestfjarða mikið eða þangað til að viðsnúningur varð árið 2017. Óumdeilt er að fiskeldið spilar hér lykilhlutverk. Fiskeldi hefur verið mikilvægt fyrir atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni og er líklega ein mikilvægasta byggðaaðgerð síðustu ára. Fiskeldi var mikið í umræðunni í kosningabaráttunni fyrir Alþingiskosningarnar sl. haust, sérstaklega í landsbyggðarkjördæmunum. Andstæðingar fiskeldis í sjó töluðu mikið gegn því og héldu fundi víða um land, t.d. í Norðvesturkjördæmi, í tengslum við sýningar á myndinni Árnar þagna. Fiskeldi í sjó hefur verið mjög umdeilt og sætt mikilli andstöðu umhverfissinna og þeirra sem segja að það stefni villta laxastofninum í hættu með slysasleppingum og sjúkdómum. Án efa var þetta eitt umdeildasta mál kosningabaráttunnar. Í kosningabaráttunni talaði ég máli fiskeldis og mikilvægi þess fyrir atvinnulíf og verðmætasköpun á landsbyggðinni og ekki síst á Vestfjörðum, sem hafa, með uppbyggingu fiskeldis, verið að koma upp úr áratuga öldudal. Ég lagði áherslu á að fiskeldi væri gríðarlega mikilvægt fyrir brothættar byggðir á Vestfjörðum og skapi þar örugg og vel launuð störf sem skipti sköpum fyrir þær. Þetta voru helstu rökin fyrir fiskeldi í sjó og réttlætti atvinnuuppbyggingu á þessari umdeildu atvinnugrein og að leggja fallega firði Vestfjarða undir hana. Ég tel að fiskeldi hafi snúið við áratuga gamalli neikvæðri byggðaþróun í byggðum sem hafa átt undir högg að sækja. Þingeyri við Dýrafjörð er dæmi um þennan viðsnúning, en fyrirtækið Arctic Fish hefur verið með fiskeldi þar og mestan hluta starfsemi sinnar. Arctic Fish hefur starfsleyfi til að ala allt að 10.000 tonn af laxfiski í sjókvíum í Dýrafirði. Þetta leyfi er hluti af sjálfbæru fiskeldi sem fyrirtækið leggur áherslu á. Þetta gerir framleiðsluverðmæti í Dýrafirði um 10 milljarða króna virði miðað við að kílóverð á eldisfiski sé um 1.000 kr. Þingeyri hefur verið brothætt byggð og Byggðastofnun hefur lagt kvóta og fjármagn í verkefni til að reyna að efla byggðina. Fiskeldið í firðinum var farið að hafa jákvæð áhrif á atvinnulíf, húsnæði var farið að seljast og yngra fólk farið að koma sér fyrir með fjölskyldum sínum. Framtíðin var björt enda góð störf í boði á Þingeyri við þá gríðarlegu verðmætasköpun sem varð til í firðinum. Þá koma fréttir af því Arctic Fish hafi ákveðið að flytja fóðurstöð sína, sem sinnir fiskeldinu í Dýrafirði, frá Þingeyri við Dýrafjörð til Ísafjarðar. Níu manns sem starfa við stöðina á Þingeyri og búa í bænum og hafa kosið að búa þar og vilja sinna mikilvægum störfum sínum þar við verðmætasköpun í firðinum sínum. Þetta er fjölskyldufólk sem hefur komið sér upp húsnæði og er með börn í leikskóla en því verður nú gert að aka 100 kílómetra leið til og frá vinnu allan ársins hring. Þessi ákvörðun mun skerða lífsgæði þeirra íbúa Þingeyrar sem starfa fyrir Arctic Fish. Flutningur á níu störfum eru mikið högg fyrir atvinnulíf tæplega 300 manna byggðarlags, sem var að rétta úr kútnum. Hér er um að ræða gríðarlega mikilvægt mál fyrir Þingeyri og íbúa Dýrafjarðar á svo margan hátt. Það hefur verið litið á fiskeldi sem mikilvæga byggðaaðgerð og þá ekki síst gagnvart brothættum byggðum. Með ákvörðun sinni er Arctic Fish að gera þær röksemdir að nánast engu að fiskeldi á Íslandi, sem verið hefur umdeilt, feli í sér mikinn stuðning við brothættar byggðir. Þessi ákvörðun fyrirtækisins grefur jafnframt undan þeim rökum að fiskeldi sé mikilvæg byggðaaðgerð í þeim fjörðum þar sem það er stundað. Þegar mikilvæg störf við fóðrun fiska í eldisfirði eru flutt þaðan er fiskeldi þar ekki mikilvæg byggðaaðgerð. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja (e. Corporate Social Responsibility, CSR) vísar til þeirrar skyldu og ábyrgðar sem fyrirtæki taka á sig til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið, umhverfið og hagkerfið. Þetta felur í sér að fyrirtæki leitist við að starfa á siðferðilega réttan hátt og taka tillit til hagsmuna allra hagsmunaaðila, eins og starfsmanna, viðskiptavina, samfélagsins og umhverfisins. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja er ekki bara að borga skattana sína, heldur leið til að sýna fram á að fyrirtæki starfar ekki einungis í hagnaðarskyni heldur einnig með samfélagslega velferð að leiðarljósi. Markmið samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja er að skapa jákvæð áhrif á samfélagið. Augljóst er að ákvörðun Arctic Fish um flutning starfa frá Þingeyri hefur ekki verið tekin með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi. Hún er engin, hvorki gagnvart Þingeyri né starfsmönnum fyrirtækisins sem þar búa og er nú gert að aka 100 km daglega til og frá vinnu. Flutningur starfa frá Þingeyri mun ekki hafa jákvæð áhrif á samfélagið í Dýrafirði, heldur þvert á móti. Í Dýrafirði er langstærstur hluti framleiðslu Arctic Fish og þaðan kemur stærstur hluti tekna fyrirtækisins. Dýrfirðingar og Þingeyringar þurfa nú að horfa upp á að góð störf við verðmætasköpun í firðinum sínum séu flutt til Ísafjarðar. Rökin um að fiskeldi endurreisi og efli atvinnulíf í brothættum sjávarbyggðum, byggðum sem urðu illa úti í samþjöppunum kvótakerfisins, halda varla vatni lengur. Eingöngu allra nauðsynlegustu störfin verða eftir í fjörðunum þar sem verðmætasköpunin og eldiskvíarnar eru. Ekki er hægt annað en að skora á Arctic Fish að sýna samfélagslega ábyrgð og endurskoða ákvörðun sína um flutning þessara mikilvægu starfa frá Þingeyri og stuðla þannig að sátt um atvinnugreinina í samfélaginu, og sýna jafnframt fram á það að þau veigamiklu rök sem haldið hefur verið á lofti til stuðnings henni séu ekki orðin innantóm. Höfundur er innviðaráðherra, og fer með byggðamál, og er 2. þingmaður Norðvesturkjördæmis fyrir Flokk fólksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eyjólfur Ármannsson Fiskeldi Sjókvíaeldi Landeldi Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Skoðun Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Sjá meira
Fiskeldi hefur átt mikinn þátt í þeirri endurreisn sem íbúar Vestfjarða eru að upplifa. Fiskveiðar hafa verið helsta atvinnugrein á svæðinu en þegar aflaheimildir fluttust í stórum stíl til annarra landshluta fækkaði störfum með tilheyrandi áhrifum á byggðaþróun. Frá upphafi 9. áratugarins fækkaði íbúum Vestfjarða mikið eða þangað til að viðsnúningur varð árið 2017. Óumdeilt er að fiskeldið spilar hér lykilhlutverk. Fiskeldi hefur verið mikilvægt fyrir atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni og er líklega ein mikilvægasta byggðaaðgerð síðustu ára. Fiskeldi var mikið í umræðunni í kosningabaráttunni fyrir Alþingiskosningarnar sl. haust, sérstaklega í landsbyggðarkjördæmunum. Andstæðingar fiskeldis í sjó töluðu mikið gegn því og héldu fundi víða um land, t.d. í Norðvesturkjördæmi, í tengslum við sýningar á myndinni Árnar þagna. Fiskeldi í sjó hefur verið mjög umdeilt og sætt mikilli andstöðu umhverfissinna og þeirra sem segja að það stefni villta laxastofninum í hættu með slysasleppingum og sjúkdómum. Án efa var þetta eitt umdeildasta mál kosningabaráttunnar. Í kosningabaráttunni talaði ég máli fiskeldis og mikilvægi þess fyrir atvinnulíf og verðmætasköpun á landsbyggðinni og ekki síst á Vestfjörðum, sem hafa, með uppbyggingu fiskeldis, verið að koma upp úr áratuga öldudal. Ég lagði áherslu á að fiskeldi væri gríðarlega mikilvægt fyrir brothættar byggðir á Vestfjörðum og skapi þar örugg og vel launuð störf sem skipti sköpum fyrir þær. Þetta voru helstu rökin fyrir fiskeldi í sjó og réttlætti atvinnuuppbyggingu á þessari umdeildu atvinnugrein og að leggja fallega firði Vestfjarða undir hana. Ég tel að fiskeldi hafi snúið við áratuga gamalli neikvæðri byggðaþróun í byggðum sem hafa átt undir högg að sækja. Þingeyri við Dýrafjörð er dæmi um þennan viðsnúning, en fyrirtækið Arctic Fish hefur verið með fiskeldi þar og mestan hluta starfsemi sinnar. Arctic Fish hefur starfsleyfi til að ala allt að 10.000 tonn af laxfiski í sjókvíum í Dýrafirði. Þetta leyfi er hluti af sjálfbæru fiskeldi sem fyrirtækið leggur áherslu á. Þetta gerir framleiðsluverðmæti í Dýrafirði um 10 milljarða króna virði miðað við að kílóverð á eldisfiski sé um 1.000 kr. Þingeyri hefur verið brothætt byggð og Byggðastofnun hefur lagt kvóta og fjármagn í verkefni til að reyna að efla byggðina. Fiskeldið í firðinum var farið að hafa jákvæð áhrif á atvinnulíf, húsnæði var farið að seljast og yngra fólk farið að koma sér fyrir með fjölskyldum sínum. Framtíðin var björt enda góð störf í boði á Þingeyri við þá gríðarlegu verðmætasköpun sem varð til í firðinum. Þá koma fréttir af því Arctic Fish hafi ákveðið að flytja fóðurstöð sína, sem sinnir fiskeldinu í Dýrafirði, frá Þingeyri við Dýrafjörð til Ísafjarðar. Níu manns sem starfa við stöðina á Þingeyri og búa í bænum og hafa kosið að búa þar og vilja sinna mikilvægum störfum sínum þar við verðmætasköpun í firðinum sínum. Þetta er fjölskyldufólk sem hefur komið sér upp húsnæði og er með börn í leikskóla en því verður nú gert að aka 100 kílómetra leið til og frá vinnu allan ársins hring. Þessi ákvörðun mun skerða lífsgæði þeirra íbúa Þingeyrar sem starfa fyrir Arctic Fish. Flutningur á níu störfum eru mikið högg fyrir atvinnulíf tæplega 300 manna byggðarlags, sem var að rétta úr kútnum. Hér er um að ræða gríðarlega mikilvægt mál fyrir Þingeyri og íbúa Dýrafjarðar á svo margan hátt. Það hefur verið litið á fiskeldi sem mikilvæga byggðaaðgerð og þá ekki síst gagnvart brothættum byggðum. Með ákvörðun sinni er Arctic Fish að gera þær röksemdir að nánast engu að fiskeldi á Íslandi, sem verið hefur umdeilt, feli í sér mikinn stuðning við brothættar byggðir. Þessi ákvörðun fyrirtækisins grefur jafnframt undan þeim rökum að fiskeldi sé mikilvæg byggðaaðgerð í þeim fjörðum þar sem það er stundað. Þegar mikilvæg störf við fóðrun fiska í eldisfirði eru flutt þaðan er fiskeldi þar ekki mikilvæg byggðaaðgerð. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja (e. Corporate Social Responsibility, CSR) vísar til þeirrar skyldu og ábyrgðar sem fyrirtæki taka á sig til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið, umhverfið og hagkerfið. Þetta felur í sér að fyrirtæki leitist við að starfa á siðferðilega réttan hátt og taka tillit til hagsmuna allra hagsmunaaðila, eins og starfsmanna, viðskiptavina, samfélagsins og umhverfisins. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja er ekki bara að borga skattana sína, heldur leið til að sýna fram á að fyrirtæki starfar ekki einungis í hagnaðarskyni heldur einnig með samfélagslega velferð að leiðarljósi. Markmið samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja er að skapa jákvæð áhrif á samfélagið. Augljóst er að ákvörðun Arctic Fish um flutning starfa frá Þingeyri hefur ekki verið tekin með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi. Hún er engin, hvorki gagnvart Þingeyri né starfsmönnum fyrirtækisins sem þar búa og er nú gert að aka 100 km daglega til og frá vinnu. Flutningur starfa frá Þingeyri mun ekki hafa jákvæð áhrif á samfélagið í Dýrafirði, heldur þvert á móti. Í Dýrafirði er langstærstur hluti framleiðslu Arctic Fish og þaðan kemur stærstur hluti tekna fyrirtækisins. Dýrfirðingar og Þingeyringar þurfa nú að horfa upp á að góð störf við verðmætasköpun í firðinum sínum séu flutt til Ísafjarðar. Rökin um að fiskeldi endurreisi og efli atvinnulíf í brothættum sjávarbyggðum, byggðum sem urðu illa úti í samþjöppunum kvótakerfisins, halda varla vatni lengur. Eingöngu allra nauðsynlegustu störfin verða eftir í fjörðunum þar sem verðmætasköpunin og eldiskvíarnar eru. Ekki er hægt annað en að skora á Arctic Fish að sýna samfélagslega ábyrgð og endurskoða ákvörðun sína um flutning þessara mikilvægu starfa frá Þingeyri og stuðla þannig að sátt um atvinnugreinina í samfélaginu, og sýna jafnframt fram á það að þau veigamiklu rök sem haldið hefur verið á lofti til stuðnings henni séu ekki orðin innantóm. Höfundur er innviðaráðherra, og fer með byggðamál, og er 2. þingmaður Norðvesturkjördæmis fyrir Flokk fólksins.
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar