Tvöföldun erlendra fanga á fimm árum: „Þetta er auðvitað gríðarlega hátt hlutfall“ Silja Rún Sigurbjörnsdóttir skrifar 6. september 2025 14:18 Diljá Mist vill láta útbúa mælaborð um útlendinga, eins konar gagnagrunn þar sem meðal annars má sjá þjóðerni, menntunarstig og jafnvel tungumálakunnáttu. Vísir/Ívar Fannar Þingmaður Sjálfstæðisflokksins segir fjölgun erlendra fanga stafa meðal annars af fólki sem dvelji ólöglega á landinu sem flytja á á brott og aukningu í skipulagðri brotastarfsemi. Hún setja á laggirnar mælaborð um útlendinga sem dvelja hérlendis þar sem meðal annars hægt verði að sjá hlutfall ákveðinna þjóðerna og atvinnuþátttöku. Diljá Mist Einarsdóttir, þingmaður Sjáfstæðisflokksins, sendi fyrirspurn til dómsmálaráðherra um fjölda erlendra fanga sem dvelja nú í fangelsum landsins. „Erlendum föngum hefur fjölgað í fangelsum á undanförnum árum. Það er í samræmi við þróunina á Norðurlöndunum,“ segir í svari dómsmálaráðuneytisins við fyrirspurn Diljáar. „Svörin eru þannig að á fimm árum hefur hlutfall erlendra fanga í íslenskum fangelsum farið úr 26 prósentum í 57 prósent. Þannig að 57 prósent fanga eru erlendir fangar, erlendir ríkisborgarar,“ segir Diljá Mist sem ræddi svörin í Reykjavík síðdegis á Bylgjunni. „Þetta er auðvitað gríðarlega hátt hlutfall. Það skýrist meðal annars af því að þarna inni í tölunum sé fólk sem er í ólögmætri dvöl sem á að flytja nauðugt brott úr landinu og síðan auðvitað mikilli aukningu í skipulagðri brotastarfsemi. Þetta eru tvenns konar lögbrot, það er auðvitað lögbrot að vera hér í ólögmætri dvöl og neita að yfirgefa landið af þeim sökum. Við höfum auðvitað miklar áhyggjur af hvoru tveggja,“ segir hún. Í svari ráðuneytisins segir að árið 2020 voru 55 erlendir ríkisborgarar í fangelsi og 43 í gæsluvarðhaldi. Hlutfall erlendra fanga í fangelsunum var 26 prósent. Árið 2024 voru síðan hundrað erlendir ríkisborgarar í fangelsi og 180 í gæsluvarðhaldi sem gerði hlutfall erlendra fanga að 57 prósentum. „Það er ekkert sundurliðað nánar og það væri auðvitað hjálplegt og ef til vill verður það bara eftirfylgni af minni hálfu að spyrja út í nánari sundurliðun. Sundurliðun eftir þjóðerni, eftir broti og þess háttar. Ég hef áhyggjur af því, af því ég hef nú verið að beina sjónum að þessum atriðum áður, að þessi sundurliðun sé ekki til. Ég hlýt þó að geta fengið að vita hvaða kostnaður hlýst af þessum mikla fjölda erlendra fanga á Íslandi,“ segir Diljá. Ættu að láta erlenda ríkisborgara afplána erlendis Diljá segir að stóra viðfangsefnið sé að finna út hvernig leysa eigi málið. „Því að við auðvitað getum ekki sætt okkur við það, við Íslendingar, að halda hér uppi erlendum ríkisborgurum sem að eru að brjóta lög,“ segir hún. Tvö atriði þurfi að ráðast í að hennar mati og hefur hún rætt þau við Þorbjörgu Sigríði Gunnlaugsdóttur dómsmálaráðherra. Annars vegar væri að nýta úrræði sem stendur til boða að flytja erlenda fanga til síns heimalands til þess að láta þá afplána þar og hins vegar að semja við erlend ríki um að erlendir ríkisborgarar afpláni fangelsisvistina í útlöndum. Bæði Danir og Svíar hafa leitað slíkra leiða að hennar sögn. „Danmörk var í viðræðum við Kósóvó, sem ég man en veit ekki hvort var búið að ganga frá, en að minnsta kosti var greint frá því í vor að þeir væru í viðræðum við Kósóvó. Svíþjóð gerði samning í sumar við Eistland þess efnis.“ Hún segir að Guðrún Hafsteinsdóttir, fyrrverandi dómsmálaráðherra, hafi einnig skoðað slík úrræði á hennar ráðherratíð og að Þorbjörg Sigríður væri að skoða slíkar lausnir. Aðspurð hvort að hluti af ástæðunni sé að íslenskum brotamönnum bjóðist annars konar úrræði heldur en erlendum glæpamönnum segir Diljá að til þess að fá öðruvísi en hefðbundna afplánun þurfi að uppfylla ákveðin skilyrði og fari það eftir alvarleika brota. „Þannig að það væri þá ein skýring og það væri auðvitað hægt að rýna það betur ef við værum með sundurliðun á því um hvers konar brot væri að ræða,“ segir hún. Vill mælaborð um útlendinga sem allir geti skoðað Diljá segist tala fyrir mælaborði um útlendinga þar sem hægt væri að sjá tölfræðilegar upplýsingar um meðal annars þjóðerni, atvinnuþátttöku og jafnvel tungumálakunnáttu. Slík mælaborð séu notuð á Norðurlöndunum og þau nýtt sem gagnagrunnur. „Þar getur þú brotið niður og flett upp ýmiss konar upplýsingum um útlendinga í Finnlandi og niðurbrotið á þjóðerni. Sömuleiðis er þetta gert í Danmörku. Þessar upplýsingar eru birtar og eru öllum aðgengilegar og þetta eru upplýsingar sem taka til ýmissa þátta,“ segir Dilja. Hún segist hafa rætt við Guðrúnu, fyrrverandi dómsmálaráðherra og Sigurð Inga Jóhannsson, fyrrverandi fjármálaráðherra, þegar þau sátu í ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar, um að setja upp mælaborð en þar hafi mætt henni áhugaleysi. Þessar upplýsingar gætu nýst í fangelsiskerfinu og ættu þær að vera opnar öllum til að skoða. „Okkur finnst við geta birt laun fólks sem að eru birtar alveg niður á per manneskju sko og eru öllum aðgengilegar, en við erum einhvern veginn ótrúlega hrædd við það að birta svipaðar upplýsingar sem eru bara skiptar niður á þjóðerni. Ég skil ekki af hverju það er,“ segir hún. Hún segir fólk óttast að að birta slíkar upplýsingar myndi ala á einhvers konar fordómum. „En þú getur ekki kallað eitthvað fordóma sem eru bara upplýsingar og staðreyndir og tölfræði. Það er auðvitað bara að sækja sér þekkingu og gera upplýsingar aðgengilegar fyrir almenning. Þetta er auðvitað gamalkunn mantra og svona afsökun fyrir því að bara halda upplýsingum frá almenningi. Það sé gert til þess að verja almenning,“ segir Diljá. Þegar hún fór að senda fyrirspurnir eftir að ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur tók til starfa hafi nokkrir þingmenn Viðreisnar sagt að þeir væru almennt á móti því að ræða að það séu vandamál tengd útlendingum. „Mér fannst þetta bara ótrúleg viðbrögð, ég verð bara að segja það, því að auðvitað fylgja útlendingum áskoranir eins og öðrum.“ Innflytjendamál Fangelsismál Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Mest lesið Prestur á Dalvík sver af sér kjaftasögur um ókristilega hegðun Innlent Gekk berserksgang og beraði sig Innlent Kurr innan Samfylkingarinnar vegna brottvísunar ungbarna Innlent Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Innlent „Af hverju ertu svona í framan?“ Innlent Sendir þjóðvarðliðið til Chicago Erlent Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Innlent Segja stutt í samkomulag en sprengjum rignir enn Erlent Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Erlent Fjögurra manna fjölskylda meðal látinna Erlent Fleiri fréttir Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Leikskólamál, afnám hafta og Trump-isminn Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Gekk berserksgang og beraði sig Prestur á Dalvík sver af sér kjaftasögur um ókristilega hegðun Eldur í þvottahúsi á Granda Prestur og prófastur bíður spenntur eftir Hrútaskránni Kurr innan Samfylkingarinnar vegna brottvísunar ungbarna Fokdýrar flugferðir, ögurstund á Gasa og óvenjulegt innbrot Boða íbúafundi vegna mögulegrar sameiningar sveitarfélaganna Alelda bíll á Reykjanesbraut Framkvæmdirnar komi eftir ákall frá íbúum Safnaði í bálköst innandyra en kennir stundarbrjálæði um íkveikjuna Skrítin afstaða BSRB og ASÍ Tekist á um leikskólamál og árásir á Gasa Umfangsmikil flugslysaæfing á Reykjavíkurflugvelli Tætir í sig leikskólaplan borgarinnar: Segir Reykjavík taka skref aftur á bak Rannsaka mögulega stunguárás Göngu- og hjólabrýr yfir Elliðaár opnast „Af hverju ertu svona í framan?“ „Algjörlega alveg út í hött“ Umferðin færist inn á íbúðagötur Andar sem eru ekki hér en voru í myndinni þeir sveima og fylgjast með Dugar ekki lengur að dorga og nú þurfi að kasta út neti Vann á öllum deildum leikskólans Segja Rússa heyja stríð við Vesturlönd og síðustu ævidagarnir á Grund „Kópavogsmódelið er ekkert annað en þjónustuskerðing“ Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Fresta framkvæmdum vegna veðurs Sjá meira
Diljá Mist Einarsdóttir, þingmaður Sjáfstæðisflokksins, sendi fyrirspurn til dómsmálaráðherra um fjölda erlendra fanga sem dvelja nú í fangelsum landsins. „Erlendum föngum hefur fjölgað í fangelsum á undanförnum árum. Það er í samræmi við þróunina á Norðurlöndunum,“ segir í svari dómsmálaráðuneytisins við fyrirspurn Diljáar. „Svörin eru þannig að á fimm árum hefur hlutfall erlendra fanga í íslenskum fangelsum farið úr 26 prósentum í 57 prósent. Þannig að 57 prósent fanga eru erlendir fangar, erlendir ríkisborgarar,“ segir Diljá Mist sem ræddi svörin í Reykjavík síðdegis á Bylgjunni. „Þetta er auðvitað gríðarlega hátt hlutfall. Það skýrist meðal annars af því að þarna inni í tölunum sé fólk sem er í ólögmætri dvöl sem á að flytja nauðugt brott úr landinu og síðan auðvitað mikilli aukningu í skipulagðri brotastarfsemi. Þetta eru tvenns konar lögbrot, það er auðvitað lögbrot að vera hér í ólögmætri dvöl og neita að yfirgefa landið af þeim sökum. Við höfum auðvitað miklar áhyggjur af hvoru tveggja,“ segir hún. Í svari ráðuneytisins segir að árið 2020 voru 55 erlendir ríkisborgarar í fangelsi og 43 í gæsluvarðhaldi. Hlutfall erlendra fanga í fangelsunum var 26 prósent. Árið 2024 voru síðan hundrað erlendir ríkisborgarar í fangelsi og 180 í gæsluvarðhaldi sem gerði hlutfall erlendra fanga að 57 prósentum. „Það er ekkert sundurliðað nánar og það væri auðvitað hjálplegt og ef til vill verður það bara eftirfylgni af minni hálfu að spyrja út í nánari sundurliðun. Sundurliðun eftir þjóðerni, eftir broti og þess háttar. Ég hef áhyggjur af því, af því ég hef nú verið að beina sjónum að þessum atriðum áður, að þessi sundurliðun sé ekki til. Ég hlýt þó að geta fengið að vita hvaða kostnaður hlýst af þessum mikla fjölda erlendra fanga á Íslandi,“ segir Diljá. Ættu að láta erlenda ríkisborgara afplána erlendis Diljá segir að stóra viðfangsefnið sé að finna út hvernig leysa eigi málið. „Því að við auðvitað getum ekki sætt okkur við það, við Íslendingar, að halda hér uppi erlendum ríkisborgurum sem að eru að brjóta lög,“ segir hún. Tvö atriði þurfi að ráðast í að hennar mati og hefur hún rætt þau við Þorbjörgu Sigríði Gunnlaugsdóttur dómsmálaráðherra. Annars vegar væri að nýta úrræði sem stendur til boða að flytja erlenda fanga til síns heimalands til þess að láta þá afplána þar og hins vegar að semja við erlend ríki um að erlendir ríkisborgarar afpláni fangelsisvistina í útlöndum. Bæði Danir og Svíar hafa leitað slíkra leiða að hennar sögn. „Danmörk var í viðræðum við Kósóvó, sem ég man en veit ekki hvort var búið að ganga frá, en að minnsta kosti var greint frá því í vor að þeir væru í viðræðum við Kósóvó. Svíþjóð gerði samning í sumar við Eistland þess efnis.“ Hún segir að Guðrún Hafsteinsdóttir, fyrrverandi dómsmálaráðherra, hafi einnig skoðað slík úrræði á hennar ráðherratíð og að Þorbjörg Sigríður væri að skoða slíkar lausnir. Aðspurð hvort að hluti af ástæðunni sé að íslenskum brotamönnum bjóðist annars konar úrræði heldur en erlendum glæpamönnum segir Diljá að til þess að fá öðruvísi en hefðbundna afplánun þurfi að uppfylla ákveðin skilyrði og fari það eftir alvarleika brota. „Þannig að það væri þá ein skýring og það væri auðvitað hægt að rýna það betur ef við værum með sundurliðun á því um hvers konar brot væri að ræða,“ segir hún. Vill mælaborð um útlendinga sem allir geti skoðað Diljá segist tala fyrir mælaborði um útlendinga þar sem hægt væri að sjá tölfræðilegar upplýsingar um meðal annars þjóðerni, atvinnuþátttöku og jafnvel tungumálakunnáttu. Slík mælaborð séu notuð á Norðurlöndunum og þau nýtt sem gagnagrunnur. „Þar getur þú brotið niður og flett upp ýmiss konar upplýsingum um útlendinga í Finnlandi og niðurbrotið á þjóðerni. Sömuleiðis er þetta gert í Danmörku. Þessar upplýsingar eru birtar og eru öllum aðgengilegar og þetta eru upplýsingar sem taka til ýmissa þátta,“ segir Dilja. Hún segist hafa rætt við Guðrúnu, fyrrverandi dómsmálaráðherra og Sigurð Inga Jóhannsson, fyrrverandi fjármálaráðherra, þegar þau sátu í ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar, um að setja upp mælaborð en þar hafi mætt henni áhugaleysi. Þessar upplýsingar gætu nýst í fangelsiskerfinu og ættu þær að vera opnar öllum til að skoða. „Okkur finnst við geta birt laun fólks sem að eru birtar alveg niður á per manneskju sko og eru öllum aðgengilegar, en við erum einhvern veginn ótrúlega hrædd við það að birta svipaðar upplýsingar sem eru bara skiptar niður á þjóðerni. Ég skil ekki af hverju það er,“ segir hún. Hún segir fólk óttast að að birta slíkar upplýsingar myndi ala á einhvers konar fordómum. „En þú getur ekki kallað eitthvað fordóma sem eru bara upplýsingar og staðreyndir og tölfræði. Það er auðvitað bara að sækja sér þekkingu og gera upplýsingar aðgengilegar fyrir almenning. Þetta er auðvitað gamalkunn mantra og svona afsökun fyrir því að bara halda upplýsingum frá almenningi. Það sé gert til þess að verja almenning,“ segir Diljá. Þegar hún fór að senda fyrirspurnir eftir að ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur tók til starfa hafi nokkrir þingmenn Viðreisnar sagt að þeir væru almennt á móti því að ræða að það séu vandamál tengd útlendingum. „Mér fannst þetta bara ótrúleg viðbrögð, ég verð bara að segja það, því að auðvitað fylgja útlendingum áskoranir eins og öðrum.“
Innflytjendamál Fangelsismál Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Mest lesið Prestur á Dalvík sver af sér kjaftasögur um ókristilega hegðun Innlent Gekk berserksgang og beraði sig Innlent Kurr innan Samfylkingarinnar vegna brottvísunar ungbarna Innlent Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Innlent „Af hverju ertu svona í framan?“ Innlent Sendir þjóðvarðliðið til Chicago Erlent Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Innlent Segja stutt í samkomulag en sprengjum rignir enn Erlent Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Erlent Fjögurra manna fjölskylda meðal látinna Erlent Fleiri fréttir Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Leikskólamál, afnám hafta og Trump-isminn Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Gekk berserksgang og beraði sig Prestur á Dalvík sver af sér kjaftasögur um ókristilega hegðun Eldur í þvottahúsi á Granda Prestur og prófastur bíður spenntur eftir Hrútaskránni Kurr innan Samfylkingarinnar vegna brottvísunar ungbarna Fokdýrar flugferðir, ögurstund á Gasa og óvenjulegt innbrot Boða íbúafundi vegna mögulegrar sameiningar sveitarfélaganna Alelda bíll á Reykjanesbraut Framkvæmdirnar komi eftir ákall frá íbúum Safnaði í bálköst innandyra en kennir stundarbrjálæði um íkveikjuna Skrítin afstaða BSRB og ASÍ Tekist á um leikskólamál og árásir á Gasa Umfangsmikil flugslysaæfing á Reykjavíkurflugvelli Tætir í sig leikskólaplan borgarinnar: Segir Reykjavík taka skref aftur á bak Rannsaka mögulega stunguárás Göngu- og hjólabrýr yfir Elliðaár opnast „Af hverju ertu svona í framan?“ „Algjörlega alveg út í hött“ Umferðin færist inn á íbúðagötur Andar sem eru ekki hér en voru í myndinni þeir sveima og fylgjast með Dugar ekki lengur að dorga og nú þurfi að kasta út neti Vann á öllum deildum leikskólans Segja Rússa heyja stríð við Vesturlönd og síðustu ævidagarnir á Grund „Kópavogsmódelið er ekkert annað en þjónustuskerðing“ Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Fresta framkvæmdum vegna veðurs Sjá meira