Hamingjusamur skilnaður 10. júní 2005 00:01 Þetta hefur verið góð vika fyrir Norðmenn. Þeir unnu landsleik við Svía, en sigurinn var sögulegur þar sem þetta var í fyrsta sinn í 67 ár sem Norðmenn unnu landsleik á heimavelli Svía í Stokkhólmi. Hagstofa Evrópusambandsins, Eurostat, staðfesti að Norðmenn væru nærri því ríkasta þjóð Evrópu; aðeins bankagróðaþjóðin Lúxemborgarar teldust þéna meira á hvern íbúa en norræna olíugróðaþjóðin. Og það var svo til stanzlaus þjóðhátíð. Þessa dagana minnast Norðmenn þess með margvíslegum hætti að öld er liðin frá því norska Stórþingið tók ákvörðun um sambandsslit landanna og Noregur varð sjálfstætt konungsríki á ný, eftir aldalangt hlé. Norðmenn voru þegnar Svíakonungs frá 1814 til 1905, þar sem Noregur var í kjölfar Napóleonsstríðanna færður undan dönsku krúnunni og settur þess í stað undir þá sænsku. Þessi tímamót hafa orðið mörgum til að hugleiða stöðu Noregs í Evrópu. Þann 17. maí síðastliðinn, hinum eiginlega þjóðhátíðardegi Norðmanna (er þeir minnast Gulaþingsstjórnarskrárinnar frá 1814), birti sænska blaðið Dagens Nyheter leiðara undir titlinum "Endurheimtum sambandið" ("Låt oss få vår union tillbaka"). Í leiðaranum er rakið hvernig þjóðernis- og sjálfstæðishyggja Norðmanna hefur leitt til þess að þeir hafa valið að standa utan við aðalvettvang samstarfs Evrópuríkja, Evrópusambandið. Miklar framfarir hafi orðið í landinu á 20. öldinni. "Síðan náði hræðslan yfirhöndinni yfir hinu heilbrigða sjálfstrausti og Norðmenn höfnuðu því fyrir tíu árum að vera samferða Svíþjóð inn í Evrópusambandið. Í stað þess varð Noregur hið fylgispaka ekki-aðildarland, lagað að ESB en áhrifalaust," skrifar DN. "En á síðustu árum virðist eitthvað vera að gerast. Skoðanakannanir sýna aukinn stuðning við ESB-aðild. Kannski hafa þessi hundrað ár sjálfstæðis, framfara og olíupeninga gert Norðmenn nógu sjálfsörugga til að stíga skrefið til fulls. Kannski finna þeir að við söknum þeirra í Evrópu," skrifar leiðarahöfundur og klykkir út með: "Kannski íhuga þeir að láta þetta tímamótaár verða upphafspunktinn að nýju sambandi, í þetta sinn með Svíþjóð og 24 öðrum Evrópuþjóðum (og bráðum enn fleiri)." Reyndar á leiðarahöfundur sér að minnsta kosti einn skoðanabróður inni á norska Stórþinginu. Inge Lønning, þingmaður Hægriflokksins og fyrrverandi rektor Óslóarháskóla, átti frumkvæðið að slagorðinu "Frá sambandi til sambands - 100 ár fyrir utan er nóg." Þetta slagorð er eitt ótal slagorða sem orðið hafa til í áróðursslagnum milli fylgjenda og andstæðinga inngöngunnar í ESB, sem staðið hefur linnulítið í Noregi síðan fyrsti aðildarsamningurinn var gerður árið 1972 og klofið hefur þjóðina í tvær fylkingar allar götur síðan. Svo vill til að um sama leyti og Norðmenn flykktust út á götur til að hylla konung sinn, syngja ættjarðarsöngva og veifa þjóðfánanum í júnísólinni - og unnu meira að segja Svía í fótbolta - bárust þær fréttir frá meginlandinu að tvær af kjarnaþjóðum Evrópusambandsins, Frakkar og Hollendingar, hefðu hafnað nýjum stjórnarskrársáttmála þess. Það er því ekki að undra að undir þessum kringumstæðum skyldu fréttirnar sunnan úr álfu hafa leitt til þess að stemmningin fyrir inngöngu í Evrópusambandið tók skarpa dýfu meðal norsks almennings. Það þykir að minnsta kosti ljóst að "inngönguspurningin" verði ekki fyrirferðarmikil í kosningabaráttunni fyrir þingkosningar sem fram fara í landinu í haust. Í þessu samhengi verður að teljast sérlega athyglisvert, að Norðmenn hafa ákveðið að senda hermenn til þátttöku í norrænu herfylki, sem undir sænskri forystu mun verða hluti af hraðliði Evrópusambandsins - hersveitum sem verður hægt að senda í verkefni í nafni sameiginlegrar utanríkis- og varnarmálastefnu sambandsins. Þegar norskir hermenn eru tilbúnir að þjóna undir sænskri stjórn í evrópsku herfylki er ekki hægt að segja annað en að lítil sárindi (önnur en þau sem Svía- og Norðmannabrandararnir valda á víxl) sitji eftir er 100 ára skilnaðarafmælis norrænu frændþjóðanna er minnzt. Auðunn Arnórsson -audunn@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auðunn Arnórsson Í brennidepli Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Skoðun Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Sjá meira
Þetta hefur verið góð vika fyrir Norðmenn. Þeir unnu landsleik við Svía, en sigurinn var sögulegur þar sem þetta var í fyrsta sinn í 67 ár sem Norðmenn unnu landsleik á heimavelli Svía í Stokkhólmi. Hagstofa Evrópusambandsins, Eurostat, staðfesti að Norðmenn væru nærri því ríkasta þjóð Evrópu; aðeins bankagróðaþjóðin Lúxemborgarar teldust þéna meira á hvern íbúa en norræna olíugróðaþjóðin. Og það var svo til stanzlaus þjóðhátíð. Þessa dagana minnast Norðmenn þess með margvíslegum hætti að öld er liðin frá því norska Stórþingið tók ákvörðun um sambandsslit landanna og Noregur varð sjálfstætt konungsríki á ný, eftir aldalangt hlé. Norðmenn voru þegnar Svíakonungs frá 1814 til 1905, þar sem Noregur var í kjölfar Napóleonsstríðanna færður undan dönsku krúnunni og settur þess í stað undir þá sænsku. Þessi tímamót hafa orðið mörgum til að hugleiða stöðu Noregs í Evrópu. Þann 17. maí síðastliðinn, hinum eiginlega þjóðhátíðardegi Norðmanna (er þeir minnast Gulaþingsstjórnarskrárinnar frá 1814), birti sænska blaðið Dagens Nyheter leiðara undir titlinum "Endurheimtum sambandið" ("Låt oss få vår union tillbaka"). Í leiðaranum er rakið hvernig þjóðernis- og sjálfstæðishyggja Norðmanna hefur leitt til þess að þeir hafa valið að standa utan við aðalvettvang samstarfs Evrópuríkja, Evrópusambandið. Miklar framfarir hafi orðið í landinu á 20. öldinni. "Síðan náði hræðslan yfirhöndinni yfir hinu heilbrigða sjálfstrausti og Norðmenn höfnuðu því fyrir tíu árum að vera samferða Svíþjóð inn í Evrópusambandið. Í stað þess varð Noregur hið fylgispaka ekki-aðildarland, lagað að ESB en áhrifalaust," skrifar DN. "En á síðustu árum virðist eitthvað vera að gerast. Skoðanakannanir sýna aukinn stuðning við ESB-aðild. Kannski hafa þessi hundrað ár sjálfstæðis, framfara og olíupeninga gert Norðmenn nógu sjálfsörugga til að stíga skrefið til fulls. Kannski finna þeir að við söknum þeirra í Evrópu," skrifar leiðarahöfundur og klykkir út með: "Kannski íhuga þeir að láta þetta tímamótaár verða upphafspunktinn að nýju sambandi, í þetta sinn með Svíþjóð og 24 öðrum Evrópuþjóðum (og bráðum enn fleiri)." Reyndar á leiðarahöfundur sér að minnsta kosti einn skoðanabróður inni á norska Stórþinginu. Inge Lønning, þingmaður Hægriflokksins og fyrrverandi rektor Óslóarháskóla, átti frumkvæðið að slagorðinu "Frá sambandi til sambands - 100 ár fyrir utan er nóg." Þetta slagorð er eitt ótal slagorða sem orðið hafa til í áróðursslagnum milli fylgjenda og andstæðinga inngöngunnar í ESB, sem staðið hefur linnulítið í Noregi síðan fyrsti aðildarsamningurinn var gerður árið 1972 og klofið hefur þjóðina í tvær fylkingar allar götur síðan. Svo vill til að um sama leyti og Norðmenn flykktust út á götur til að hylla konung sinn, syngja ættjarðarsöngva og veifa þjóðfánanum í júnísólinni - og unnu meira að segja Svía í fótbolta - bárust þær fréttir frá meginlandinu að tvær af kjarnaþjóðum Evrópusambandsins, Frakkar og Hollendingar, hefðu hafnað nýjum stjórnarskrársáttmála þess. Það er því ekki að undra að undir þessum kringumstæðum skyldu fréttirnar sunnan úr álfu hafa leitt til þess að stemmningin fyrir inngöngu í Evrópusambandið tók skarpa dýfu meðal norsks almennings. Það þykir að minnsta kosti ljóst að "inngönguspurningin" verði ekki fyrirferðarmikil í kosningabaráttunni fyrir þingkosningar sem fram fara í landinu í haust. Í þessu samhengi verður að teljast sérlega athyglisvert, að Norðmenn hafa ákveðið að senda hermenn til þátttöku í norrænu herfylki, sem undir sænskri forystu mun verða hluti af hraðliði Evrópusambandsins - hersveitum sem verður hægt að senda í verkefni í nafni sameiginlegrar utanríkis- og varnarmálastefnu sambandsins. Þegar norskir hermenn eru tilbúnir að þjóna undir sænskri stjórn í evrópsku herfylki er ekki hægt að segja annað en að lítil sárindi (önnur en þau sem Svía- og Norðmannabrandararnir valda á víxl) sitji eftir er 100 ára skilnaðarafmælis norrænu frændþjóðanna er minnzt. Auðunn Arnórsson -audunn@frettabladid.is
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar