Framlög Páls Baldvins Baldvinssonar til þjóðfélagsumræðu Ögmundur Jónasson skrifar 6. desember 2008 04:45 Danski rithöfundurinn Hans Scherfig segir í einni bóka sinna að til séu þeir sem skrifi um lífið, svo hinir sem skrifi um þá sem skrifa um lífið. Þá megi ekki gleyma hinum sem lifa lífinu. Páll Baldvin Baldvinsson hefur sérhæft sig í kategóríu tvö. Hann birtist þjóðinni fyrst og fremst sem sá sem fjallar um þá sem skrifa um lífið. Sannast sagna finnst mér oft gaman að hlusta á Pál Baldvin, til dæmis í Kilju Egils Helgasonar en sá þáttur er í uppáhaldi hjá mér. Þar er Páll Baldvin fastagestur og oft með skemmtilegar vangaveltur um bókmenntir. Þess vegna þótti mér heldur miður þegar hann sá ástæðu til að gefa mér hrapalega falleinkunn fyrir framgöngu mína í nýlegum sunnudagsþætti Ævars Kjartanssonar og Ágústs Þórs Árnasonar þar sem fjalla átti um fullveldið. Þetta gerði hann í grein í Fréttablaðinu í vikunni. Ég kom í þennan þátt við forföll annars manns með minna en engum fyrirvara því þátturinn var hafinn þegar mér var kippt inn í hann. Hafði ekki einu sinni heyrt upphafið. Þar var fyrir Kristrún Heimisdóttir sem Páll Baldvin segir hafa verið beitta „ofbeldisfullri stýringu" af minni hálfu, enda sé ég „kjaftaskur" og „ráptuðra" sem tali í „tómum frösum" og ástæða til að spyrja hvort ég hafi ekki þorað að tala um „fullveldið", viðfangsefni þáttarins. Í stað þess að ræða fullveldið hafi ég farið „út og suður" um rafmagnsskömmtun í Kaliforníu, loftslagsmálin, Brusselvaldið, brunatryggingar í Reykjavík. Svo víða hafi ég farið „að varla var þráður í samtalinu." Hér endurómar Páll Baldvin ávirðingar Kristrúnar Heimisdóttur í minn garð í þættinum og að honum loknum. Bæði hún og félagar hennar á fjölmiðlum haga að sjálfsögðu sínu máli eins og þau kjósa. En skyldi vera til of mikils mælst að biðja þau að íhuga hvers vegna þessi dæmi hafi verið nefnd í umræðu um fullveldi þjóða og samfélaga? Þau voru tekin til að sýna hvar hið eiginlega vald liggur og þá einnig hvar við viljum í raun hafa það; hvers vegna við viljum mörg hver hafa lýðræðislega þröskulda fólksins í sveitarfélögum og þjóðríkjum, þröskulda sem alþjóðafjármagnið kemst ekki alveg eins glatt yfir og vill því jafnan burt. Heimsvæðingin hefur verið á forsendum fjármagnsins, hvort sem horft er til Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar, Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eða Evrópusambandsins. Þetta var það samhengi sem þessi dæmi voru sett inn í. Rafmagnsskömmtun í Los Angeles er dæmi um borg í markaðsvæddu hagkerfi sem hélt eignarhaldi á rafmagnsveitum á sinni hendi og slapp þannig við Enron skandalinn og aðra óáran því tengda. Bandaríkin eru um sumt ekki eins miðstýrð og Evrópusambandið sem sviptir aðildarþjóðirnar fullveldi sínu í veigamiklum efnum. Raunveruleg dæmi úr lífi fólks og samfélaga skipta máli þegar talað er um fullveldi og lýðræði, völd og áhrif fólks á eigið umhverfi. Hér þarf að horfa á raunveruleikann eins og hann birtist okkur, reynsluna og lærdómana sem draga má af skerðingu fullveldis og nærlýðræðis, skerðingu þess að Jón og Gunna rétt eins og Ögmundur, Kristrún og Páll Baldvin fái um það ráðið í hvernig samfélagi þau búa. Dæmin eru allt um kring. Brunatrygginar á vegum Reykjavíkurborgar voru aflagðar þegar okkur var bannað með tilskipun Evrópusambandins að skipuleggja þær eins og við helst vildum. Þetta gerði skipulag brunatrygginga margfalt kostnaðarsamara, þyngra í vöfum og óhagkvæmara. Þetta er lítið einfalt dæmi um skerðingu á fullveldi þjóðar sem hefur neikvæðar afleiðingar í för með sér fyrir Jón og Gunnu og alla hina í samfélaginu - nema þá fáu sem græða. Dæmi sem þessi vekja greinilega hneykslan hjá sjálfskipuðum stýrendum umræðunnar um hvað megi og megi ekki tala um þegar fullveldi ber á góma. Loftslagsmálin, hafréttarmálin og mannréttindin nefndi ég í þættinum á hinn bóginn sem dæmi um mál sem við þyrftum að sameinast um á heimsvísu. Ég fæ engu um það ráðið þótt Páli Baldvini Baldvinssyni þyki lítið til minna röksemda og málflutnings koma. En einni spurningu langar mig til að biðja Pál Baldvin að velta fyrir sér: Getur verið að almenn umræða um kennisetningar og fræðilega teóríu án skírskotunar til þess veruleika sem við hrærumst í, og til þeirra mála sem heitast á okkur brenna, sé takmörkuð og á engan hátt fullnægjandi þegar fullveldi og önnur mikilvæg mál ber á góma? Hvaða sjálfskipaða vald hvaða sjálfskipuðu sérfræðinga ákvarðar ramma umræðunnar? Hvernig er hægt að ná fram málefnalegri, víðsýnni umræðu og traustari ákvarðanatöku um framtíðina ef ekki með vísan í reynsluna og raunveruleg dæmi úr lífi þjóða og einstaklinga? Leiðin til þess hruns sem við nú stöndum frammi fyrir var vörðuð af einstrengingslegum ramma kennisetninga sem m.a. hafa verið settar fram af fólki sem teljast fræðimenn á heimsmælikvarða og hafa jafnvel fengið Nóbelsverðlaun í nýfrjálshyggjuhagfræði. Vald og áhrif Jóns og Gunnu úti í bæ, og þeirra fullveldi í hnattvæddum heimi, á ekki að einskorðast við þröngan ramma kennisetninga. Teóría á ágætlega við í samræðum þeirra sem hafa atvinnu af því að skrifa um þá sem skrifa um lífið. En engin teóría um framtíð samfélags er góð ef hún er komin úr tengslum við þau sem lifa lífinu. Höfundur er alþingismaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nóbelsverðlaun Ögmundur Jónasson Mest lesið Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Danski rithöfundurinn Hans Scherfig segir í einni bóka sinna að til séu þeir sem skrifi um lífið, svo hinir sem skrifi um þá sem skrifa um lífið. Þá megi ekki gleyma hinum sem lifa lífinu. Páll Baldvin Baldvinsson hefur sérhæft sig í kategóríu tvö. Hann birtist þjóðinni fyrst og fremst sem sá sem fjallar um þá sem skrifa um lífið. Sannast sagna finnst mér oft gaman að hlusta á Pál Baldvin, til dæmis í Kilju Egils Helgasonar en sá þáttur er í uppáhaldi hjá mér. Þar er Páll Baldvin fastagestur og oft með skemmtilegar vangaveltur um bókmenntir. Þess vegna þótti mér heldur miður þegar hann sá ástæðu til að gefa mér hrapalega falleinkunn fyrir framgöngu mína í nýlegum sunnudagsþætti Ævars Kjartanssonar og Ágústs Þórs Árnasonar þar sem fjalla átti um fullveldið. Þetta gerði hann í grein í Fréttablaðinu í vikunni. Ég kom í þennan þátt við forföll annars manns með minna en engum fyrirvara því þátturinn var hafinn þegar mér var kippt inn í hann. Hafði ekki einu sinni heyrt upphafið. Þar var fyrir Kristrún Heimisdóttir sem Páll Baldvin segir hafa verið beitta „ofbeldisfullri stýringu" af minni hálfu, enda sé ég „kjaftaskur" og „ráptuðra" sem tali í „tómum frösum" og ástæða til að spyrja hvort ég hafi ekki þorað að tala um „fullveldið", viðfangsefni þáttarins. Í stað þess að ræða fullveldið hafi ég farið „út og suður" um rafmagnsskömmtun í Kaliforníu, loftslagsmálin, Brusselvaldið, brunatryggingar í Reykjavík. Svo víða hafi ég farið „að varla var þráður í samtalinu." Hér endurómar Páll Baldvin ávirðingar Kristrúnar Heimisdóttur í minn garð í þættinum og að honum loknum. Bæði hún og félagar hennar á fjölmiðlum haga að sjálfsögðu sínu máli eins og þau kjósa. En skyldi vera til of mikils mælst að biðja þau að íhuga hvers vegna þessi dæmi hafi verið nefnd í umræðu um fullveldi þjóða og samfélaga? Þau voru tekin til að sýna hvar hið eiginlega vald liggur og þá einnig hvar við viljum í raun hafa það; hvers vegna við viljum mörg hver hafa lýðræðislega þröskulda fólksins í sveitarfélögum og þjóðríkjum, þröskulda sem alþjóðafjármagnið kemst ekki alveg eins glatt yfir og vill því jafnan burt. Heimsvæðingin hefur verið á forsendum fjármagnsins, hvort sem horft er til Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar, Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eða Evrópusambandsins. Þetta var það samhengi sem þessi dæmi voru sett inn í. Rafmagnsskömmtun í Los Angeles er dæmi um borg í markaðsvæddu hagkerfi sem hélt eignarhaldi á rafmagnsveitum á sinni hendi og slapp þannig við Enron skandalinn og aðra óáran því tengda. Bandaríkin eru um sumt ekki eins miðstýrð og Evrópusambandið sem sviptir aðildarþjóðirnar fullveldi sínu í veigamiklum efnum. Raunveruleg dæmi úr lífi fólks og samfélaga skipta máli þegar talað er um fullveldi og lýðræði, völd og áhrif fólks á eigið umhverfi. Hér þarf að horfa á raunveruleikann eins og hann birtist okkur, reynsluna og lærdómana sem draga má af skerðingu fullveldis og nærlýðræðis, skerðingu þess að Jón og Gunna rétt eins og Ögmundur, Kristrún og Páll Baldvin fái um það ráðið í hvernig samfélagi þau búa. Dæmin eru allt um kring. Brunatrygginar á vegum Reykjavíkurborgar voru aflagðar þegar okkur var bannað með tilskipun Evrópusambandins að skipuleggja þær eins og við helst vildum. Þetta gerði skipulag brunatrygginga margfalt kostnaðarsamara, þyngra í vöfum og óhagkvæmara. Þetta er lítið einfalt dæmi um skerðingu á fullveldi þjóðar sem hefur neikvæðar afleiðingar í för með sér fyrir Jón og Gunnu og alla hina í samfélaginu - nema þá fáu sem græða. Dæmi sem þessi vekja greinilega hneykslan hjá sjálfskipuðum stýrendum umræðunnar um hvað megi og megi ekki tala um þegar fullveldi ber á góma. Loftslagsmálin, hafréttarmálin og mannréttindin nefndi ég í þættinum á hinn bóginn sem dæmi um mál sem við þyrftum að sameinast um á heimsvísu. Ég fæ engu um það ráðið þótt Páli Baldvini Baldvinssyni þyki lítið til minna röksemda og málflutnings koma. En einni spurningu langar mig til að biðja Pál Baldvin að velta fyrir sér: Getur verið að almenn umræða um kennisetningar og fræðilega teóríu án skírskotunar til þess veruleika sem við hrærumst í, og til þeirra mála sem heitast á okkur brenna, sé takmörkuð og á engan hátt fullnægjandi þegar fullveldi og önnur mikilvæg mál ber á góma? Hvaða sjálfskipaða vald hvaða sjálfskipuðu sérfræðinga ákvarðar ramma umræðunnar? Hvernig er hægt að ná fram málefnalegri, víðsýnni umræðu og traustari ákvarðanatöku um framtíðina ef ekki með vísan í reynsluna og raunveruleg dæmi úr lífi þjóða og einstaklinga? Leiðin til þess hruns sem við nú stöndum frammi fyrir var vörðuð af einstrengingslegum ramma kennisetninga sem m.a. hafa verið settar fram af fólki sem teljast fræðimenn á heimsmælikvarða og hafa jafnvel fengið Nóbelsverðlaun í nýfrjálshyggjuhagfræði. Vald og áhrif Jóns og Gunnu úti í bæ, og þeirra fullveldi í hnattvæddum heimi, á ekki að einskorðast við þröngan ramma kennisetninga. Teóría á ágætlega við í samræðum þeirra sem hafa atvinnu af því að skrifa um þá sem skrifa um lífið. En engin teóría um framtíð samfélags er góð ef hún er komin úr tengslum við þau sem lifa lífinu. Höfundur er alþingismaður.
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun