Hrollvekjandi skilaboð 1. apríl 2011 06:00 Þann 25. janúar 2011 féll furðudómur í Héraðsdómi Austurlands um hvað Landsvirkjun beri að greiða fyrir Jöklu. Bagaleg er þögnin sem ríkir um þetta mikilvæga mál. Á því eru vissulega margir fletir en það er ekki eins flókið og ætla mætti að óathuguðu máli. Fyrir það fyrsta: Þetta er íslenskur almenningur gegn Landsvirkjun en ekki gráðugir afdalabændur gegn almenningi (ríkinu). Landsvirkjun er ríki í ríkinu og hefur verið í einkavæðingaferli áratugum saman. Til áréttingar: Ríkið á vel á 70% vatnsréttinda sem fylgja Jöklu. Þannig að „landeigendum“, sumsé þeim sem eiga land í einkaeigu sem liggur að Jöklu, er ætlað samtals 400 milljónir í sinn hlut, ekki 1,6 milljarður (1,2 milljarður plús 20% skattur af rest fer beint í ríkissjóð). Stóri eigandi vatnsréttinda er íslenskur almenningur. Hvað þarf til að almenningur átti sig á því? Lykilspurning er þessi: Hvers virði er vatnsorkan? Hvers virði er bensínið sem knýr þetta allt áfram – frumforsenda virkjunarinnar? Um það snýst málið, þó lögmaður Landsvirkjunar hafi gert allt sem í hans valdi stendur til að flækja málið og tekist bærilega upp. Miðað við dóminn, en Jökla er tæp 14 prósent allrar virkjanlegrar fallvatnsorku Íslands, er vatnsorkan öll 12 milljarða króna virði – eða sem nemur um það bil verði rúmlega hálfrar Boeing-þotu? Um hvað eru menn eiginlega að tala þegar fjallað er um orkuauðlindir landsins og mikilvægi þeirra? Landsvirkunarmenn segja dómin hafa ótvírætt fordæmisgildi. Skilaboðin sem verið er að senda erlendum álbræðslum eru hrollvekjandi: Þið fáið raforku fyrir nánast ekki neitt. Eftir dóminn fjallaði Viðskiptablaðið um vatnsorku landsins og þar er hún metin með hóflegri notkun á 200 milljarða á ári! Hagsmunum fórnað til að fela klúðurMórallinn í þjóðfélaginu er sá að nú skal passa rækilega uppá að enginn fái neitt fyrir eigur sínar. Svo rammt kveður að þessu að frekar vilja menn fórna gígantískum hagsmunum fremur en að einhver bóndi fái hugsanlega einhverja hundraðþúsundkalla fyrir vatnsréttindi sín. Fyrsta spurning allra sem ég reyni að ræða þetta við er: Hvað ert þú sjálfur að græða á þessu? Dettur engum í hug að Landsvirkjun hljóti að hafa gert fyrirvara á samningum sínum við Alcoa um hvernig þetta mál fari? Með öðrum orðum: Líklegt má telja að ef orkan væri metin þó ekki væri nema á 1/100 af raunverulegu virði þá kæmi Alcoa að því að greiða þann reikning til dæmis með hækkuðu orkuverði til stóriðju. Ríkissjóður er að verða af gríðarlegum fjármunum vegna kotungsháttar. Þegar hið pantaða mat frá Landsvirkjun kom fram vildu eigendur vatnréttinda að sjálfsögðu ekki una því. Árni Mathiesen þá fjármálaráðherra, sem handhafi vel á 70% vatnsréttinda, var auðvitað á því einnig og lýsti því yfir þá. Einhvers staðar á leiðinni snérist honum hugur og hann ákvað óvænt bak við tjöldin að taka 180 gráðu snúning í málinu og una matinu. Menn geta velt því fyrir sér hvað olli hugarfarsbreytingu Árna? Hvers vegna hann ákvað að nánast selja Friðriki Sophussyni þá forstjóra Landsvirkjunar sjálfdæmi í málinu og styrkja þannig félaga sinn í sessi? Í leiðinni bjarga þáverandi stjórnvöldum, Geir H. Haarde og Valgerði Sverrisdóttur, frá því klúðri að hafa ekki gengið frá vatnréttindamálum áður en farið var í ofboði til að virkja? Dómari í þjónustu kerfisinsPantað mat? Fyrsta matið (fjölmörg önnur liggja fyrir sem kveða á um allt annað) og dómurinn eru uppá punkt og prik það sem Landsvirkjun ætlaði sér í upphaflegri kostnaðaráætlun að greiða fyrir vatnsréttindin: 400 milljónir. Athugist, þetta er eingreiðsla fyrir vatnréttindin um alla eilífð en það tekur Landsvirkjun fjóra mánuði að hafa fyrir þessari upphæð með hagnaði sínum af Kárahnjúkavirkjun einni þrátt fyrir tombóluverð til Alcoa. Módelið sem Landsvirkjun miðaði við í kostnaðaráætlun sinni er Blönduvirkjun frá árinu 1980! (Af hverju ekki að miða við Hamarskotslækinn í Hafnarfirði sem virkjaður var 1894 og virði vatnsorku þá?) Þetta er þrátt fyrir gerbreytt landslag í orkumálum á heimsvísu, og breytingar orkulaga frá árinu 2003. Af hverju stillir Halldór Björnsson héraðsdómari sér upp með þeim hætti að gera lögmönnum sækjenda að úrslitaatriði að afbyggja þetta tiltekna mat sem byggir á fullkomlega úreltum forsendum? Að öðrum kosti standi það. Auk þess að leggja áherslu á í dómsorði að Árni Mathiesen hafi fyrir sína parta unað mati Landsvirkjunar?! Í engu var tekið tillit til fjölda fordæma um leigu á vatnsorku í nútímanum og einfaldlega raforkuverði og orkusölu dagsins í dag. Þórður Bogason lögfræðingur Landsvirkjunar gat vart leynt glotti sínu þegar dómur var kveðinn upp klukkustund áður en Hæstiréttur kom með álit sitt um stjórnlagaþingskosningar. Leitt að segja en svarið gæti verið á þessa leið: Halldór Björnsson héraðsdómari er taglhnýtingur þess kerfis þaðan sem hann þiggur vald sitt, laun og öryggi. Borin von virðist fyrir einstaklinga að sækja rétt sinn fyrir dómsstólum kerfisins. Þannig starfa þeir og hafa kannski alltaf gert. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fréttir Mest lesið Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 25. janúar 2011 féll furðudómur í Héraðsdómi Austurlands um hvað Landsvirkjun beri að greiða fyrir Jöklu. Bagaleg er þögnin sem ríkir um þetta mikilvæga mál. Á því eru vissulega margir fletir en það er ekki eins flókið og ætla mætti að óathuguðu máli. Fyrir það fyrsta: Þetta er íslenskur almenningur gegn Landsvirkjun en ekki gráðugir afdalabændur gegn almenningi (ríkinu). Landsvirkjun er ríki í ríkinu og hefur verið í einkavæðingaferli áratugum saman. Til áréttingar: Ríkið á vel á 70% vatnsréttinda sem fylgja Jöklu. Þannig að „landeigendum“, sumsé þeim sem eiga land í einkaeigu sem liggur að Jöklu, er ætlað samtals 400 milljónir í sinn hlut, ekki 1,6 milljarður (1,2 milljarður plús 20% skattur af rest fer beint í ríkissjóð). Stóri eigandi vatnsréttinda er íslenskur almenningur. Hvað þarf til að almenningur átti sig á því? Lykilspurning er þessi: Hvers virði er vatnsorkan? Hvers virði er bensínið sem knýr þetta allt áfram – frumforsenda virkjunarinnar? Um það snýst málið, þó lögmaður Landsvirkjunar hafi gert allt sem í hans valdi stendur til að flækja málið og tekist bærilega upp. Miðað við dóminn, en Jökla er tæp 14 prósent allrar virkjanlegrar fallvatnsorku Íslands, er vatnsorkan öll 12 milljarða króna virði – eða sem nemur um það bil verði rúmlega hálfrar Boeing-þotu? Um hvað eru menn eiginlega að tala þegar fjallað er um orkuauðlindir landsins og mikilvægi þeirra? Landsvirkunarmenn segja dómin hafa ótvírætt fordæmisgildi. Skilaboðin sem verið er að senda erlendum álbræðslum eru hrollvekjandi: Þið fáið raforku fyrir nánast ekki neitt. Eftir dóminn fjallaði Viðskiptablaðið um vatnsorku landsins og þar er hún metin með hóflegri notkun á 200 milljarða á ári! Hagsmunum fórnað til að fela klúðurMórallinn í þjóðfélaginu er sá að nú skal passa rækilega uppá að enginn fái neitt fyrir eigur sínar. Svo rammt kveður að þessu að frekar vilja menn fórna gígantískum hagsmunum fremur en að einhver bóndi fái hugsanlega einhverja hundraðþúsundkalla fyrir vatnsréttindi sín. Fyrsta spurning allra sem ég reyni að ræða þetta við er: Hvað ert þú sjálfur að græða á þessu? Dettur engum í hug að Landsvirkjun hljóti að hafa gert fyrirvara á samningum sínum við Alcoa um hvernig þetta mál fari? Með öðrum orðum: Líklegt má telja að ef orkan væri metin þó ekki væri nema á 1/100 af raunverulegu virði þá kæmi Alcoa að því að greiða þann reikning til dæmis með hækkuðu orkuverði til stóriðju. Ríkissjóður er að verða af gríðarlegum fjármunum vegna kotungsháttar. Þegar hið pantaða mat frá Landsvirkjun kom fram vildu eigendur vatnréttinda að sjálfsögðu ekki una því. Árni Mathiesen þá fjármálaráðherra, sem handhafi vel á 70% vatnsréttinda, var auðvitað á því einnig og lýsti því yfir þá. Einhvers staðar á leiðinni snérist honum hugur og hann ákvað óvænt bak við tjöldin að taka 180 gráðu snúning í málinu og una matinu. Menn geta velt því fyrir sér hvað olli hugarfarsbreytingu Árna? Hvers vegna hann ákvað að nánast selja Friðriki Sophussyni þá forstjóra Landsvirkjunar sjálfdæmi í málinu og styrkja þannig félaga sinn í sessi? Í leiðinni bjarga þáverandi stjórnvöldum, Geir H. Haarde og Valgerði Sverrisdóttur, frá því klúðri að hafa ekki gengið frá vatnréttindamálum áður en farið var í ofboði til að virkja? Dómari í þjónustu kerfisinsPantað mat? Fyrsta matið (fjölmörg önnur liggja fyrir sem kveða á um allt annað) og dómurinn eru uppá punkt og prik það sem Landsvirkjun ætlaði sér í upphaflegri kostnaðaráætlun að greiða fyrir vatnsréttindin: 400 milljónir. Athugist, þetta er eingreiðsla fyrir vatnréttindin um alla eilífð en það tekur Landsvirkjun fjóra mánuði að hafa fyrir þessari upphæð með hagnaði sínum af Kárahnjúkavirkjun einni þrátt fyrir tombóluverð til Alcoa. Módelið sem Landsvirkjun miðaði við í kostnaðaráætlun sinni er Blönduvirkjun frá árinu 1980! (Af hverju ekki að miða við Hamarskotslækinn í Hafnarfirði sem virkjaður var 1894 og virði vatnsorku þá?) Þetta er þrátt fyrir gerbreytt landslag í orkumálum á heimsvísu, og breytingar orkulaga frá árinu 2003. Af hverju stillir Halldór Björnsson héraðsdómari sér upp með þeim hætti að gera lögmönnum sækjenda að úrslitaatriði að afbyggja þetta tiltekna mat sem byggir á fullkomlega úreltum forsendum? Að öðrum kosti standi það. Auk þess að leggja áherslu á í dómsorði að Árni Mathiesen hafi fyrir sína parta unað mati Landsvirkjunar?! Í engu var tekið tillit til fjölda fordæma um leigu á vatnsorku í nútímanum og einfaldlega raforkuverði og orkusölu dagsins í dag. Þórður Bogason lögfræðingur Landsvirkjunar gat vart leynt glotti sínu þegar dómur var kveðinn upp klukkustund áður en Hæstiréttur kom með álit sitt um stjórnlagaþingskosningar. Leitt að segja en svarið gæti verið á þessa leið: Halldór Björnsson héraðsdómari er taglhnýtingur þess kerfis þaðan sem hann þiggur vald sitt, laun og öryggi. Borin von virðist fyrir einstaklinga að sækja rétt sinn fyrir dómsstólum kerfisins. Þannig starfa þeir og hafa kannski alltaf gert.
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun