Dugar lögfræðin? Guðmundur Andri Thorsson skrifar 23. júní 2014 07:00 Ímyndum okkur að ég hafi verið bankastjóri og fengið mann frá Fjarskanistan til þess að kaupa stóran hlut í bankanum á uppsprengdu verði; bankinn hafi sjálfur fjármagnað kaupin og viðkomandi maður aldrei borgað krónu sjálfur, en kaupin hafi verið ætluð til þess að auka tiltrú á bankanum, og halda uppi verði á hlutabréfum í honum; áður hafi ótal starfsmenn bankans verið látnir skrá sig fyrir ómældum kaupum á hlutabréfum í bankanum í sama skyni. Ímyndum okkur að um þessa markaðsmisnotkun mína séu til gögn. Ímyndum okkur að ég hafi harðsnúna lögmenn á mínum snærum og að þeir hafi ráðlagt mér að neita alltaf öllu, ævinlega. Svo myndi vörn þeirra snúast um að koma í veg fyrir að gögn saksóknara yrðu lögð fram í réttinum. Ég gæti sloppið. Ég gæti verið sýknaður vegna þess að lögmenn hefðu gengið svo vasklega fram í því að ónýta sóknina, ryðja burt sönnunargögnum, varpa rýrð á trúverðugleika saksóknara, jafnvel móta umræðuna í samfélaginu. Þannig virkar réttarkerfið. Og á að gera: hver og einn borgari á rétt á bestu hugsanlegri vörn snjöllustu lögfræðinga sem gera allt sem í þeirra valdi stendur til að ónýta málflutning ákæruvaldsins. Hæstiréttur kveður upp sinn dóm að lokum og þar við situr. Eða hvað? Er leið laganna í raun og veru fullnægjandi þegar kemur að því að gera upp Hrunið hér á landi og helstu persónur og leikendur þess?Aflendingarnir Síðasta ríkisstjórn lét lögfræðinga teyma sig út í fen Landsdómsins, sem varla er hægt að lýsa öðruvísi en sem pólitískum réttarhöldum; þar sem meint mistök eða vanræksla við stjórn landsins var gerð að sakamáli í stað þess að kjósendum væri eftirlátið að kveða upp réttan dóm. Þessi málatilbúnaður skilaði engu öðru en því að sjá hinn dagfarsprúða Geir Haarde bálvondan á tröppum gamla Safnahússins, eftir að hafa verið fundinn sekur um að hafa trassað að boða ríkisstjórnarfundi á réttan hátt. Sem uppgjör við stjórnarhætti Geirs – og hvað þá Davíðs og Halldórs – dugði ferlið engan veginn en skaðaði uppgjörið stórkostlega. Og útrásarvíkingarnir, bankastrákarnir og fjármáladólgarnir: Hversu skelfilega sem þeir höguðu sér – allur dónaskapurinn, hrokinn, ruglið, flottræfilshátturinn, hópheimskan – þá skulum við ekki gleyma því að þessir menn hafa nú í sjö ár mátt þola útskúfun og ærumissi í samfélagi þar sem þeir hreyktu sér hátt forðum. Þjóðin hefur haft opinn syndareikning á kostnað þessara manna þar sem hægt hefur verið að skrá allt sem aflaga fór í íslensku samfélagi á Davíðsáratugnum; meðan réttara myndi kannski vera að skrifa eitthvað af því á reikning rangrar hugmyndafræði sem gerði arð að mælikvarða alls og ruglaði auðsæld saman við farsæld; í þeim skilningi voru þessir krakkar fórnarlömb skefjalausrar auðtrúar. Og eru hæddir og fyrirlitnir hvar sem því verður við komið, og erfitt að sjá að þeir eigi afturkvæmt í samfélag við aðra Íslendinga, án þess beinlínis að verða fullgildir meðlimir annarra samfélaga; fastir á sínum aflandseyjum; aflendingar. Gæti hugsast að lífið yrði þessum mönnum örlítið bærilegra ef þeir reyndu að nálgast okkur þjóðina á ný með iðrun og einlægni og löngun til að gera hreint fyrir sínum dyrum? Uppgjörið við Hrunið hefur ekki almennilega farið fram hér vegna þess að það hefur of mikið verið á forsendum lögfræðinganna. Gæti hugsast að við ættum heldur að fara leið heimspeki og siðfræði í þessu uppgjöri: hætta að tala eins og allt megi sem ekki takist að sýna fram á með óyggjandi sönnunargögnum að hafi verið rangt; heldur eigi fólk að hegða sér eftir tilteknum siðferðilegum mælikvörðum, sem við getum reynt að rifja upp sameiginlega? Og þá ekki bara með því að fara í lopapeysu og safna skeggi. Við þurfum að finna samræðugrundvöll í þessu splundraða samfélagi og hafi aflendingarnir farið í gegnum sína hundahreinsun og afeitrun væri best ef uppgjörið við þá færi fram í samræðum við þá, þó að auðvitað þurfi réttarkerfið að fá að hafa sinn gang. Nema þeir vilji bara húka á sínum aflandseyjum og hringla með skartgripina sína.Já en … Ímyndum okkur að ég hafi rænt banka en sönnunargögnin kæmu ekki fyrir dóminn vegna hugkvæmni verjenda minna og ég yrði sýknaður. Væri ég saklaus? Væri sýkna mín í skilningi laganna nægileg? Einhlít? Gallinn er þessi: Snúist vörnin ekki um að sýna fram á að ég hafi ekki rænt bankann heldur um hitt: að ekki megi leggja fram sönnunargögnin um ránskapinn – þá er nafn mitt ekki hreinsað af grun um ránskapinn. Það leiðir af sjálfu sér. Andrúmsloftið hefur ekki verið hreinsað. Í loftinu liggur þetta óþægilega: „Já en…“. Og andrúmsloftið verður ekki hreinsað nema með tvennu móti: Annaðhvort með því að sýna fram á að ég hafi ekki framið ránið eða með hinu: að ég komi hreint fram, leggi spilin á borðið, tali af iðrun og einlægni og biðji um nýtt tækifæri til þess að leita gæfunnar og farsældar fremur en auðsældar. Reynslan kennir okkur að þeim sem þannig kemur fram er fyrirgefningin auðsótt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Sjá meira
Ímyndum okkur að ég hafi verið bankastjóri og fengið mann frá Fjarskanistan til þess að kaupa stóran hlut í bankanum á uppsprengdu verði; bankinn hafi sjálfur fjármagnað kaupin og viðkomandi maður aldrei borgað krónu sjálfur, en kaupin hafi verið ætluð til þess að auka tiltrú á bankanum, og halda uppi verði á hlutabréfum í honum; áður hafi ótal starfsmenn bankans verið látnir skrá sig fyrir ómældum kaupum á hlutabréfum í bankanum í sama skyni. Ímyndum okkur að um þessa markaðsmisnotkun mína séu til gögn. Ímyndum okkur að ég hafi harðsnúna lögmenn á mínum snærum og að þeir hafi ráðlagt mér að neita alltaf öllu, ævinlega. Svo myndi vörn þeirra snúast um að koma í veg fyrir að gögn saksóknara yrðu lögð fram í réttinum. Ég gæti sloppið. Ég gæti verið sýknaður vegna þess að lögmenn hefðu gengið svo vasklega fram í því að ónýta sóknina, ryðja burt sönnunargögnum, varpa rýrð á trúverðugleika saksóknara, jafnvel móta umræðuna í samfélaginu. Þannig virkar réttarkerfið. Og á að gera: hver og einn borgari á rétt á bestu hugsanlegri vörn snjöllustu lögfræðinga sem gera allt sem í þeirra valdi stendur til að ónýta málflutning ákæruvaldsins. Hæstiréttur kveður upp sinn dóm að lokum og þar við situr. Eða hvað? Er leið laganna í raun og veru fullnægjandi þegar kemur að því að gera upp Hrunið hér á landi og helstu persónur og leikendur þess?Aflendingarnir Síðasta ríkisstjórn lét lögfræðinga teyma sig út í fen Landsdómsins, sem varla er hægt að lýsa öðruvísi en sem pólitískum réttarhöldum; þar sem meint mistök eða vanræksla við stjórn landsins var gerð að sakamáli í stað þess að kjósendum væri eftirlátið að kveða upp réttan dóm. Þessi málatilbúnaður skilaði engu öðru en því að sjá hinn dagfarsprúða Geir Haarde bálvondan á tröppum gamla Safnahússins, eftir að hafa verið fundinn sekur um að hafa trassað að boða ríkisstjórnarfundi á réttan hátt. Sem uppgjör við stjórnarhætti Geirs – og hvað þá Davíðs og Halldórs – dugði ferlið engan veginn en skaðaði uppgjörið stórkostlega. Og útrásarvíkingarnir, bankastrákarnir og fjármáladólgarnir: Hversu skelfilega sem þeir höguðu sér – allur dónaskapurinn, hrokinn, ruglið, flottræfilshátturinn, hópheimskan – þá skulum við ekki gleyma því að þessir menn hafa nú í sjö ár mátt þola útskúfun og ærumissi í samfélagi þar sem þeir hreyktu sér hátt forðum. Þjóðin hefur haft opinn syndareikning á kostnað þessara manna þar sem hægt hefur verið að skrá allt sem aflaga fór í íslensku samfélagi á Davíðsáratugnum; meðan réttara myndi kannski vera að skrifa eitthvað af því á reikning rangrar hugmyndafræði sem gerði arð að mælikvarða alls og ruglaði auðsæld saman við farsæld; í þeim skilningi voru þessir krakkar fórnarlömb skefjalausrar auðtrúar. Og eru hæddir og fyrirlitnir hvar sem því verður við komið, og erfitt að sjá að þeir eigi afturkvæmt í samfélag við aðra Íslendinga, án þess beinlínis að verða fullgildir meðlimir annarra samfélaga; fastir á sínum aflandseyjum; aflendingar. Gæti hugsast að lífið yrði þessum mönnum örlítið bærilegra ef þeir reyndu að nálgast okkur þjóðina á ný með iðrun og einlægni og löngun til að gera hreint fyrir sínum dyrum? Uppgjörið við Hrunið hefur ekki almennilega farið fram hér vegna þess að það hefur of mikið verið á forsendum lögfræðinganna. Gæti hugsast að við ættum heldur að fara leið heimspeki og siðfræði í þessu uppgjöri: hætta að tala eins og allt megi sem ekki takist að sýna fram á með óyggjandi sönnunargögnum að hafi verið rangt; heldur eigi fólk að hegða sér eftir tilteknum siðferðilegum mælikvörðum, sem við getum reynt að rifja upp sameiginlega? Og þá ekki bara með því að fara í lopapeysu og safna skeggi. Við þurfum að finna samræðugrundvöll í þessu splundraða samfélagi og hafi aflendingarnir farið í gegnum sína hundahreinsun og afeitrun væri best ef uppgjörið við þá færi fram í samræðum við þá, þó að auðvitað þurfi réttarkerfið að fá að hafa sinn gang. Nema þeir vilji bara húka á sínum aflandseyjum og hringla með skartgripina sína.Já en … Ímyndum okkur að ég hafi rænt banka en sönnunargögnin kæmu ekki fyrir dóminn vegna hugkvæmni verjenda minna og ég yrði sýknaður. Væri ég saklaus? Væri sýkna mín í skilningi laganna nægileg? Einhlít? Gallinn er þessi: Snúist vörnin ekki um að sýna fram á að ég hafi ekki rænt bankann heldur um hitt: að ekki megi leggja fram sönnunargögnin um ránskapinn – þá er nafn mitt ekki hreinsað af grun um ránskapinn. Það leiðir af sjálfu sér. Andrúmsloftið hefur ekki verið hreinsað. Í loftinu liggur þetta óþægilega: „Já en…“. Og andrúmsloftið verður ekki hreinsað nema með tvennu móti: Annaðhvort með því að sýna fram á að ég hafi ekki framið ránið eða með hinu: að ég komi hreint fram, leggi spilin á borðið, tali af iðrun og einlægni og biðji um nýtt tækifæri til þess að leita gæfunnar og farsældar fremur en auðsældar. Reynslan kennir okkur að þeim sem þannig kemur fram er fyrirgefningin auðsótt.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun