Sebrahestar og sjúklingar Teitur Guðmundsson skrifar 24. júní 2014 08:30 Þegar sjúklingur veikist þá kemur oftast til samskipta milli hans og heilbrigðiskerfisins á einn eða annan máta. Flestir koma til læknis þar sem viðkomandi leitast eftir að fá greiningu á vanda sínum, ráð og þá meðferð sé hún í boði. Eins og flestir vita eru margir sjúkdómar þess eðlis að ekki er nauðsynlegt að meðhöndla þá með lyfjum eða slíku, í besta falli styðjandi meðferð. Það á við um flestar kvef- og veirupestir sem við glímum við og eru líklega algengasta orsök veikinda almennt. Í þeim tilvikum getur þurft lyf eins og hitalækkandi og hóstastillandi eða viðlíka, en sjaldan eða aldrei er þörf á sýklalyfjum svo dæmi sé tekið. Það er þó svo að sjúkdómsferli er mismunandi milli einstaklinga og getur verið mjög dýnamískt ef svo má að orði komast. Ef við tökum dæmi þessu til skýringar þá er algengt að gefin séu sýklalyf eftir langvarandi veirupest þar sem veiklun hefur orðið á slímhúð og vörnum líkamans og bakteríur ná yfirhöndinni sem auka þá á veikindi einstaklingsins. Þess vegna er mikilvægt að geta fylgt eftir sjúklingi og sjá hann aftur lagist ekki einkenni á nokkrum dögum. Þetta er grundvallaratriði í heimilislækningum svo dæmi sé tekið en virkar því miður ekki nægjanlega vel hér vegna skorts á mannafla og tímaframboði. Í þessu kristallast vandi heilbrigðiskerfisins, barnið sem fær ekki tíma hjá sama lækni verður að leita á vaktþjónustu eða jafnvel bráðamóttöku sjúkrahúss, sem er mun dýrari þjónusta fyrir samfélagið í heild sinni og í flestum tilvikum óþarfi þegar við svona vandamál er að etja.Sendir „hálfkláraðir“ heim Þá kemur oftar en ekki fram óánægja á meðal foreldra sem eru búin að glíma við veikindi barns síns þegar og ef nauðsynlegt reynist að meðhöndla það. Af hverju var ekki meðhöndlað strax? Er oft spurt og í leiðinni kvartað undan lélegri þjónustu. Reykjavík og stærri kjarnar landsins lenda frekar í slíku en landsbyggðin þar sem oftsinnis er mun betra aðgengi að lækni, þótt það sé ekki algilt. Sem betur fer er þó í yfirgnæfandi meirihluta tilfella ekki um stærri vandamál að ræða og sjaldan lífshættuleg en það er engin afsökun. Við þekkjum líka dæmi þess að sjúklingar leita á sjúkrahúsin og fá þar afgreiðslu á bráðamóttöku eða göngudeildum og eru sendir heim „hálfkláraðir“ þar sem þeir eru ekki „nógu“ veikir til að leggjast inn. Þetta er alltaf matskennt og stýrist mikið til af álagi, framboði á rúmum á sjúkrahúsum, mönnun og þannig mætti lengi telja. Það verður til að gæta sanngirni að segjast að í flestum tilvikum reynist það í fullkomnu lagi að bíða, það er búið að greina hvort um bráðavandamál sé að ræða og heimilislæknir eða sérfræðingur á að fylgja málinu eftir. Hér kemur enn fram galli í kerfinu sökum manneklu og skipulagsvanda að það geta jafnvel liðið margir mánuðir í næsta tíma hjá sérfræðingi, hugsanlega allt að einhverjar vikur að komast til heimilislæknis. Þegar það svo gerist getur vantað upp á pappíra og gögn til að klára málin þar sem ekki hefur unnist tími til að senda læknabréf. Rafræn sjúkraskrá sem er „loksins“ að koma mun leysa ansi mörg slík vandamál. Það er heilbrigðisráðherrum undanfarandi ára til skammar að vera ekki fyrir löngu búnir að klára það verkefni, leyfist mér að segja. Af því hlýst sparnaður sem er líklegast sá mesti í kerfinu sem hægt er að ná með einni framkvæmd.Sebrahestar á sjúkrahúsum Þá að titli greinarinnar sem menn kunna að velta fyrir sér, en það eru sebrahestarnir. Það er nefnilega svo í læknisfræði, sem gerir hana líka svo skemmtilega, að þó svo að mismunandi sjúklingar séu með sama sjúkdóminn kann hann að hegða sér á mjög mismunandi hátt og gera það að verkum að erfitt reynist að greina hann. Þá líka hitt, að líkaminn, umhverfi hans og ónæmiskerfi er eitt flóknasta samspil sem þekkist og þess vegna getur reynst mjög krefjandi að komast að réttri greiningu sjúklings og hún getur vafist fyrir mönnum býsna lengi. Óhætt er að segja að margir kannist eflaust við það langhlaup sem lent hafa í slíku. Það er þó mikilvægt að hafa í huga að það sem er algengt er algengt og flestir læknar kunna góð skil á því. Sebrahestarnir eru þar sem reynir á og sérfræðiþekkingar og reynslu er þörf og samspil ólíkra sérgreina mikilvægt. Iðulega liggja sebrahestarnir á sjúkrahúsum þar sem mest þekking, tækni og meðferðarmöguleikar fyrirfinnast. Til þess að slík vinna gangi sem best fyrir alla hlutaðeigandi verður heilbrigðiskerfið að virka sem skyldi. Heilsugæslan verður að eflast, sérfræðilækningar utan sjúkrahúsa einnig og spítalinn verður að fá tækifæri til að sinna þeim verkum sem að honum er beint. Þessi umræða er orðin of tuggin, pólitíkin hefur ekki lausnir, það þarf að opna umræðuna um framtíð heilbrigðiskerfisins á Íslandi, án frasa takk! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Teitur Guðmundsson Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Sjá meira
Þegar sjúklingur veikist þá kemur oftast til samskipta milli hans og heilbrigðiskerfisins á einn eða annan máta. Flestir koma til læknis þar sem viðkomandi leitast eftir að fá greiningu á vanda sínum, ráð og þá meðferð sé hún í boði. Eins og flestir vita eru margir sjúkdómar þess eðlis að ekki er nauðsynlegt að meðhöndla þá með lyfjum eða slíku, í besta falli styðjandi meðferð. Það á við um flestar kvef- og veirupestir sem við glímum við og eru líklega algengasta orsök veikinda almennt. Í þeim tilvikum getur þurft lyf eins og hitalækkandi og hóstastillandi eða viðlíka, en sjaldan eða aldrei er þörf á sýklalyfjum svo dæmi sé tekið. Það er þó svo að sjúkdómsferli er mismunandi milli einstaklinga og getur verið mjög dýnamískt ef svo má að orði komast. Ef við tökum dæmi þessu til skýringar þá er algengt að gefin séu sýklalyf eftir langvarandi veirupest þar sem veiklun hefur orðið á slímhúð og vörnum líkamans og bakteríur ná yfirhöndinni sem auka þá á veikindi einstaklingsins. Þess vegna er mikilvægt að geta fylgt eftir sjúklingi og sjá hann aftur lagist ekki einkenni á nokkrum dögum. Þetta er grundvallaratriði í heimilislækningum svo dæmi sé tekið en virkar því miður ekki nægjanlega vel hér vegna skorts á mannafla og tímaframboði. Í þessu kristallast vandi heilbrigðiskerfisins, barnið sem fær ekki tíma hjá sama lækni verður að leita á vaktþjónustu eða jafnvel bráðamóttöku sjúkrahúss, sem er mun dýrari þjónusta fyrir samfélagið í heild sinni og í flestum tilvikum óþarfi þegar við svona vandamál er að etja.Sendir „hálfkláraðir“ heim Þá kemur oftar en ekki fram óánægja á meðal foreldra sem eru búin að glíma við veikindi barns síns þegar og ef nauðsynlegt reynist að meðhöndla það. Af hverju var ekki meðhöndlað strax? Er oft spurt og í leiðinni kvartað undan lélegri þjónustu. Reykjavík og stærri kjarnar landsins lenda frekar í slíku en landsbyggðin þar sem oftsinnis er mun betra aðgengi að lækni, þótt það sé ekki algilt. Sem betur fer er þó í yfirgnæfandi meirihluta tilfella ekki um stærri vandamál að ræða og sjaldan lífshættuleg en það er engin afsökun. Við þekkjum líka dæmi þess að sjúklingar leita á sjúkrahúsin og fá þar afgreiðslu á bráðamóttöku eða göngudeildum og eru sendir heim „hálfkláraðir“ þar sem þeir eru ekki „nógu“ veikir til að leggjast inn. Þetta er alltaf matskennt og stýrist mikið til af álagi, framboði á rúmum á sjúkrahúsum, mönnun og þannig mætti lengi telja. Það verður til að gæta sanngirni að segjast að í flestum tilvikum reynist það í fullkomnu lagi að bíða, það er búið að greina hvort um bráðavandamál sé að ræða og heimilislæknir eða sérfræðingur á að fylgja málinu eftir. Hér kemur enn fram galli í kerfinu sökum manneklu og skipulagsvanda að það geta jafnvel liðið margir mánuðir í næsta tíma hjá sérfræðingi, hugsanlega allt að einhverjar vikur að komast til heimilislæknis. Þegar það svo gerist getur vantað upp á pappíra og gögn til að klára málin þar sem ekki hefur unnist tími til að senda læknabréf. Rafræn sjúkraskrá sem er „loksins“ að koma mun leysa ansi mörg slík vandamál. Það er heilbrigðisráðherrum undanfarandi ára til skammar að vera ekki fyrir löngu búnir að klára það verkefni, leyfist mér að segja. Af því hlýst sparnaður sem er líklegast sá mesti í kerfinu sem hægt er að ná með einni framkvæmd.Sebrahestar á sjúkrahúsum Þá að titli greinarinnar sem menn kunna að velta fyrir sér, en það eru sebrahestarnir. Það er nefnilega svo í læknisfræði, sem gerir hana líka svo skemmtilega, að þó svo að mismunandi sjúklingar séu með sama sjúkdóminn kann hann að hegða sér á mjög mismunandi hátt og gera það að verkum að erfitt reynist að greina hann. Þá líka hitt, að líkaminn, umhverfi hans og ónæmiskerfi er eitt flóknasta samspil sem þekkist og þess vegna getur reynst mjög krefjandi að komast að réttri greiningu sjúklings og hún getur vafist fyrir mönnum býsna lengi. Óhætt er að segja að margir kannist eflaust við það langhlaup sem lent hafa í slíku. Það er þó mikilvægt að hafa í huga að það sem er algengt er algengt og flestir læknar kunna góð skil á því. Sebrahestarnir eru þar sem reynir á og sérfræðiþekkingar og reynslu er þörf og samspil ólíkra sérgreina mikilvægt. Iðulega liggja sebrahestarnir á sjúkrahúsum þar sem mest þekking, tækni og meðferðarmöguleikar fyrirfinnast. Til þess að slík vinna gangi sem best fyrir alla hlutaðeigandi verður heilbrigðiskerfið að virka sem skyldi. Heilsugæslan verður að eflast, sérfræðilækningar utan sjúkrahúsa einnig og spítalinn verður að fá tækifæri til að sinna þeim verkum sem að honum er beint. Þessi umræða er orðin of tuggin, pólitíkin hefur ekki lausnir, það þarf að opna umræðuna um framtíð heilbrigðiskerfisins á Íslandi, án frasa takk!
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun