
Jökulsárlón á Breiðamerkursandi - Friðun til óþurftar?
Ég tek fram til að forða misskilningi að ég er sjálfur náttúruverndarsinni og einlægur unnandi allrar náttúru, einkum óspilltrar. Ég veit að það þarf að taka traustar ákvarðanir í náttúruverndarmálum þegar slíkar eru teknar, ákvarðanir sem eru ekki byggðar á skammsýni eða óskhyggju einstaklinga, ákvarðanir sem sjá fram í tímann, ákvarðanir sem skila tilætluðum árangri, en eru ekki lína í upptalningaskrá ráðherra í friðunarmálum eða viðleitni hans til þess eins að gera meira.
Jökulsárlón og Breiðamerkurjökull eru náttúrufyrirbæri í afar örri náttúrufarslegri þróun og friðlýsing á slíkum stöðum er vandasamari en ella. Í slíkum málum þarf að huga vel að öllum þáttum áður en gripið er til ákvarðana og skyndiákvarðanir eru ekki líklegar til að skila góðum árangri. Svona ákvarðanir í pólitík eru þó ekki nýjar af nálinni og voru hér áður fyrr kallaðar pennastriksákvarðanir.
Náttúruvernd er afar vandmeðfarið mál og þó flestir viti að náttúruvernd er nauðsynleg þá er ekki sama hvernig að henni er staðið og hvernig hún er síðan framkvæmd. Heimspeki náttúruverndar er flókin og ekki einhlít og kannski er henni ekki skenktur nægur þanki. Í náttúruvernd er meira að segja fólgin alvarleg þversögn og hún hljóðar svona:
Verndun náttúru hefur þann tilgang að spara viðkomandi náttúru handa óbornum kynslóðum til þess að njóta hennar. Þetta felur í sér, að ef við nútímafólk njótum hennar þá spillist hún og verður ekki söm í framtíðinni. Þetta felur líka í sér, að þegar hinar óbornu kynslóðir sem náttúran var friðuð handa, taka sig til og fara að njóta hennar þá spillist hún og verður ekki lengur söm. Friðunin ber þannig aldrei einfaldan tilætlaðan árangur. Það er í raun alls ekki hægt að friða náttúruna með þeim árangri sem til er ætlast.
Tilgangurinn virðist óskýr
Það ætti að vera ljóst að ég er ekki sérlega hlynntur umræddri friðlýsingu austur á söndum. Hvers vegna? Í stuttu máli, vegna þess að málin hafa ekki verið skoðuð nægilega vítt og framsætt. Tilgangurinn virðist vera óskýr og er kannski í raun marklaus.
Til hvers leiðir þessi friðun? Það er oft búið að ræða náttúrufar og þróun þess á þessum slóðum, bæði almennt og einstaka þætti þess og oftast af miklum vanskilningi á eðli náttúrunnar þarna. Fáir virðast sjá og skilja djúpum skilningi hvað þarna er að gerast, það flókna samspil margra og ólíkra náttúrufarsþátta sem þarna eru virkir, hvernig þetta gerist og til hvers það getur leitt.
Og svo eru hliðarsporin. Hvaða áhrif hefur friðlýsingin t.d. á möguleika til mannvirkjagerðar á svæðinu? Verður kannski ekki leyfilegt að aðhafast neitt, þegar að því kemur að bregðast þarf við sjávarrofinu á ströndinni við ós Jökulsár, þegar það ógnar að setja af stað lokaþáttinn í því að rjúfa þetta mjóa haft sem er á milli sjávar og lóns?
Verðum við vegna þessarar friðunar að búa við það á næstu áratugum og í fjarlægari framtíð að ekki verði vegasamgöngur og línulagnir á milli Suðurlands og Austurlands vegna þess að ekki má verja eina hugsanlega vegar- og línustæðið fyrir rofi sjávar? Eða verður að afturkalla friðunina og lýsa hana markleysu til þess að geta brugðist við. Ef svo fer þá hverfur traust manna til friðunar á náttúrunni, ekki bara þarna, heldur almennt.
Þessi framtíðarsýn er ekki langsótt ímyndun, heldur er þetta óhjákvæmileg uppákoma í náinni framtíð. Nær hefði ráðherrum líklega verið að taka þetta varnarmál á dagskrá núna heldur en að rikka þess í stað upp óþarfri pennastriksskyndiráðstöfun fyrir svæðið, sem alls ekki mun hafa nein áhrif á þjóðnauðsynlega landnýtingu á svæðinu en setur hins vegar varnir vegar og lagna í uppnám.
Að því viðkvæma máli verður nánar vikið í næsta hluta greinarinnar.
Höfundur er jarðfræðingur.
Skoðun

Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa?
Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar

Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun
Hrönn Stefánsdóttir skrifar

Er stríðsglæpamaður í rútunni?
Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar

Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland
Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar

Til hamingju með sjómannadaginn
Sigurjón Þórðarson skrifar

Er ekki tími til kominn að tengja?
Kristín María Birgisdóttir skrifar

Barnasáttmáli fyrir öll börn
Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar

Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka
Erna Bjarnadóttir skrifar

Bensínstöðvardíll og Birkimelur
Helgi Áss Grétarsson skrifar

Trollveiðar og veiðiráðgjöf
Magnús Jónsson skrifar

Gríðarlegir hagsmunir í húfi
Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar

Skynsamleg forgangsröðun fjár
Ragnhildur Jónsdóttir skrifar

Eins skýrt og það verður
Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar

Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson
Birgir Orri Ásgrímsson skrifar

Að sameinast fjölskyldu sinni
Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar

Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki
Sigríður Svanborgardóttir skrifar

Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78
Snorri Másson skrifar

Eru forvarnir í hættu?
Dagbjört Harðardóttir skrifar

Tveir alþingismenn og Gaza
Sverrir Agnarsson skrifar

Hver borgar fyrir ódýrar lóðir?
Sara Björg Sigurðardóttir skrifar

Erum við að lengja dauðann en ekki lífið?
Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar

Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu
Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar

Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna
Jóhann Páll Jóhannsson skrifar

Verður það að vera Ísrael?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Dýravernd - frumbyggjahættir
Árni Stefán Árnason skrifar

Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota
Magnús Guðmundsson skrifar

Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi
Snorri Sturluson skrifar

Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu
Guðjón Sigurbjartsson skrifar

Sjómenn til hamingju!
Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar

Leyfum mennskunni að sigra
Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar