Hvalárvirkjun og HS-Orka Stefán Arnórsson og Tómas Guðbjartsson skrifar 5. október 2018 07:00 Hvalá á Ströndum verður mögulega virkjuð í náinni framtíð. Með þessari virkjun yrði reistur minnisvarði um vondar ákvarðanir og skjótræði okkar Íslendinga. Gríðarlegum ósnortnum víðernum verður spillt og um leið þrengt að möguleikum á ferðamennsku á svæðinu. Dæmi frá utanverðu Snæfellsnesi sýna að ferðamennska er mjög vænleg tekjulind fyrir lítil sveitarfélög og ekkert segir að sama eigi ekki við um byggð eins og í Árneshreppi.Tómas Guðbjartsson læknir og náttúruverndarsinniHáskóli ÍslandsVirkjun mun ekki skapa störf Hvalárvirkjun verður ómönnuð og mun því ekki bæta hag byggðar í Árneshreppi með aukinni atvinnusköpun nema hugsanlega eitthvað á framkvæmdatíma. Tekjur sveitarfélagsins af virkjun yrðu því fyrst og fremst aðstöðugjöld, sem ekki eru háar upphæðir.Er nægilegt framboð á raforku fyrir byggð á Vestfjörðum? Svarið er já. Hins vegar er flutningsgetu raforku innan svæðisins til notenda og rekstraröryggi ábótavant. Byggð á Vestfjörðum hefur ekki þörf fyrir 55 megavatta (MW) virkjun í Hvalá fyrir eigin raforkumarkað, hvorki nú né í nánustu framtíð. Afkastageta vatnsaflsvirkjana í eigu Orkubús Vestfjarða er í dag rúm 18 MW og afl annarra vatnsaflsvirkjana á Vestfjörðum er um 6 MW til viðbótar. Vestfirðingar kaupa árlega rafmagn frá virkjunum utan Vestfjarða sem nemur nálægt 150 gígavattstundum (GWst). Lækka mætti þessa tölu um a.m.k. 20% með notkun varmadælna. Hvalárvirkjun getur framleitt um 320 GWst rafmagns í meðalári en rennsli vatns í ánni er mjög breytilegt eftir árstíðum og einnig milli ára. Því þarf að flytja um 200 GWst út af Vestfjörðum í meðalári ef selja á allt rafmagn frá Hvalárvirkjun. Og hverjum á að selja? Varla Vestfirðingum sem neinu nemur.Aukning í notkun varmadælna mikilvæg Rafmagn til húshitunar á Vestfjörðum er niðurgreitt um nálægt 100 GWst á ári (um 342 milljónir króna, 2017). Spara mætti umtalsvert rafmagn á Vestfjörðum með varmadælum, eða a.m.k. um 30 GWst á ári með því að skipta út rafmagnsofnum fyrir varmadælur. Um 30 ár eru síðan varmadælur urðu raunverulegur valkostur við upphitun húsa á heimsvísu. Þær eru víða notaðar hér á landi við upphitun íbúðarhúsa og sumarbústaða, enda spara þær verulegt rafmagn. Vestfirðingar sem ekki hafa jarðhitavatn til húshitunar eða þiggja varma frá fjarveitum ættu að íhuga varmadælur sem valkost. Þar gæti ríkið komið að málum, sem aftur myndi lækka niðurgreiðslu hins opinbera á rafmagni til húshitunar.Hvalárvirkjun er dýr kostur Kostnaður á orkueiningu fyrir vatnsaflsvirkjanir er mjög breytilegur. Eðlilegt væri að velja á hverjum tíma hagkvæmustu kostina. Hvalárvirkjun er afar dýr valkostur, í flokki þeirra dýrustu af þeim virkjunum sem hafa fengið blessun rammasamkomulags. Auk þess er kostnaður við flutning rafmagns til notenda mikill. Rafmagn frá virkjuninni virðist ekki vera ætlað ákveðnum notendum og ekki byggt á spá um raforkuþörf markaðarins. Slík spá er þó forsenda þess að meta stærð og hagkvæmni nýrra virkjana.Hvað veldur áhuga jarðhitafyrirtækisins HS-Orku á vatnsorku? Dótturfyrirtæki HS-Orku, Vesturverk, vinnur að því að reisa virkjun í Hvalá. Hitaveita Suðurnesja og arftaki hennar, HS-Orka, reisti og rekur nú 100 megavatta (MW) jarðgufustöð á Reykjanesi og 76 MW virkjun í Svartsengi. Auk þess undirbýr fyrirtækið jarðgufuvirkjun í Eldvörpum sem er einstök gígaröð á Reykjanesskaga. Upphaflegt mat (1985) á afli jarðhitasvæðisins á Reykjanesi var 28 MW miðað við 50 ára endingartíma. Nýrra mat gaf síðan 40 MW, en af óskiljanlegum ástæðum samþykkti Orkustofnun beiðni HS-Orku um 80-100 MW virkjun og var 100 MW virkjun gangsett 2006. En HS-orka seildist lengra og keypti 50 MW túrbínu til stækkunar virkjunarinnar í 150 MW. Af þeirri stækkun varð þó ekki enda hafði þrýstingur í jarðhitalindinni lækkað mikið og gufurennsli í borholum dvínað í samræmi við það. Minnkandi gufurennsli úr borholum hefur valdið HS-Orku umtalsverðu tekjutapi. En af hverju virkja dragá lengst norður á Ströndum? Hvalárvirkjun hentar ekki fyrir sölu á rafmagni til stórnotenda eins og ál- og kísiliðjuvera því notkun þeirra er jöfn allan sólarhringinn alla daga ársins. Hún tryggir HS-Orku hins vegar svokallað toppafl á helstu álagstímum fyrir viðskiptavini sína á SV-horninu, þegar gufuvirkjanir þeirra sinna ekki eftirspurn. Þessa topporku þurfa þeir í dag að kaupa af Landsvirkjun á háu verði. Þetta eru raunverulegir hagsmunir HS-Orku – ekki það að styrkja rafmagnsbúskapinn á Vestfjörðum.Íslenskar náttúruauðlindir seldar útlendingum HS-Orka er í meirihlutaeigu (51%) kanadískra auðjöfra en fyrirtækið greiddi á árinu 2017 sem næst 35 milljónir í auðlindagjald fyrir afnot af jarðhitasvæðinu á Reykjanesi. Við Íslendingar verðum að spyrja okkur hvort eðlilegt geti talist að erlendir fjárfestar geti keypt land eða hlut í íslenskum orkufyrirtækjum og þannig komist í að virkja íslensk fallvötn og jarðhitakerfi. Lagabókstafurinn gagnvart slíku eignarhaldi er því miður óljós á Íslandi, ólíkt því sem gildir víða erlendis. Lögin eru hins vegar afar skýr þegar kemur að fiskveiðum í íslenskri lögsögu. Hér verður heilbrigð skynsemi að ráða för. Þótt Ísland sé smáríki eru helstu auðlindir þess samt sem áður sameign allra Íslendinga, þar með taldar árnar og þeir stórkostlegu fossar sem er að finna upp af Ófeigsfirði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Tómas Guðbjartsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Hvalá á Ströndum verður mögulega virkjuð í náinni framtíð. Með þessari virkjun yrði reistur minnisvarði um vondar ákvarðanir og skjótræði okkar Íslendinga. Gríðarlegum ósnortnum víðernum verður spillt og um leið þrengt að möguleikum á ferðamennsku á svæðinu. Dæmi frá utanverðu Snæfellsnesi sýna að ferðamennska er mjög vænleg tekjulind fyrir lítil sveitarfélög og ekkert segir að sama eigi ekki við um byggð eins og í Árneshreppi.Tómas Guðbjartsson læknir og náttúruverndarsinniHáskóli ÍslandsVirkjun mun ekki skapa störf Hvalárvirkjun verður ómönnuð og mun því ekki bæta hag byggðar í Árneshreppi með aukinni atvinnusköpun nema hugsanlega eitthvað á framkvæmdatíma. Tekjur sveitarfélagsins af virkjun yrðu því fyrst og fremst aðstöðugjöld, sem ekki eru háar upphæðir.Er nægilegt framboð á raforku fyrir byggð á Vestfjörðum? Svarið er já. Hins vegar er flutningsgetu raforku innan svæðisins til notenda og rekstraröryggi ábótavant. Byggð á Vestfjörðum hefur ekki þörf fyrir 55 megavatta (MW) virkjun í Hvalá fyrir eigin raforkumarkað, hvorki nú né í nánustu framtíð. Afkastageta vatnsaflsvirkjana í eigu Orkubús Vestfjarða er í dag rúm 18 MW og afl annarra vatnsaflsvirkjana á Vestfjörðum er um 6 MW til viðbótar. Vestfirðingar kaupa árlega rafmagn frá virkjunum utan Vestfjarða sem nemur nálægt 150 gígavattstundum (GWst). Lækka mætti þessa tölu um a.m.k. 20% með notkun varmadælna. Hvalárvirkjun getur framleitt um 320 GWst rafmagns í meðalári en rennsli vatns í ánni er mjög breytilegt eftir árstíðum og einnig milli ára. Því þarf að flytja um 200 GWst út af Vestfjörðum í meðalári ef selja á allt rafmagn frá Hvalárvirkjun. Og hverjum á að selja? Varla Vestfirðingum sem neinu nemur.Aukning í notkun varmadælna mikilvæg Rafmagn til húshitunar á Vestfjörðum er niðurgreitt um nálægt 100 GWst á ári (um 342 milljónir króna, 2017). Spara mætti umtalsvert rafmagn á Vestfjörðum með varmadælum, eða a.m.k. um 30 GWst á ári með því að skipta út rafmagnsofnum fyrir varmadælur. Um 30 ár eru síðan varmadælur urðu raunverulegur valkostur við upphitun húsa á heimsvísu. Þær eru víða notaðar hér á landi við upphitun íbúðarhúsa og sumarbústaða, enda spara þær verulegt rafmagn. Vestfirðingar sem ekki hafa jarðhitavatn til húshitunar eða þiggja varma frá fjarveitum ættu að íhuga varmadælur sem valkost. Þar gæti ríkið komið að málum, sem aftur myndi lækka niðurgreiðslu hins opinbera á rafmagni til húshitunar.Hvalárvirkjun er dýr kostur Kostnaður á orkueiningu fyrir vatnsaflsvirkjanir er mjög breytilegur. Eðlilegt væri að velja á hverjum tíma hagkvæmustu kostina. Hvalárvirkjun er afar dýr valkostur, í flokki þeirra dýrustu af þeim virkjunum sem hafa fengið blessun rammasamkomulags. Auk þess er kostnaður við flutning rafmagns til notenda mikill. Rafmagn frá virkjuninni virðist ekki vera ætlað ákveðnum notendum og ekki byggt á spá um raforkuþörf markaðarins. Slík spá er þó forsenda þess að meta stærð og hagkvæmni nýrra virkjana.Hvað veldur áhuga jarðhitafyrirtækisins HS-Orku á vatnsorku? Dótturfyrirtæki HS-Orku, Vesturverk, vinnur að því að reisa virkjun í Hvalá. Hitaveita Suðurnesja og arftaki hennar, HS-Orka, reisti og rekur nú 100 megavatta (MW) jarðgufustöð á Reykjanesi og 76 MW virkjun í Svartsengi. Auk þess undirbýr fyrirtækið jarðgufuvirkjun í Eldvörpum sem er einstök gígaröð á Reykjanesskaga. Upphaflegt mat (1985) á afli jarðhitasvæðisins á Reykjanesi var 28 MW miðað við 50 ára endingartíma. Nýrra mat gaf síðan 40 MW, en af óskiljanlegum ástæðum samþykkti Orkustofnun beiðni HS-Orku um 80-100 MW virkjun og var 100 MW virkjun gangsett 2006. En HS-orka seildist lengra og keypti 50 MW túrbínu til stækkunar virkjunarinnar í 150 MW. Af þeirri stækkun varð þó ekki enda hafði þrýstingur í jarðhitalindinni lækkað mikið og gufurennsli í borholum dvínað í samræmi við það. Minnkandi gufurennsli úr borholum hefur valdið HS-Orku umtalsverðu tekjutapi. En af hverju virkja dragá lengst norður á Ströndum? Hvalárvirkjun hentar ekki fyrir sölu á rafmagni til stórnotenda eins og ál- og kísiliðjuvera því notkun þeirra er jöfn allan sólarhringinn alla daga ársins. Hún tryggir HS-Orku hins vegar svokallað toppafl á helstu álagstímum fyrir viðskiptavini sína á SV-horninu, þegar gufuvirkjanir þeirra sinna ekki eftirspurn. Þessa topporku þurfa þeir í dag að kaupa af Landsvirkjun á háu verði. Þetta eru raunverulegir hagsmunir HS-Orku – ekki það að styrkja rafmagnsbúskapinn á Vestfjörðum.Íslenskar náttúruauðlindir seldar útlendingum HS-Orka er í meirihlutaeigu (51%) kanadískra auðjöfra en fyrirtækið greiddi á árinu 2017 sem næst 35 milljónir í auðlindagjald fyrir afnot af jarðhitasvæðinu á Reykjanesi. Við Íslendingar verðum að spyrja okkur hvort eðlilegt geti talist að erlendir fjárfestar geti keypt land eða hlut í íslenskum orkufyrirtækjum og þannig komist í að virkja íslensk fallvötn og jarðhitakerfi. Lagabókstafurinn gagnvart slíku eignarhaldi er því miður óljós á Íslandi, ólíkt því sem gildir víða erlendis. Lögin eru hins vegar afar skýr þegar kemur að fiskveiðum í íslenskri lögsögu. Hér verður heilbrigð skynsemi að ráða för. Þótt Ísland sé smáríki eru helstu auðlindir þess samt sem áður sameign allra Íslendinga, þar með taldar árnar og þeir stórkostlegu fossar sem er að finna upp af Ófeigsfirði.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar