
Uppteknir menn á barnum
Þegar maður veit að samtal er hljóðritað þá hegðar maður sér eftir því. Það sama á vitaskuld við þegar fólk kemur opinberlega fram. Flestir hafa vit á því að tempra hegðun sína og slípa þannig að hún valdi ekki öðrum ónauðsynlegum óþægindum eða leiðindum. Jafnvel þótt við teljum það flest vera ákveðið hrósyrði að fólk komi til dyranna eins og það er klætt; þá er ekki endilega víst að maður meini það í bókstaflegri merkingu. Við ætlumst að minnsta kosti frekar til þess að fólk slái um sig sloppi áður en það kemur til dyra ef það var af einhverjum ástæðum berrassað þegar dyrabjallan hringdi.
Tvær útgáfur
Við gerum öll ráð fyrir því að einhver munur sé á þeirri mynd sem fólk gefur af sér út á við, og því hvernig það er þegar enginn sér til. Við erum í raun að minnsta kosti tvær persónur; einkapersóna og opinber persóna. Í þessu felst vitaskuld ýmiss konar ósamræmi. Einkapersónan segir og hugsar alls konar hluti sem opinbera persónan myndi ritskoða. Einkapersónan getur reiðst og hugsað illa til jafnvel sinna allra nánustu án þess að þær tilfinningar eigi eitthvert erindi til að vera bornar á torg, þær bara jafna sig og eðlilegt ástand kemst á sálarlífið. Ég geri til dæmis fastlega ráð fyrir að jafnvel mínir allra bestu vinir hafi átt það til í gegnum tíðina að bölva mér í sand og ösku út af einhverju sem ég hef gert eða sagt; ég hef svo sannarlega talið mig hafa haft ástæðu til þess að bölva þeim í sand og ösku öðru hverju. En það breytir auðvitað engu um vináttuna og kærleikann þótt stundum slettist upp á vinskap og vínskáp.
Ef munurinn verður of mikill á því sem maður segist vera opinberlega, og því sem maður er þegar enginn sér til, þá kallast það hræsni—og ef einkahegðun fólks er þveröfug við það sem það heldur fram opinberlega, þá er það til marks um einhvers konar veruleikafirringu eða siðblindu. Dæmi um þetta eru til dæmis siðapostular sem átelja aðra fyrir syndir sem þeir sjálfir drýgja á laun.
Djammviskubit ársins
En líklega er enginn svo tandurhreinn í sálinni að ekki sé einhver munur á því hvernig hann hugsar og hegðar sér í einrúmi eða meðal traustra vina—og því hvernig mynd hann dregur upp af sjálfum sér gagnvart öðrum. Við eigum flest til að vera meiri fávitar en við viljum kannast við og reynum eflaust að skýla öðru fólki við hvimleiðustu hliðunum á sjálfum okkur.
En stundum gerist það að kastljósinu er varpað á fólk á allra óheppilegasta tíma. Og boj-ó-boj ætli þeir hafi örlítið djammviskubit þingmennirnir sem teknir voru upp á fylleríi að úttala sig um samstarfsfólk sitt? Það er reyndar ævintýralegt hversu ógeðfelldur talsmáti sumra þeirra var. Sjaldan hefur verið talað jafnilla um jafnmarga á jafnstuttum tíma. Þó veit ég reyndar ekki betur en þessir menn séu hinir ágætustu, svona að minnsta kosti hver í sínu lagi og edrú. Hið ógeðfellda fylleríisraus þeirra er þeim auðvitað til skammar, enda virðast þeir skammast sín. En það er ágætt að hafa í huga að upptakan segir ekki nálægt því alla söguna um neinn þeirra.
Illmælgi
Eflaust er til fólk sem heldur að pólitík dragi fram það besta í fólki. Það er þó ekki mín reynsla. Hafandi starfað umtalsvert í kringum stjórnmál þekki ég ágætlega hversu landlægt það er í pólitík að fólk tali ofboðslega illa um hvert annað. Bæði man ég eftir að sárt var að verða fyrir slíku og ekki síður hversu aumt það er að gerast sekur um það. Þótt ég muni ekki eftir jafnsvæsnu tali og nú er útvarpað útum allt; þá held ég það sé hæpið að fullyrða að það sé algjört einsdæmi.
Hafandi heyrt þessa hörmung get ég ekki annað en verið ánægður með að hafa aldrei látið mér detta í hug að kjósa þessa tilteknu þingmenn, og ef ég væri náinn þeim myndi ég líklega ráðleggja þeim að koma sér umsvifalaust úr umhverfi sem dregur fram þessar hliðar á þeim—jafnvel þótt það sé bara á fylleríum.
Þetta fyllerí er hljóðritað
Það er ekki nema í algjörum undantekningartilfellum sem nauðsyn brýtur lög, og enn sjaldnar helgar tilgangurinn meðalið. Þótt innsýn margra í áfengisvímaðan hugarheim nokkurra þingmanna sé áhugaverð þá má ekki líta fram hjá því hversu óhugnanlegar afleiðingar á samfélagið það getur haft ef látið er átölulaust þegar fólk er hlerað í leyni á öldurhúsum. Vissulega fá þingmennirnir engin sérstök gáfnaprik fyrir að básúna heimskulegt tal sitt inni á veitingastað, en það breytir því ekki að á þeim var brotið þegar þeir voru leynilega hljóðritaðir og gögnin send til birtingar í fjölmiðlum.
Það er ekki að ástæðulausu að símsvararnir hjá stórfyrirtækjum gefa manni aðvörun áður en byrjað er taka upp samtalið við þjónustufulltrúana. Þingmennirnir hefðu líklega ekki talað svona ógætilega ef þeir hefðu fengið sambærilega viðvörun. Og þar sem ég efast um að margir hafi áhuga á að heyra meira af því sem þessir herramenn blaðra sín á milli þegar þeir eru fullir og halda að enginn heyri til legg ég til að einhver ábyrgur borgari mæti að borðinu þeirra með áberandi upptökutæki næst þegar þessi hópur dettur í það, og hlífi okkur við annarri eins uppákomu.
Skoðun

Flokkurinn hans Gunnars Smára?
Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar

Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur
Ingvar Júlíus Baldursson skrifar

Hætt við að hækka ekki skatta á almenning
Bryndís Haraldsdóttir skrifar

Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012
Kristinn Karl Brynjarsson skrifar

Hver borgar brúsann?
Ingibjörg Isaksen skrifar

Hvers vegna berðu kross?
Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar

Þannig gerum við þetta?
Ísak Ernir Kristinsson skrifar

Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi
Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar

Falleinkunn skólakerfis?
Helga Þórisdóttir skrifar

Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann
Margrét Reynisdóttir skrifar

Hvar er auðlindarentan?
Birta Karen Tryggvadóttir skrifar

Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni
Ómar Már Jónsson skrifar

Virði barna og ungmenna
Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar

Sættir þú þig við þetta?
Jón Pétur Zimsen skrifar

Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum
Lúðvík Júlíusson skrifar

Lægri gjöld, fleiri tækifæri
Bragi Bjarnason skrifar

Tölum um stóra valdaframsalsmálið
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna
Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar

Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla
Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar

Gott frumvarp, en hvað með verklagið?
Bogi Ragnarsson skrifar

Augnablikið
Magnús Jóhann Hjartarson skrifar

Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt
Þórður Snær Júlíusson skrifar

Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag
Bolli Héðinsson skrifar

„Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum
Eyrún Arnarsdóttir skrifar

Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu
Svandís Svavarsdóttir skrifar

Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál
Grímur Atlason skrifar

Í vörn gegn sjálfum sér?
Ólafur Stephensen skrifar

Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást
Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar

Þjóðin stendur með sjúkraliðum
Sandra B. Franks skrifar