Rödd heillar kynslóðar Elín Albertsdóttir skrifar 5. október 2019 10:00 Greta Thunberg hefur ekki bara haft áhrif á ungmenni um allan heim heldur einnig heimsfræga þjóðhöfðingja. vísir/getty Hin sextán ára sænska Greta Thunberg hikar ekki við að ávíta helstu leiðtoga heimsins og krefst tafarlausra aðgerða í loftslagsmálum. Þessi unga stúlka hefur sannarlega tekið málin í sínar hendur og er hvergi bangin. Greta er fædd 3. janúar 2003 og er höfundur skólaverkfalls á föstudögum. Hún vakti fyrst athygli árið 2018 þegar hún settist ein fyrir framan þinghúsið í Stokkhólmi með skilti sem á stóð „Skólaverkfall fyrir loftslagið“. Hún varð síðan fyrirmynd annarra nemenda um allan heim sem fóru í sams konar verkföll á föstudögum undir nafninu „Föstudagar fyrir framtíðina“.Hafði áhrif á foreldrana Greta þvingaði foreldra sína til að breyta um lífsstíl fyrir loftslagið. Hún var gestur í spjallþætti Skavlan í sænska sjónvarpinu þar sem hún sagði frá því að hún væri greind með Aspergerheilkenni og það hefði hjálpað henni. „Ef ég hefði ekki verið með Asperger og væri svona skrítin hefði ég líklega fest í þessu venjulega félagslega hlutverki sem allir eru svo hrifnir af,“ sagði hún. „Ég fékk foreldra mína til að hætta að ferðast í flugvélum jafnvel þótt mamma hafi þurft að vera mikið á ferðinni vegna starfs síns. Nú syngur hún bara í Stokkhólmi,“ sagði Greta en móðir hennar er fræg óperusöngkona, Malena Emman. Malena tók þátt í Eurovision fyrir hönd Svía árið 2009. Hún og maður hennar, Svante Thunberg leikari, hafa skrifað bók um dóttur sína sem vakið hefur mikla athygli og nefnist á sænsku Scener ur hjartet. „Bókin fjallar um krísuna sem skall á fjölskylduna. Um það hvernig leiðin lá að skólaverkfalli Gretu. Umfram allt er þetta þó sagan um þá vá sem umlykur okkur og hefur áhrif á allt mannkyn. Þá vá sem við höfum búið til með lífsstíl okkar,“ segir Malena þegar hún er beðin að segja frá bókinni. Einnig er sagt frá því þegar Greta veiktist og var síðar greind með Aspergerheilkennið. Yngri systir hennar, Beata, hefur verið greind með ADHD. Greta segir að bókin geti hjálpað krökkum sem glíma við sams konar sjúkdóma og þær systur.Ferðast ekki í flugvél Hún segist sjá heiminn á annan hátt og frá öðru sjónarhorni en flestir vegna Aspergerheilkennisíns. Þeir sem eru með Asperger fókusera oft á einn hlut. Greta fékk gríðarlegan áhuga á loftslagsbreytingum og las allt sem hún komst yfir til að kynna sér málið betur. Þetta olli henni miklu hugarangri og á tímabili fékk hún þá flugu í höfuðið að mæta ekki í skólann en fara í staðinn í verkfall til að krefjast aðgerða. Þingkosningar voru nálægar og þann tíma notaði Greta til að vekja athygli á málefni sínu. Hún sagðist ekki mæta í skólann aftur fyrr en stjórnmálamenn gerðu eitthvað vegna loftslagsbreytinga. Verkfallið stóð í 21 dag. Greta vakti áhuga hjá sænskum fjölmiðlum og fljótlega varð hún fræg fyrir að vera stúlkan sem mætti ekki í skólann. Núna ári síðar er Greta tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels og ferðast um heiminn í lestum eða skipum til að halda fyrirlestra á alþjóðlegum ráðstefnum. Greta fór með lest til Katowice í Póllandi í desember á síðasta ári til að ávarpa loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. Í janúar fór hún til Davos í Sviss til að ávarpa fund Alþjóðaviðskiptaráðsins um loftslagsmál. Ferðin tók 32 klukkustundir í lest. Á þessu ári sigldi Thunberg á umhverfisvænni keppnisskútu yfir Atlantshafið frá Bretlandi til New York til að sækja tvær loftslagsráðstefnur, aðra í Bandaríkjunum og hina í Chile. Í New York leiddi hún mótmælafund gegn aðgerðaleysi stjórnvalda í loftslagsmálum fyrir utan höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna þann 31. ágúst. Greta var gestur á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna 23. september og ávítaði þar þjóðarleiðtoga heimsins harðlega fyrir að bregðast kynslóð hennar með aðgerðaleysi sínu.Stórkostlegur heiður Gretu finnst stórkostlegur heiður að vera tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels og menn eru sammála um að valið sé frábært þar sem hún sé af þeirri kynslóð sem verður fyrir barðinu á loftslagsbreytingunum sjálfum. Bæði sænska Aftonbladet og Expressen kusu Gretu konu ársins 2019 fyrir baráttu sína á sviði loftslagsmála. Expressen skrifaði að þessi unga kona væri rödd heillar kynslóðar. Greta er með næstum þrjú hundruð þúsund fylgjendur á Twitter og hefur verið í viðtölum við fjölmiðla um allan heim. Í fyrra var hún kosin einn áhrifamesti unglingur í heimi af Time Magazine. Greta mótmælir enn á föstudögum eins og nemendur annars staðar í heiminum undir baráttuorðunum „Fridays for future“. Slagorðið „Make the world Greta again“ skreytir nú mótmælaspjöld um víða veröld.Ungmenni með rödd Thunberg er ekki eini unglingurinn sem hefur breytt heiminum. Fyrir nokkrum árum varð hin pakistanska Malala Yousafzai heimsfræg eftir að hún var skotin í höfuðið í október 2012 á leið heim úr skólanum. Það þótti kraftaverk að hún skyldi lifa af voðaskotið. Malala var aðeins 11 ára þegar hún hóf baráttu fyrir réttindum barna til að mennta sig undir ógnarstjórn Talibana. Malala hlaut friðarverðlaun Nóbels, yngst allra, árið 2014. Anna Frank skrifaði dagbók með augum tánings um hörmungar fjölskyldu sinnar í síðari heimsstyrjöldinni en þau voru ofsóttir gyðingar í Hollandi. Anna og fjölskylda hennar voru í felum í földu herbergi. Fjölskyldan fannst árið 1944 og var send til Auschwitz þar sem Anna lést. Dagbók hennar frá þessu myrka tímabili í heimssögunni geymir sterka persónulega hlið sögunnar sem gerði Önnu Frank heimsfræga. Fleiri ungmenni hafa í gegnum söguna haft rödd og látið að sér kveða. Elsta dæmið er líklegast Jóhanna af Örk. Birtist í Fréttablaðinu Loftslagsmál Mest lesið Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ Lífið „Það er alveg hægt að vinna rifrildið, en þá tapar sambandið“ Makamál Borðar það sem alltaf hefur verið til og léttist og léttist Lífið „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Lífið Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Lífið Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Lífið Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn Lífið Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Lífið Fagnaði 35 árum í sólinni Lífið Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Lífið Fleiri fréttir Einfalt og frísklegt útlit fyrir hlaupið Borðar það sem alltaf hefur verið til og léttist og léttist „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ „Það er alveg hægt að vinna rifrildið en þá tapar sambandið“ Púsluðu sig inn í undanúrslit þrátt fyrir hremmingar Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Fagnaði 35 árum í sólinni Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn „Allir vonuðu að þetta yrði stelpa“ Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Kvaddi dramað og flutti fyrir ástina Selur slapp úr hvalskjafti Komo keppir á stærstu götubitakeppni í heimi Verslunarhjón selja glæsivillu í 108 Okkar eigið Ísland: Skelltu sér í slímuga laug Eitt stærsta bílabíó landsins fer fram um helgina „Það spurði þig enginn“ Mætt aftur til vinnu Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Fagurt einbýli í hjarta Vesturbæjar Ljúffengar vöfflur í nestisboxið Réði ekki við sig þegar hann hitti Lopez Ekki viss um að mamma hans hefði kosið hann Leyfir börnunum að sofa uppi í rúmi Smekklegasta fólk landsins skálaði í kaffi Skelltu sér úr háloftunum niður í Hörpu Klippt út af myndinni Ein litríkasta íbúð landsins til sölu Sjá meira
Hin sextán ára sænska Greta Thunberg hikar ekki við að ávíta helstu leiðtoga heimsins og krefst tafarlausra aðgerða í loftslagsmálum. Þessi unga stúlka hefur sannarlega tekið málin í sínar hendur og er hvergi bangin. Greta er fædd 3. janúar 2003 og er höfundur skólaverkfalls á föstudögum. Hún vakti fyrst athygli árið 2018 þegar hún settist ein fyrir framan þinghúsið í Stokkhólmi með skilti sem á stóð „Skólaverkfall fyrir loftslagið“. Hún varð síðan fyrirmynd annarra nemenda um allan heim sem fóru í sams konar verkföll á föstudögum undir nafninu „Föstudagar fyrir framtíðina“.Hafði áhrif á foreldrana Greta þvingaði foreldra sína til að breyta um lífsstíl fyrir loftslagið. Hún var gestur í spjallþætti Skavlan í sænska sjónvarpinu þar sem hún sagði frá því að hún væri greind með Aspergerheilkenni og það hefði hjálpað henni. „Ef ég hefði ekki verið með Asperger og væri svona skrítin hefði ég líklega fest í þessu venjulega félagslega hlutverki sem allir eru svo hrifnir af,“ sagði hún. „Ég fékk foreldra mína til að hætta að ferðast í flugvélum jafnvel þótt mamma hafi þurft að vera mikið á ferðinni vegna starfs síns. Nú syngur hún bara í Stokkhólmi,“ sagði Greta en móðir hennar er fræg óperusöngkona, Malena Emman. Malena tók þátt í Eurovision fyrir hönd Svía árið 2009. Hún og maður hennar, Svante Thunberg leikari, hafa skrifað bók um dóttur sína sem vakið hefur mikla athygli og nefnist á sænsku Scener ur hjartet. „Bókin fjallar um krísuna sem skall á fjölskylduna. Um það hvernig leiðin lá að skólaverkfalli Gretu. Umfram allt er þetta þó sagan um þá vá sem umlykur okkur og hefur áhrif á allt mannkyn. Þá vá sem við höfum búið til með lífsstíl okkar,“ segir Malena þegar hún er beðin að segja frá bókinni. Einnig er sagt frá því þegar Greta veiktist og var síðar greind með Aspergerheilkennið. Yngri systir hennar, Beata, hefur verið greind með ADHD. Greta segir að bókin geti hjálpað krökkum sem glíma við sams konar sjúkdóma og þær systur.Ferðast ekki í flugvél Hún segist sjá heiminn á annan hátt og frá öðru sjónarhorni en flestir vegna Aspergerheilkennisíns. Þeir sem eru með Asperger fókusera oft á einn hlut. Greta fékk gríðarlegan áhuga á loftslagsbreytingum og las allt sem hún komst yfir til að kynna sér málið betur. Þetta olli henni miklu hugarangri og á tímabili fékk hún þá flugu í höfuðið að mæta ekki í skólann en fara í staðinn í verkfall til að krefjast aðgerða. Þingkosningar voru nálægar og þann tíma notaði Greta til að vekja athygli á málefni sínu. Hún sagðist ekki mæta í skólann aftur fyrr en stjórnmálamenn gerðu eitthvað vegna loftslagsbreytinga. Verkfallið stóð í 21 dag. Greta vakti áhuga hjá sænskum fjölmiðlum og fljótlega varð hún fræg fyrir að vera stúlkan sem mætti ekki í skólann. Núna ári síðar er Greta tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels og ferðast um heiminn í lestum eða skipum til að halda fyrirlestra á alþjóðlegum ráðstefnum. Greta fór með lest til Katowice í Póllandi í desember á síðasta ári til að ávarpa loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. Í janúar fór hún til Davos í Sviss til að ávarpa fund Alþjóðaviðskiptaráðsins um loftslagsmál. Ferðin tók 32 klukkustundir í lest. Á þessu ári sigldi Thunberg á umhverfisvænni keppnisskútu yfir Atlantshafið frá Bretlandi til New York til að sækja tvær loftslagsráðstefnur, aðra í Bandaríkjunum og hina í Chile. Í New York leiddi hún mótmælafund gegn aðgerðaleysi stjórnvalda í loftslagsmálum fyrir utan höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna þann 31. ágúst. Greta var gestur á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna 23. september og ávítaði þar þjóðarleiðtoga heimsins harðlega fyrir að bregðast kynslóð hennar með aðgerðaleysi sínu.Stórkostlegur heiður Gretu finnst stórkostlegur heiður að vera tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels og menn eru sammála um að valið sé frábært þar sem hún sé af þeirri kynslóð sem verður fyrir barðinu á loftslagsbreytingunum sjálfum. Bæði sænska Aftonbladet og Expressen kusu Gretu konu ársins 2019 fyrir baráttu sína á sviði loftslagsmála. Expressen skrifaði að þessi unga kona væri rödd heillar kynslóðar. Greta er með næstum þrjú hundruð þúsund fylgjendur á Twitter og hefur verið í viðtölum við fjölmiðla um allan heim. Í fyrra var hún kosin einn áhrifamesti unglingur í heimi af Time Magazine. Greta mótmælir enn á föstudögum eins og nemendur annars staðar í heiminum undir baráttuorðunum „Fridays for future“. Slagorðið „Make the world Greta again“ skreytir nú mótmælaspjöld um víða veröld.Ungmenni með rödd Thunberg er ekki eini unglingurinn sem hefur breytt heiminum. Fyrir nokkrum árum varð hin pakistanska Malala Yousafzai heimsfræg eftir að hún var skotin í höfuðið í október 2012 á leið heim úr skólanum. Það þótti kraftaverk að hún skyldi lifa af voðaskotið. Malala var aðeins 11 ára þegar hún hóf baráttu fyrir réttindum barna til að mennta sig undir ógnarstjórn Talibana. Malala hlaut friðarverðlaun Nóbels, yngst allra, árið 2014. Anna Frank skrifaði dagbók með augum tánings um hörmungar fjölskyldu sinnar í síðari heimsstyrjöldinni en þau voru ofsóttir gyðingar í Hollandi. Anna og fjölskylda hennar voru í felum í földu herbergi. Fjölskyldan fannst árið 1944 og var send til Auschwitz þar sem Anna lést. Dagbók hennar frá þessu myrka tímabili í heimssögunni geymir sterka persónulega hlið sögunnar sem gerði Önnu Frank heimsfræga. Fleiri ungmenni hafa í gegnum söguna haft rödd og látið að sér kveða. Elsta dæmið er líklegast Jóhanna af Örk.
Birtist í Fréttablaðinu Loftslagsmál Mest lesið Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ Lífið „Það er alveg hægt að vinna rifrildið, en þá tapar sambandið“ Makamál Borðar það sem alltaf hefur verið til og léttist og léttist Lífið „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Lífið Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Lífið Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Lífið Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn Lífið Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Lífið Fagnaði 35 árum í sólinni Lífið Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Lífið Fleiri fréttir Einfalt og frísklegt útlit fyrir hlaupið Borðar það sem alltaf hefur verið til og léttist og léttist „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ „Það er alveg hægt að vinna rifrildið en þá tapar sambandið“ Púsluðu sig inn í undanúrslit þrátt fyrir hremmingar Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Fagnaði 35 árum í sólinni Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn „Allir vonuðu að þetta yrði stelpa“ Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Kvaddi dramað og flutti fyrir ástina Selur slapp úr hvalskjafti Komo keppir á stærstu götubitakeppni í heimi Verslunarhjón selja glæsivillu í 108 Okkar eigið Ísland: Skelltu sér í slímuga laug Eitt stærsta bílabíó landsins fer fram um helgina „Það spurði þig enginn“ Mætt aftur til vinnu Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Fagurt einbýli í hjarta Vesturbæjar Ljúffengar vöfflur í nestisboxið Réði ekki við sig þegar hann hitti Lopez Ekki viss um að mamma hans hefði kosið hann Leyfir börnunum að sofa uppi í rúmi Smekklegasta fólk landsins skálaði í kaffi Skelltu sér úr háloftunum niður í Hörpu Klippt út af myndinni Ein litríkasta íbúð landsins til sölu Sjá meira