Nýlega fékk undirritaður í hendur ítarleg rannsóknarskjöl um þróun og stöðu rjúpnastofnsins frá Náttúrufræðistofnun Íslands (NÍ). Bar aðalskjalið heitið „Ástand rjúpnastofnsins 2019“, dagsett 6. september. Undirskjal sýnir stofnbreytingar rjúpu 2018-2019 á öllum talningarsvæðum landsins, 32 að tölu. Segir þetta skjal meira en margvíslegar vangaveltur og mörg orð.
Af þessum 32 svæðum dregst stofnstærð saman, allt að 70%, á 26 svæðum, á sama tíma og stofninn styrkist aðeins á 6 svæðum. Á Suðausturlandi og Suðurlandi er stofninn á öllum fjórum svæðunum í stórfelldum mínus. Á Suðausturlandi (Kvískerjum) fundust ekki nema tveir karrar á ferkílómetra. Fyrir nokkrum áratugum náði þessi fjöldi 40 körrum.
Það getur vart talizt siðsemi eða sanngirni og heiðarleiki gagnvart fuglinum og lífríkinu, að láta veiðimenn berja þetta svæði, með árásum á þá fáu fugla, sem þar eru eftir, í allt að 22 daga, nú í nóvember, og murka þannig kannske líftóruna úr síðustu fuglunum!?
Árin 2011-2012 voru leyfðir veiðidagar 9, 2017 voru þeir 12. Í fyrra var hækkað í 15 daga, og nú var veiðimönnum sýnd sú rausn að hækka í 22 daga, þrátt fyrir það, að stofninn sé í frjálsu falli. Skilur þetta einhver?
Á Vesturlandi, Vestfjörðum og Norðvesturlandi er samdráttur stofns líka verulegur á 13 af 14 veiðisvæðum. Aðeins á einu svæði á Vesturlandi styrkist stofninn lítillega. Hér gilda sömu athugasemdir. Hvernig í ósköpunum geta stjórnvöld leyft vaxandi veiðar á þessum svæðum!??
Á Norðausturlandi og Austurlandi eru 14 veiðisvæði, þar af 9 í mínus og aðeins 5 í plús.
Mat undirritaðs er, að við hæfi hefði verið og full þörf á, að friða rjúpuna um allt land í ljósi þeirrar neikvæðu stofnþróunar, sem að ofan greinir.
Ef menn vilja láta eftir veiðimönnum, út af gömlum matarvenjum, sem þó eru ekki nema viljinn til að gleðja sig og sinn munn, í eitt eða tvö skipti, á kostnað fallegra lífvera, sem prýða og auðga lífríkið langt umfram það, sem ein eða tvær máltíðir geta glatt bragðlauka veiðimanna, þá ætti að takmarka veiðar í ár við Norðausturland og Austurland; Suðausturland, Suðurland, Vesturland, Vestfirði og Norðvesturland ætti skilyrðislaust að friða í ár!
Talað er um, að veiðimenn séu 6.000, og, að þeir fari að jafnaði 3-4 daga til veiða. Er hér reiknað með alls 12 fuglum á veiðimann. Á þennan hátt stefna stjórnvöld á veiðar að hámarki 72.000 fugla. Á það er vera kvóti ársins, undarlegt nokk meiri fjöldi en til margra ára, þó að stofn fuglsins sé á alvarlegri niðurleið.
Getur þetta reikningsdæmi verið alvara manna!? Hanga veiðimenn yfir veiðum daglangt til að ná 3-4 rjúpum? 5-10 rjúpur á dag er væntanlega keppikefli veiðimanna, ef þeir þá yfirhöfuð finna fuglinn, en slík veiði, myndi þýða dráp 20 til 30 fugla á veiðimann yfir veiðitíma. Sé þetta rétt, yrði heildarveiði 120.000 til 180.000 fuglar, í stað 72.000 fugla kvótans, sem stjórnvöld stefna á og treysta.
Stjórnvöld virðast trúa mikið á heiðarleika og löghlýðni veiðimanna, og virðast þau vera reiðubúin til að leggja höndina í eldinn fyrir þá.
Byggja sína veiðistefnu ótrauð á því, að veiðimenn haldi sig innan 12 fugla marksins, þó að eftirlit sé ekkert.
„Stofnunin leggur þó mikla áherslu á að hvergi verði slakað á í þeirri viðleitni að draga sem mest úr heildarafföllum rjúpunnar og í ljósi rýmkaðs veiðitíma er ábyrgð veiðimanna mikil,“ skrifar forstjóri Náttúrufræðistofunnar til umhverfisráðherra 11. september sl.
Er forstjórinn að boða, að búið sé að færa veiðistjórn frá Náttúrufræðistofnun til veiðimanna, enda treysti hann þeim fyllilega!? Það er engin önnur stjórnun, og „viðleitni til að draga sem mest úr“ eru aðeins innantóm orð.
Eins mætti gefa bjórdrykkju eða notkun farsíma við akstur, eða þá ökuhraða, frjálsa og biðla svo til manna um það, að þeir nýti frelsið vel, hóflega, af sanngirni og heiðarlega. Og, svo bara treysta þeim. Stundum er talað um, að menn séu bláeygir. Eða, kannske er þetta meira undirlægjuháttur og eftirlátssemi við öfluga veiðimenn.
Margir kunna að vera heiðarlegir í mannlegum samskiptum, en lítið verður oft úr þessum heiðarleika veiðimanna gagnvart bráðinni. Ef veiðimenn bæru tilfinningar eða virðingu fyrir dýrunum, væru þeir alls ekki að limlesta þau og drepa, að gamni sínu og sér til gleði. Nú til dags er þörfin engin. Gott dæmi um óheilindi Skotvíss kom fram á dögunum, en þá var fréttatilkynning í Morgunblaðinu um það, að Skotvís hefði gengið í Evrópska skotveiðasambandið, þó með fyrirvara við banni gegn lunda- og álkuveiðum, sem búið er að útrýma á Bretlandseyjum og á Norðurlöndum, „… því nóg sé af þessum tegundum hér“, eftir því, sem Skotvís fullyrti.
Sannleikurinn er þó annar, því skv. „Válista fugla“ NÍ frá 2018, er lundinn talinn „Tegund í bráðri útrýmingarhættu“, næst á eftir geirfugli og öðrum útdauðum tegundum á Íslandi.
Ég sé ekki, að þetta veiðikerfi stjórnvalda verði lagað eða stokkað upp, þannig, að það virki eins og stefnt er að; rjúpunni til velferðar og verndar. Enda er búið að ofsækja og hrella þessa blessuðu veru í slíkum mæli, í gegnum ár og aldir, að engu tali tekur.
Það er því löngu kominn tími til, að friða íslenzku rjúpuna alfarið og til frambúðar, þó að algjör friðun náist seint vegna óheiðarleika veiðimanna. Myndi friðun auðga og fegra fátæklegt íslenzkt lífríki, almenningi og ferðamönnum til yndis og gleði.
