Málfarsfasistar fá á baukinn Jakob Bjarnar skrifar 23. desember 2019 09:54 Höfundur Vigdísar bókarinnar um konuforsetann hefur ritað umvöndunarsinnum á netinu handskrifað bréf. Ein þeirra bóka sem hefur hlotið góðar undirtektir í jólabókaflóðinu er Vigdís: Bókin um fyrsta konuforsetann eftir Rán Flygenring. En, þar er þó ekki um eintómt lof og prís að ræða. Umvöndunarsemi netverja er við brugðið og hafa margir viljað hnýta í þetta orð „konuforseti“ og telja það ekki boðlegt. Rán hefur gripið til þess ráðs að rita handskrifað bréf sem hún birtir á netinu og sjá má hér neðar. Rán hefur einnig eignast góðan bandamann í Eiríki Rögnvaldssyni prófessor emeritus sem hefur snúið vörn í sókn. Hann ritar pistil um málið í Facebookhópinn Málvöndunarhópinn þar sem hann nefnir að oftar en einu sinni hafi á þeim vettvangi skapast umræða um orðið „konuforseti“ sem kemur fyrir í titli á nýrri barnabók um Vigdísi Finnbogadóttur. „Margir hafa hneykslast á þessu orði og sagt að það sé barnamál – þetta heiti „kvenforseti“ á íslensku. Það er auðvitað rétt að það er hefð fyrir orðinu „kvenforseti“ þótt sú hefð sé raunar ekki ýkja gömul – elsta dæmið um orðið á tímarit.is er 60 ára gamalt og orðið komst ekki í almenna notkun fyrr en með kjöri Vigdísar 1980.“ Eftir að umvöndunarsemin keyrði um þverbak ákvað Eiríkur að grípa í taumana. Hann hefur nú kveðið úr um að ekkert sé að orðinu konuforseti. Eiríkur segir það einfaldlega svo að bæði orðin, „kvenforseti“ og „konuforseti“, séu jafnrétt íslenska, í þeim skilningi að þau lúta orðmyndunarreglum málsins. hann segir jafnframt samsett orð í íslensku einkum af tvennum toga – í sumum er fyrri liðurinn orðstofn, eins og „kven-“, en í öðrum er fyrri liðurinn eignarfall (eintölu eða fleirtölu), eins og „konu-“. Það eru til ýmsar fullkomlega viðurkenndar samsetningar með „konu-“ sem fyrri lið – „konudagur“, „konukvöld“, „konuríki“, „konubíll“, „konuleit“, „konuefni“, „konukind“, „Konukot“ og fleiri orð mætti nefna. „En þótt báðar orðmyndunaraðferðirnar sem nefndar eru hér að ofan séu jafnréttar er almennt séð eðlilegt að halda sig við hefðina – ef komin er hefð á aðra aðferðina er oft ástæðulaust að mynda orð sömu merkingar eftir hinni aðferðinni. En það er samt ekki rangt.“ Eiríkur setur þannig ofan í við umvöndunarseggi, segir rétt að athuga að fjölbreytni í málnotkun þykir yfirleitt af hinu góða. Það er ekkert að því að hafa fleiri en eitt orð yfir sama hugtak. „En hér hangir meira á spýtunni,“ segir Eiríkur meðal annars um málið. „Börn hafa gaman af tungumálinu og hæfileikar þeirra til nýsköpunar í máli eru dýrmætir fyrir íslenskuna og framtíð hennar. Með því að hafna nýsköpun barnanna, með því að vera sífellt að segja að þeirra orð séu ekki til, erum við að brjóta niður áhuga þeirra á málinu og vinna gegn íslenskunni. Þess í stað eigum við að taka nýmyndunum barnanna vel og nota þær til að kveikja umræður um tungumálið – umræður sem börnin eru móttækileg fyrir.“ Bókmenntir Mest lesið Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ Lífið „Það er alveg hægt að vinna rifrildið, en þá tapar sambandið“ Makamál „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Lífið Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Lífið Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Lífið Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Lífið Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn Lífið Fagnaði 35 árum í sólinni Lífið Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Lífið Púsluðu sig inn í undanúrslit þrátt fyrir hremmingar Lífið Fleiri fréttir Baráttan innra með manni eins og ljós og skuggar Bein útsending: Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Bong Joon Ho verður stafrænn heiðursgestur á RIFF Ævar Þór Benediktsson hlýtur verðlaun Guðrúnar Helgadóttur Ráðinn markaðs- og kynningarstjóri Tónlistarmiðstöðvar Verk Arnhildar og félaga valið framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum í arkitektúr Lyfjameðferð við meðvirkni: „Æ, ég væri bara til í að taka eina töflu“ „Mann- og listfjandsamleg þvæla“ Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Þarf ekkert að þvælast fyrir sjálfri sér „Smá eins og maður sé allsber fyrir framan alþjóð“ Forstöðumaðurinn fannst í Salnum Óður til kvenlíkamans í öllu sínu veldi Óli Egils snýr sér að Ladda eftir Bubba Snæbjörn nýr leikhússtjóri í Tjarnarbíói Sjá meira
Ein þeirra bóka sem hefur hlotið góðar undirtektir í jólabókaflóðinu er Vigdís: Bókin um fyrsta konuforsetann eftir Rán Flygenring. En, þar er þó ekki um eintómt lof og prís að ræða. Umvöndunarsemi netverja er við brugðið og hafa margir viljað hnýta í þetta orð „konuforseti“ og telja það ekki boðlegt. Rán hefur gripið til þess ráðs að rita handskrifað bréf sem hún birtir á netinu og sjá má hér neðar. Rán hefur einnig eignast góðan bandamann í Eiríki Rögnvaldssyni prófessor emeritus sem hefur snúið vörn í sókn. Hann ritar pistil um málið í Facebookhópinn Málvöndunarhópinn þar sem hann nefnir að oftar en einu sinni hafi á þeim vettvangi skapast umræða um orðið „konuforseti“ sem kemur fyrir í titli á nýrri barnabók um Vigdísi Finnbogadóttur. „Margir hafa hneykslast á þessu orði og sagt að það sé barnamál – þetta heiti „kvenforseti“ á íslensku. Það er auðvitað rétt að það er hefð fyrir orðinu „kvenforseti“ þótt sú hefð sé raunar ekki ýkja gömul – elsta dæmið um orðið á tímarit.is er 60 ára gamalt og orðið komst ekki í almenna notkun fyrr en með kjöri Vigdísar 1980.“ Eftir að umvöndunarsemin keyrði um þverbak ákvað Eiríkur að grípa í taumana. Hann hefur nú kveðið úr um að ekkert sé að orðinu konuforseti. Eiríkur segir það einfaldlega svo að bæði orðin, „kvenforseti“ og „konuforseti“, séu jafnrétt íslenska, í þeim skilningi að þau lúta orðmyndunarreglum málsins. hann segir jafnframt samsett orð í íslensku einkum af tvennum toga – í sumum er fyrri liðurinn orðstofn, eins og „kven-“, en í öðrum er fyrri liðurinn eignarfall (eintölu eða fleirtölu), eins og „konu-“. Það eru til ýmsar fullkomlega viðurkenndar samsetningar með „konu-“ sem fyrri lið – „konudagur“, „konukvöld“, „konuríki“, „konubíll“, „konuleit“, „konuefni“, „konukind“, „Konukot“ og fleiri orð mætti nefna. „En þótt báðar orðmyndunaraðferðirnar sem nefndar eru hér að ofan séu jafnréttar er almennt séð eðlilegt að halda sig við hefðina – ef komin er hefð á aðra aðferðina er oft ástæðulaust að mynda orð sömu merkingar eftir hinni aðferðinni. En það er samt ekki rangt.“ Eiríkur setur þannig ofan í við umvöndunarseggi, segir rétt að athuga að fjölbreytni í málnotkun þykir yfirleitt af hinu góða. Það er ekkert að því að hafa fleiri en eitt orð yfir sama hugtak. „En hér hangir meira á spýtunni,“ segir Eiríkur meðal annars um málið. „Börn hafa gaman af tungumálinu og hæfileikar þeirra til nýsköpunar í máli eru dýrmætir fyrir íslenskuna og framtíð hennar. Með því að hafna nýsköpun barnanna, með því að vera sífellt að segja að þeirra orð séu ekki til, erum við að brjóta niður áhuga þeirra á málinu og vinna gegn íslenskunni. Þess í stað eigum við að taka nýmyndunum barnanna vel og nota þær til að kveikja umræður um tungumálið – umræður sem börnin eru móttækileg fyrir.“
Bókmenntir Mest lesið Ný plata frá Birgi Hákoni: „Ég er ekki lengur þessi gaur nema í tónlistinni“ Lífið „Það er alveg hægt að vinna rifrildið, en þá tapar sambandið“ Makamál „Fimm ár af allskonar og hamingjan er enn hér“ Lífið Tjáir sig í fyrsta sinn um bróðurmissinn Lífið Ein lausn er að liggja hlið við hlið og fróa sér Lífið Göngutúr með umhverfissálfræðingi: „Árás inn í umhverfið“ og vannýttasta horn borgarinnar Lífið Best skipulagða geymsla landsins í glæsihúsi við Laugardalinn Lífið Fagnaði 35 árum í sólinni Lífið Mistök að eyða ekki meiri tíma með börnunum Lífið Púsluðu sig inn í undanúrslit þrátt fyrir hremmingar Lífið Fleiri fréttir Baráttan innra með manni eins og ljós og skuggar Bein útsending: Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Bong Joon Ho verður stafrænn heiðursgestur á RIFF Ævar Þór Benediktsson hlýtur verðlaun Guðrúnar Helgadóttur Ráðinn markaðs- og kynningarstjóri Tónlistarmiðstöðvar Verk Arnhildar og félaga valið framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum í arkitektúr Lyfjameðferð við meðvirkni: „Æ, ég væri bara til í að taka eina töflu“ „Mann- og listfjandsamleg þvæla“ Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Þarf ekkert að þvælast fyrir sjálfri sér „Smá eins og maður sé allsber fyrir framan alþjóð“ Forstöðumaðurinn fannst í Salnum Óður til kvenlíkamans í öllu sínu veldi Óli Egils snýr sér að Ladda eftir Bubba Snæbjörn nýr leikhússtjóri í Tjarnarbíói Sjá meira