Strákarnir okkar! Magnús Þór Jónsson skrifar 19. febrúar 2021 14:30 Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Jafnréttismál Grunnskólar Magnús Þór Jónsson Mest lesið Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun