„Það eru að verða algjör vatnaskil í baráttunni við veiruna“ Elín Margrét Böðvarsdóttir skrifar 18. apríl 2021 14:24 Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra. Vísir/Vilhelm „Við erum við krossgötur núna. Það eru að verða algjör vatnaskil í baráttunni við veiruna þegar að okkur er að takast núna á næstu vikum að bólusetja alla viðkvæmu hópana, allar eldri kynslóðirnar og koma framlínufólkinu öllu í bólusetningu. Maí og júní eru eins konar úrslitamánuðir hjá okkur til þess að stórauka bólusetningar með auknum fjölda í hverri viku og þetta breytir auðvitað allri vígstöðu í málum. Að því leytinu til er allt að breytast,“ segir Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra. Bjarni ræddi stöðu ríkisfjármála á tímum heimsfaraldurs í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Hann segir að horft sé til þess hér á landi, í nágrannalöndum sem og um allan heim, að þegar búið er að koma viðkvæmum hópum í skjól og bólusettum fjölgar, þá geti orðið mikil breyting. „Það gefur okkur færi á að fara að skoða möguleika á afléttingum og fara aðeins að tala um þetta í því samhengi sem að vonandi getur þá orðið til þess að auka fólki bjartsýni. Við þurfum að nálgast þetta allt af æðruleysi,“ segir Bjarni. Hann kveðst þó vilja fara varlega og taka þurfi veiruna alvarlega en á sama tíma verði auknar bólusetningar að hafa í för með sér meira frelsi fyrir borgarana. Bjarni var spurður hvort honum þyki sem farið hafi verið of hægt í afléttingar. „Ég held að árangurinn tali sínu máli. Í þessu tilfelli þá getum við borið okkur saman við aðrar þjóðir og niðurstaðan er alveg skýr. Okkur hefur tekist betur á marga vegu, bæði að hefta útbreiðslu veirunnar og þannig koma í veg fyrir meiriháttar alvarleg veikindi og dauðsföll,“ sagði Bjarni, „við höfum líka getað haft samfélagið miklu opnara.“ Skortur á gagnrýni endi með ósköpum Þá telur hann að umræðan um skerðingu borgaralegra réttinda í tengslum við sóttvarnaraðgerðir hafi verið holl. „Ég held hins vegar að umræðan um vernd borgaralegra réttinda, um mannréttindi, um að hér verði að gæta meðalhófs við það að ná þeim markmiðum sem menn hafa sett sér, ég held að sú umræða hafi verið nauðsynleg. Hún er mjög eðlileg og ég er bara ánægður með það að þessu sé haldið hátt á lofti af mínum flokksmönnum, vegna þess að við stöndum fyrir vernd borgaralegra réttinda. Við stöndum fyrir það að gjalda varhug við ofríki ríkisins,“ sagði Bjarni. Sem dæmi hafi verið jákvætt að látið var reyna á lögmæti sóttkvíarhótelsins fyrir dómstólum. Hvernig það mál fór sé til marks um að kerfið sé að virka og að borgarar geti látið reyna á lögmæti aðgerða stjórnvalda. „Gagnrýnilaus framgangur svona mála endar með ósköpum.“ Ekki hægt að bjarga öllum frá efnahagsáföllum Ljóst er að skuldir ríkissjóðs hafa aukist verulega í tengslum við aðgerðir stjórnvalda til að sporna gegn áhrifum heimsfaraldursins á efnahagslífið og íslenskt hagkerfi. „Ég sagði strax í upphafi að við skildum gera meira en minna og við höfum staðið við það. Við tókum mjög myndarlega á málinu strax í upphafi með bæði stórum lánaúrræðum, miklum frestunum og síðan hafa komið stuðningsúrræði hvert af öðru. Þetta eru um tuttugu ólík úrræði sem hafa komið fram í þremur bylgjum og við erum að leggja lokahönd á frekari framlengingar stuðningsaðgerða í ljósi þess hve lengi þetta hefur varað,“ segir Bjarni. Bjarni var spurður um afstöðu sína til skuldasöfnunar ríkissjóðs og hvernig réttast væri að bregðast við í framhaldinu. „Ég er einfaldlega á þeirri skoðun að við eigum að beita ríkisfjármálunum að fullum krafti núna til þess að styðja við hagkerfið sem var í eins konar áfalli,“ svaraði Bjarni. Vel hafi tekist til að mörgu leyti þegar horft sé til ólíkra mælikvarða. „Við höfum séð tiltölulega fá gjaldþrot og ég held að það sjái það allir landsmenn að þetta er slíkt áfall, þetta er áfall að þeirri stærðargráðu að það var ekki hægt að bjarga öllum með allt, og kannski ekki endilega skynsamlegt,“ segir Bjarni. Skuldasöfnun ekki glatað fé „Ég er ánægður með, þrátt fyrir mikla skuldasöfnun, það sem við höfum verið að gera. Þetta er ekki glatað fé. Skuldir ríkissjóðs eru ekki glatað fé. Þetta eru aðgerðir sem hafa komið beint til stuðnings heimilum og fyrirtækjum í landinu og munu leiða til þess að við verðum með betri fótfestu þegar það léttir aftur til.“ Hann segir að ýmist heyri hann gagnrýni þar sem því er haldið fram að skuldsetning sé of mikil og hins vegar að hún sé of lítil. „Gagnrýni á ríkisstjórnina hefur meðal annars snúið að því, og ég heyri það frá Samfylkingunni svo að dæmi sé tekið, að við höfum ekki tekið nógu mikið lán, að við ættum að taka miklu meira af lánum, mörg hundruð milljarða í viðbót, af því að vextir séu svo lágir,“ segir Bjarni. Það telur Bjarni ekki vera skynsamlega leið auk þess sem að hann kveðst ekki sjá þörf til þess í ljósi þess árangurs sem hafi náðst. „Það sé ekki annað ábyrgt en að taka stefnuna á að stöðva skuldasöfnun,“ segir Bjarni. Vill átök um lausnir í atvinnumálum í aðdraganda kosninga „Ég er hins vegar þeirrar skoðunar að Ísland þarf að vera með lægri skuldahlutföll heldur en aðrar þjóðir og við getum ekki leyft okkur að tefla á tæpasta vað með skuldasöfnun þegar það er kreppa hér. Heldur eigum við að læra af reynslunni og gangast við því að við erum með tiltölulega fábrotið hagkerfi.“ Eftir sem áður sé atvinnuleysið áhyggjuefni og ekki megi horfa fram hjá því. „Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að takast dálítið á um það hvaða leiðir eru líklegastar til að tryggja betra atvinnustig núna á komandi mánuðum og ekki síst í aðdraganda kosninga. Um það finnst mér að stjórnmálin ættu að snúast að verulegu leyti.“ Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Bólusetningar Vinnumarkaður Mest lesið Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Innlent Lykillinn að kraftaverki að Birgir var frá Íslandi Erlent Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Átján tegundir af sólarvörn teknar úr sölu í Ástralíu Erlent Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Innlent Fleiri fréttir Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Biskup Íslands heimsækir Úkraínu Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Útköll vegna slagsmála Sjá meira
Bjarni ræddi stöðu ríkisfjármála á tímum heimsfaraldurs í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Hann segir að horft sé til þess hér á landi, í nágrannalöndum sem og um allan heim, að þegar búið er að koma viðkvæmum hópum í skjól og bólusettum fjölgar, þá geti orðið mikil breyting. „Það gefur okkur færi á að fara að skoða möguleika á afléttingum og fara aðeins að tala um þetta í því samhengi sem að vonandi getur þá orðið til þess að auka fólki bjartsýni. Við þurfum að nálgast þetta allt af æðruleysi,“ segir Bjarni. Hann kveðst þó vilja fara varlega og taka þurfi veiruna alvarlega en á sama tíma verði auknar bólusetningar að hafa í för með sér meira frelsi fyrir borgarana. Bjarni var spurður hvort honum þyki sem farið hafi verið of hægt í afléttingar. „Ég held að árangurinn tali sínu máli. Í þessu tilfelli þá getum við borið okkur saman við aðrar þjóðir og niðurstaðan er alveg skýr. Okkur hefur tekist betur á marga vegu, bæði að hefta útbreiðslu veirunnar og þannig koma í veg fyrir meiriháttar alvarleg veikindi og dauðsföll,“ sagði Bjarni, „við höfum líka getað haft samfélagið miklu opnara.“ Skortur á gagnrýni endi með ósköpum Þá telur hann að umræðan um skerðingu borgaralegra réttinda í tengslum við sóttvarnaraðgerðir hafi verið holl. „Ég held hins vegar að umræðan um vernd borgaralegra réttinda, um mannréttindi, um að hér verði að gæta meðalhófs við það að ná þeim markmiðum sem menn hafa sett sér, ég held að sú umræða hafi verið nauðsynleg. Hún er mjög eðlileg og ég er bara ánægður með það að þessu sé haldið hátt á lofti af mínum flokksmönnum, vegna þess að við stöndum fyrir vernd borgaralegra réttinda. Við stöndum fyrir það að gjalda varhug við ofríki ríkisins,“ sagði Bjarni. Sem dæmi hafi verið jákvætt að látið var reyna á lögmæti sóttkvíarhótelsins fyrir dómstólum. Hvernig það mál fór sé til marks um að kerfið sé að virka og að borgarar geti látið reyna á lögmæti aðgerða stjórnvalda. „Gagnrýnilaus framgangur svona mála endar með ósköpum.“ Ekki hægt að bjarga öllum frá efnahagsáföllum Ljóst er að skuldir ríkissjóðs hafa aukist verulega í tengslum við aðgerðir stjórnvalda til að sporna gegn áhrifum heimsfaraldursins á efnahagslífið og íslenskt hagkerfi. „Ég sagði strax í upphafi að við skildum gera meira en minna og við höfum staðið við það. Við tókum mjög myndarlega á málinu strax í upphafi með bæði stórum lánaúrræðum, miklum frestunum og síðan hafa komið stuðningsúrræði hvert af öðru. Þetta eru um tuttugu ólík úrræði sem hafa komið fram í þremur bylgjum og við erum að leggja lokahönd á frekari framlengingar stuðningsaðgerða í ljósi þess hve lengi þetta hefur varað,“ segir Bjarni. Bjarni var spurður um afstöðu sína til skuldasöfnunar ríkissjóðs og hvernig réttast væri að bregðast við í framhaldinu. „Ég er einfaldlega á þeirri skoðun að við eigum að beita ríkisfjármálunum að fullum krafti núna til þess að styðja við hagkerfið sem var í eins konar áfalli,“ svaraði Bjarni. Vel hafi tekist til að mörgu leyti þegar horft sé til ólíkra mælikvarða. „Við höfum séð tiltölulega fá gjaldþrot og ég held að það sjái það allir landsmenn að þetta er slíkt áfall, þetta er áfall að þeirri stærðargráðu að það var ekki hægt að bjarga öllum með allt, og kannski ekki endilega skynsamlegt,“ segir Bjarni. Skuldasöfnun ekki glatað fé „Ég er ánægður með, þrátt fyrir mikla skuldasöfnun, það sem við höfum verið að gera. Þetta er ekki glatað fé. Skuldir ríkissjóðs eru ekki glatað fé. Þetta eru aðgerðir sem hafa komið beint til stuðnings heimilum og fyrirtækjum í landinu og munu leiða til þess að við verðum með betri fótfestu þegar það léttir aftur til.“ Hann segir að ýmist heyri hann gagnrýni þar sem því er haldið fram að skuldsetning sé of mikil og hins vegar að hún sé of lítil. „Gagnrýni á ríkisstjórnina hefur meðal annars snúið að því, og ég heyri það frá Samfylkingunni svo að dæmi sé tekið, að við höfum ekki tekið nógu mikið lán, að við ættum að taka miklu meira af lánum, mörg hundruð milljarða í viðbót, af því að vextir séu svo lágir,“ segir Bjarni. Það telur Bjarni ekki vera skynsamlega leið auk þess sem að hann kveðst ekki sjá þörf til þess í ljósi þess árangurs sem hafi náðst. „Það sé ekki annað ábyrgt en að taka stefnuna á að stöðva skuldasöfnun,“ segir Bjarni. Vill átök um lausnir í atvinnumálum í aðdraganda kosninga „Ég er hins vegar þeirrar skoðunar að Ísland þarf að vera með lægri skuldahlutföll heldur en aðrar þjóðir og við getum ekki leyft okkur að tefla á tæpasta vað með skuldasöfnun þegar það er kreppa hér. Heldur eigum við að læra af reynslunni og gangast við því að við erum með tiltölulega fábrotið hagkerfi.“ Eftir sem áður sé atvinnuleysið áhyggjuefni og ekki megi horfa fram hjá því. „Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að takast dálítið á um það hvaða leiðir eru líklegastar til að tryggja betra atvinnustig núna á komandi mánuðum og ekki síst í aðdraganda kosninga. Um það finnst mér að stjórnmálin ættu að snúast að verulegu leyti.“
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Bólusetningar Vinnumarkaður Mest lesið Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Innlent Lykillinn að kraftaverki að Birgir var frá Íslandi Erlent Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Átján tegundir af sólarvörn teknar úr sölu í Ástralíu Erlent Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Innlent Fleiri fréttir Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Biskup Íslands heimsækir Úkraínu Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Útköll vegna slagsmála Sjá meira