Segir gagnrýni í garð þolenda afhjúpa kvenhatur Elma Rut Valtýsdóttir skrifar 5. júlí 2021 16:40 Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðasinni, segir tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum og veltir því fyrir sér hvort aðrar leiðir en sakamálaréttarfarið gætu verið vænlegar til árangurs. Vísir/Baldur Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðarsinni, segir þá umræðu sem myndast hefur gegn brotaþolum í kynferðisbrotamálum í athugasemdakerfum undanfarna daga vera virkilega afhjúpandi. Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni. MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Innlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Fleiri fréttir Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Sjá meira
Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni.
MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Innlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Fleiri fréttir Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Sjá meira