Fangar réttmeiri en fósturbörn á Íslandi Sara Pálsdóttir skrifar 23. september 2021 10:01 Undirrituð hefur áður skrifað pistla um rotið barnaverndarkerfi og mannréttindabrot framin þar innan á Íslandi. Gegn saklausum börnum, gegn fjölskyldum í landinu. Barnaverndarstofa er bitlaust bákn, hefur ekki verið falið neinar alvöru eftirlitsheimildir þótt hún sinni sínu takmarkaða hlutverki vel og af fagmennsku. Dómstólar eru meðvirkir með barnavernd og staðfesta nánast ávallt gerðir barnaverndar, sama hversu brotleg meðferðin kann að hafa verið. Lögreglan neitar að bregðast við lögbrotum opinberra barnaverndarstarfsmanna. Mikill ótti er í kerfinu. Ég sem lögmaður sogaðist inn í þetta kerfi í desember í fyrra. Síðan þá hef ég kynnst kerfinu vel, of vel og ég get með hreinskilni lýst því að nánast hver einasti skjólstæðingur sem ég hef haft í barnaverndarmáli upplifir afskipti og málsmeðferð barnaverndar sem ofbeldi. Og ég er yfirleitt sammála þeim. Það er hægt að gera hlutina á svo miklu vægari og mannúðlegri máta. Þar sem virðing fyrir mannlegri reisn og mannréttindum fólks og meðalhóf, eru virt. Iðulega er það þannig að staða foreldris versnar fremur en að batna, við afskipti barnaverndar. Þannig heggur sá er hlífa skyldi. Frásagnir af þessu eru efni í annan pistil. Eitt dæmi um alvarleg mannréttindabrot barnaverndar sem viðgangast eru grimmilegar umgengnistálmanir sem ég hef áður fjallað um. Ef foreldri sem misst hefur barn frá sér, iðulega vegna sjúkdómsins alkohólisma, er barninu refsað með því að takmarka umgengni barnsins við foreldri sitt við 2-4 skipti á ári, undir eftirliti, í hrörlegu og kuldalegu húsnæði á vegum barnaverndar. Er þetta gert undir þeim formerkjum að það verði að ,,vernda stöðugleika og ró barnsins í fóstri“ og að markmið með umgengni sé ekki að halda tengslum milli foreldris og barns heldur að barn ,,þekki uppruna sinn“. Þannig má ekki ,,raska ró og stöðugleika barnsins“ með því að virða sjálfsögð og lögbundin mannréttindi þess til að halda persónulegum tengslum og beinu sambandi við foreldri sitt með reglubundnum hætti, líkt og kveðið er á um í 3. mgr. 9. gr. Barnasáttmála Sameinuðu Þjóðanna, sbr. einnig 8. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu og 71. gr. Stjórnarskrár Íslands. Hið ólögmæta markmið barnaverndar er því algert tengslarof milli foreldris og barns. Samt sem áður þykir það t.d. sjálfsagt að rífa barn fyrirvaralaust í faðmi foreldris, úr leikskóla, frá stórfjölskyldunni og planta því hjá fósturforeldrum einhvers staðar lengst út á landi á nýtt heimili, með nýju fólki, á nýjan leikskóla, nýjan landshluta, langt langt frá öllu því sem barnið þekkir og þar sem öll umgengni við foreldri, systkini og/eða stórfjölskyldu er gerð verulega erfið t.d. vegna fjarlægða. Mannréttindadómstóllinn hefur m.a. gagnrýnt svona vinnubrögð barnavernda harðlega í dómum sínum sem fjalla um friðhelgi einkalífs og fjölskyldu. Ekki er farið eftir þessum mannréttindum barnanna eða foreldranna þegar umgengni er ákvörðuð. Ekki er einu sinni horft á þessi mannréttindaákvæði þegar slík umgengni er ákvörðuð hjá barnavernd. Þetta hef ég margítrekað bent bæði barnaverndarnefndum, úrskurðarnefnd Velferðarmála, dómstólum og Umboðsmanni Alþingis á. Engum finnst neitt athugavert við það að sleppa því að fjalla um ákvæði Barnasáttmála SÞ sem gildir gagngert um rétt fósturbarna til umgengni við foreldri sitt, þegar slík umgengni er ákvörðuð. Enda gæti sú umgengni sem ákvörðuð er, aldrei fullnægt þeim skilyrðum sem þar koma fram. Dómstólar neita meirað segja að dæma um rétt fósturbarna til umgengni við foreldri, í andstöðu við 70. gr. stjórnarskrár auk 6. gr. Mannréttindasáttmálans. Þrátt fyrir að dómstólar dæmi á hverjum einasta degi í málum sem varða rétt skilnaðarbarna til umgengni við foreldri sitt. Fósturbörn njóta bara ekki sömu sjálfsögðu mannréttinda og aðrir, eins og t.d. aðgengis að dómstólum til úrlausnar um mannréttindi sín. Þessi mannréttindabrot eru aðeins einn lítill angi af þeim alvarlegu og viðvarandi mannréttindabrotum sem ég sé framin í barnaverndarkerfinu á Íslandi. Og dómstólar bregðast í sínu hlutverki sem verndari þessara mannréttinda. Saklaus fósturbörn sem hafa misst foreldra sína eða foreldri sitt frá sér, fá ekki að hitta þau – jafnvel þótt foreldrið sé edrú, í langtímabata og góðu jafnvægi. Jafnvel þótt það sé heitasta þrá þessara barna að hitta mömmu eða pabba meira, oftar. Fósturbörn fá einungis að hitta foreldri sitt 2-4 sinnum á ári og undir eftirliti við þvingaðar aðstæður. Fangar í lokuðum fangelsum eiga hins vegar þann lágmarks rétt að hitta barnið sitt einu sinni í viku, í fallegu umhverfi og eftirlitslaust, að því gefnu að foreldri sé edrú og í jafnvægi (að sjálfsögðu). Iðulega eru heimsóknir barna til fanga þó tíðari en það. Þannig eiga fangar í framkvæmd ríkari rétt til friðhelgis einkalífs og fjölskyldu, ríkari til samvista við börn sín, heldur en fósturbörn eiga við foreldri sitt. Saklaus börn, sem hafa ekkert gert af sér. Samt er þeim refsað með þessum grimmilega hætti. Og foreldrarnir, sem misstu frá sér börnin sín vegna veikinda, þeim er sömuleiðis refsað. Og öllum þeim sem geta gert eitthvað í þessu er slétt sama, gera ekkert. Þetta eru jú bara, réttlaus fósturbörn og eitthvað dópistapakk. Hverjum er ekki sama um þeirra mannréttindi? Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Pálsdóttir Fjölskyldumál Réttindi barna Barnavernd Mest lesið Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 25.10.2025 Halldór Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks Skoðun Skoðun Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Sjá meira
Undirrituð hefur áður skrifað pistla um rotið barnaverndarkerfi og mannréttindabrot framin þar innan á Íslandi. Gegn saklausum börnum, gegn fjölskyldum í landinu. Barnaverndarstofa er bitlaust bákn, hefur ekki verið falið neinar alvöru eftirlitsheimildir þótt hún sinni sínu takmarkaða hlutverki vel og af fagmennsku. Dómstólar eru meðvirkir með barnavernd og staðfesta nánast ávallt gerðir barnaverndar, sama hversu brotleg meðferðin kann að hafa verið. Lögreglan neitar að bregðast við lögbrotum opinberra barnaverndarstarfsmanna. Mikill ótti er í kerfinu. Ég sem lögmaður sogaðist inn í þetta kerfi í desember í fyrra. Síðan þá hef ég kynnst kerfinu vel, of vel og ég get með hreinskilni lýst því að nánast hver einasti skjólstæðingur sem ég hef haft í barnaverndarmáli upplifir afskipti og málsmeðferð barnaverndar sem ofbeldi. Og ég er yfirleitt sammála þeim. Það er hægt að gera hlutina á svo miklu vægari og mannúðlegri máta. Þar sem virðing fyrir mannlegri reisn og mannréttindum fólks og meðalhóf, eru virt. Iðulega er það þannig að staða foreldris versnar fremur en að batna, við afskipti barnaverndar. Þannig heggur sá er hlífa skyldi. Frásagnir af þessu eru efni í annan pistil. Eitt dæmi um alvarleg mannréttindabrot barnaverndar sem viðgangast eru grimmilegar umgengnistálmanir sem ég hef áður fjallað um. Ef foreldri sem misst hefur barn frá sér, iðulega vegna sjúkdómsins alkohólisma, er barninu refsað með því að takmarka umgengni barnsins við foreldri sitt við 2-4 skipti á ári, undir eftirliti, í hrörlegu og kuldalegu húsnæði á vegum barnaverndar. Er þetta gert undir þeim formerkjum að það verði að ,,vernda stöðugleika og ró barnsins í fóstri“ og að markmið með umgengni sé ekki að halda tengslum milli foreldris og barns heldur að barn ,,þekki uppruna sinn“. Þannig má ekki ,,raska ró og stöðugleika barnsins“ með því að virða sjálfsögð og lögbundin mannréttindi þess til að halda persónulegum tengslum og beinu sambandi við foreldri sitt með reglubundnum hætti, líkt og kveðið er á um í 3. mgr. 9. gr. Barnasáttmála Sameinuðu Þjóðanna, sbr. einnig 8. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu og 71. gr. Stjórnarskrár Íslands. Hið ólögmæta markmið barnaverndar er því algert tengslarof milli foreldris og barns. Samt sem áður þykir það t.d. sjálfsagt að rífa barn fyrirvaralaust í faðmi foreldris, úr leikskóla, frá stórfjölskyldunni og planta því hjá fósturforeldrum einhvers staðar lengst út á landi á nýtt heimili, með nýju fólki, á nýjan leikskóla, nýjan landshluta, langt langt frá öllu því sem barnið þekkir og þar sem öll umgengni við foreldri, systkini og/eða stórfjölskyldu er gerð verulega erfið t.d. vegna fjarlægða. Mannréttindadómstóllinn hefur m.a. gagnrýnt svona vinnubrögð barnavernda harðlega í dómum sínum sem fjalla um friðhelgi einkalífs og fjölskyldu. Ekki er farið eftir þessum mannréttindum barnanna eða foreldranna þegar umgengni er ákvörðuð. Ekki er einu sinni horft á þessi mannréttindaákvæði þegar slík umgengni er ákvörðuð hjá barnavernd. Þetta hef ég margítrekað bent bæði barnaverndarnefndum, úrskurðarnefnd Velferðarmála, dómstólum og Umboðsmanni Alþingis á. Engum finnst neitt athugavert við það að sleppa því að fjalla um ákvæði Barnasáttmála SÞ sem gildir gagngert um rétt fósturbarna til umgengni við foreldri sitt, þegar slík umgengni er ákvörðuð. Enda gæti sú umgengni sem ákvörðuð er, aldrei fullnægt þeim skilyrðum sem þar koma fram. Dómstólar neita meirað segja að dæma um rétt fósturbarna til umgengni við foreldri, í andstöðu við 70. gr. stjórnarskrár auk 6. gr. Mannréttindasáttmálans. Þrátt fyrir að dómstólar dæmi á hverjum einasta degi í málum sem varða rétt skilnaðarbarna til umgengni við foreldri sitt. Fósturbörn njóta bara ekki sömu sjálfsögðu mannréttinda og aðrir, eins og t.d. aðgengis að dómstólum til úrlausnar um mannréttindi sín. Þessi mannréttindabrot eru aðeins einn lítill angi af þeim alvarlegu og viðvarandi mannréttindabrotum sem ég sé framin í barnaverndarkerfinu á Íslandi. Og dómstólar bregðast í sínu hlutverki sem verndari þessara mannréttinda. Saklaus fósturbörn sem hafa misst foreldra sína eða foreldri sitt frá sér, fá ekki að hitta þau – jafnvel þótt foreldrið sé edrú, í langtímabata og góðu jafnvægi. Jafnvel þótt það sé heitasta þrá þessara barna að hitta mömmu eða pabba meira, oftar. Fósturbörn fá einungis að hitta foreldri sitt 2-4 sinnum á ári og undir eftirliti við þvingaðar aðstæður. Fangar í lokuðum fangelsum eiga hins vegar þann lágmarks rétt að hitta barnið sitt einu sinni í viku, í fallegu umhverfi og eftirlitslaust, að því gefnu að foreldri sé edrú og í jafnvægi (að sjálfsögðu). Iðulega eru heimsóknir barna til fanga þó tíðari en það. Þannig eiga fangar í framkvæmd ríkari rétt til friðhelgis einkalífs og fjölskyldu, ríkari til samvista við börn sín, heldur en fósturbörn eiga við foreldri sitt. Saklaus börn, sem hafa ekkert gert af sér. Samt er þeim refsað með þessum grimmilega hætti. Og foreldrarnir, sem misstu frá sér börnin sín vegna veikinda, þeim er sömuleiðis refsað. Og öllum þeim sem geta gert eitthvað í þessu er slétt sama, gera ekkert. Þetta eru jú bara, réttlaus fósturbörn og eitthvað dópistapakk. Hverjum er ekki sama um þeirra mannréttindi? Höfundur er lögmaður.
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar