Gjaldþrota skólastefna og ofbeldi Hjálmar Waag Árnason skrifar 23. febrúar 2022 09:31 Reglulega heyrum við fréttir af átökum starfsfólks grunnskóla við nemendur. Mikill uppsláttur verður í fjölmiðlum þar sem reiðir foreldrar í mörgum tilvikum hóta að kæra kennara eða annað starfsfólk skólanna fyrir ofbeldi á börnunum. Dramatískar lýsingar á glímu skólafólksins við „ódæla” nemendur fylgja. Slíkir atburðir virðast færast í vöxt með hverju árinu sem líður. Þeir eru hins vegar ekki nema toppurinn á ísjakanum. Hvaða skýring getur verið á þessari ógnaröld? Hér eru engin svör einhlít. Vera kann að fjölmiðlar sinni fréttum af “agavandamálum” af meiri áhuga nú en áður. Undirritaður telur hins vegar að um sé að ræða birtingarmynd gjaldþrota skólastefnu. Svokallaður skóli án aðgreiningar hefur ráðið hér ríkjum um langt árabil. Sé skólasagan til lengri tíma skoðuð kemur í ljós að hugmyndafræðin gengur í hringi. Eitt tímabilið telst hyggilegast að draga nemendur í dilka eftir þroska getu, vitsmunum o.s.frv. þar sem einstaklingurinn getur keppt um að verða fremstur meðal jafningja. Að óræðum tíma liðnum finnst spekingum sérskólastefnan hafa gengið sér til húðar og við tekur skóli án aðgreiningar þar sem öllum er blandað saman (gjarnan eftir ári) og treyst á að þannig fái flestir að njóta sín í “eðlilegu” umhverfi. Gauragangurinn hin síðustu misseri er afleiðing þessa. Í einstökum bekkjum eru einstaklingar sem endurspegla í raun allt mannlíf: stórir og litlir, haltir og blindir, feitir og mjóir, óþekktarormar í bland við prúðbúna engla, sjení og tossar, ofbeldishneigðir og friðsamir; og þannig má áfram telja. Þetta er kjarninn í skóla án aðgreiningar. Þessi hópur er saman kominn í þeim tilgangi að læra skvt. námskrá. Kennarinn á að annast fræðsluþáttinn og fær í flestum tilvikum sér til halds og traust hjálparfólk (sérkennara, félagsliða o.s.frv.). Saman á svo teymið að mynda þroskavænlegt umhverfi þar sem hið fjölbreytta mannlíf á að blómstra - hver með verkefni við sitt hæfi. En er það svo? Fallegt en virkar ekki Spurningunni hér að ofan hefur í raun verið svarað. Kerfið er ekki að virka. Eins og hugsunin er falleg og í anda mannkærleika og væntumþykju þá er hún einfaldlega ekki að ganga upp. Orka kennarans og teymisins fer að verulegu leyti í skylmingar og at í þeirri viðleitni að sinna því sem skólanum er ætlað - nefnilega að fræða börnin og mennta. Allt of marga grunnskólakennara þekki ég sem hafa brunnið upp í þessu styrjaldarástandi sem einkennir skólastarfið núna. Og allt of marga skólaliða þekki ég sem hafi bugast undan álaginu. Ein birtingarmynd þess eru áðurnefndar fréttir af meintum ofbeldi kennara gagnvart börnum. Þó markmiðið sé fallegt þá einfaldlega næst það ekki. Kennarar og teymið með 20-30 börn í bekk af öllum stærðum og gerðum einfaldlega ná ekki að skapa þann vinnufrið sem eðlilegt skólastarf krefst. Ekki þarf marga nemendur með miklar sérþarfir til að sjúga mikla orku út úr kennaranum. Fyrir vikið nær hann/hún ekki að komast til þess sem rak hana/hann upphaflega í hið spennandi starf að kenna börnum. Til þess er vígvöllurinn allt of krefjandi. Annað slagið rata átökin í fjölmiðla en miklu oftar takmarkast þau við skólastofuna eða skólann. Afleiðing þessa er sú að í raun verður enginn sigurvegari - allir tapa. Nemendur missa af þeim rétti sínum að fá kennslu, kennarar allt of margir brenna út og hætta, skólaliðar bugast og alvarlegast er að til langframa er það mikið tap fyrir samfélagið ef ungviði þess nær ekki að mennta sig sem skyldi (frammistaða okkar í alþjóðakönnunum, læsi drengja o.s.frv.). Okkar er valið Hvað er þá til ráða? Ekkert einfalt svar er til við þessu. Sé vilji til að hanga áfram á skóla án aðgreiningar verður bæði að fækka í bekkjardeildum og bæta við aðstoðina. Þær aðgerðir kosta svo miklu fleiri milljarða en nokkurn tíma fást úr léttum pyngjum sveitarfélaga. Hin leiðin er að játa sig sigraðan og snúa aftur til meiri flokkunar þar sem einstaklingar eru meira meðal jafningja. Ekki endilega að raða eftir aldri - horfa meira til þroska og færni. Eða einhver blanda af þessu. Óbreytt ástand á ekki að vera í boði. Höfundur er fyrrverandi ýmislegt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Ferðalag úr fangelsi hugans Sigurður Árni Reynisson Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson Skoðun „Akademísk sniðganga“: gaslýsingar og hnignun háskólasamfélagsins Birgir Finnsson Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Friðum Eyjafjörð Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir Skoðun Hraðahindranir fyrir strætó Sveinn Ólafsson Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir Skoðun Það eru allir að greinast með þetta POTS – hvað er það? Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun 50 þúsund nýir íbúar – Hvernig tryggjum við samheldni? Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í fyrsta sæti í Kópavogi Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Að setjast í fyrsta sinn á skólabekk Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ferðalag úr fangelsi hugans Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hraðahindranir fyrir strætó Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun Íslenzkir sambandsríkissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Garðurinn okkar fyllist af illgresi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Nýtt landsframlag – og hvað svo? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Fágætir dýrgripir í Vestmannaeyjum Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar Skoðun Gervigreind er ekki sannleiksvél – en við getum gert svörin traustari Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Er einnig von á góðakstri Strætó í ár? Stefán Hrafn Jónsson skrifar Skoðun Ferðumst saman í Reykjavík Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Þúsundir barna bætast við umferðina Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Þau sem hlaupa í átt að hættunni þegar aðrir flýja Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Öndum rólega Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Réttur barna versus veruleiki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Framtíð villta laxins hangir á bláþræði Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun „Akademísk sniðganga“: gaslýsingar og hnignun háskólasamfélagsins Birgir Finnsson skrifar Skoðun Við lifum ekki á tíma fasisma Hjörvar Sigurðsson skrifar Skoðun Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson skrifar Skoðun Ætlar ríkið að stuðla að aukinni tóbaksneyslu á Íslandi? Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Bílastæðavandi í Reykjavík – tími til aðgerða Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Þakkir til Sivjar Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Fráleit túlkun á fornum texta breytir ekki staðreyndum Ómar Torfason skrifar Sjá meira
Reglulega heyrum við fréttir af átökum starfsfólks grunnskóla við nemendur. Mikill uppsláttur verður í fjölmiðlum þar sem reiðir foreldrar í mörgum tilvikum hóta að kæra kennara eða annað starfsfólk skólanna fyrir ofbeldi á börnunum. Dramatískar lýsingar á glímu skólafólksins við „ódæla” nemendur fylgja. Slíkir atburðir virðast færast í vöxt með hverju árinu sem líður. Þeir eru hins vegar ekki nema toppurinn á ísjakanum. Hvaða skýring getur verið á þessari ógnaröld? Hér eru engin svör einhlít. Vera kann að fjölmiðlar sinni fréttum af “agavandamálum” af meiri áhuga nú en áður. Undirritaður telur hins vegar að um sé að ræða birtingarmynd gjaldþrota skólastefnu. Svokallaður skóli án aðgreiningar hefur ráðið hér ríkjum um langt árabil. Sé skólasagan til lengri tíma skoðuð kemur í ljós að hugmyndafræðin gengur í hringi. Eitt tímabilið telst hyggilegast að draga nemendur í dilka eftir þroska getu, vitsmunum o.s.frv. þar sem einstaklingurinn getur keppt um að verða fremstur meðal jafningja. Að óræðum tíma liðnum finnst spekingum sérskólastefnan hafa gengið sér til húðar og við tekur skóli án aðgreiningar þar sem öllum er blandað saman (gjarnan eftir ári) og treyst á að þannig fái flestir að njóta sín í “eðlilegu” umhverfi. Gauragangurinn hin síðustu misseri er afleiðing þessa. Í einstökum bekkjum eru einstaklingar sem endurspegla í raun allt mannlíf: stórir og litlir, haltir og blindir, feitir og mjóir, óþekktarormar í bland við prúðbúna engla, sjení og tossar, ofbeldishneigðir og friðsamir; og þannig má áfram telja. Þetta er kjarninn í skóla án aðgreiningar. Þessi hópur er saman kominn í þeim tilgangi að læra skvt. námskrá. Kennarinn á að annast fræðsluþáttinn og fær í flestum tilvikum sér til halds og traust hjálparfólk (sérkennara, félagsliða o.s.frv.). Saman á svo teymið að mynda þroskavænlegt umhverfi þar sem hið fjölbreytta mannlíf á að blómstra - hver með verkefni við sitt hæfi. En er það svo? Fallegt en virkar ekki Spurningunni hér að ofan hefur í raun verið svarað. Kerfið er ekki að virka. Eins og hugsunin er falleg og í anda mannkærleika og væntumþykju þá er hún einfaldlega ekki að ganga upp. Orka kennarans og teymisins fer að verulegu leyti í skylmingar og at í þeirri viðleitni að sinna því sem skólanum er ætlað - nefnilega að fræða börnin og mennta. Allt of marga grunnskólakennara þekki ég sem hafa brunnið upp í þessu styrjaldarástandi sem einkennir skólastarfið núna. Og allt of marga skólaliða þekki ég sem hafi bugast undan álaginu. Ein birtingarmynd þess eru áðurnefndar fréttir af meintum ofbeldi kennara gagnvart börnum. Þó markmiðið sé fallegt þá einfaldlega næst það ekki. Kennarar og teymið með 20-30 börn í bekk af öllum stærðum og gerðum einfaldlega ná ekki að skapa þann vinnufrið sem eðlilegt skólastarf krefst. Ekki þarf marga nemendur með miklar sérþarfir til að sjúga mikla orku út úr kennaranum. Fyrir vikið nær hann/hún ekki að komast til þess sem rak hana/hann upphaflega í hið spennandi starf að kenna börnum. Til þess er vígvöllurinn allt of krefjandi. Annað slagið rata átökin í fjölmiðla en miklu oftar takmarkast þau við skólastofuna eða skólann. Afleiðing þessa er sú að í raun verður enginn sigurvegari - allir tapa. Nemendur missa af þeim rétti sínum að fá kennslu, kennarar allt of margir brenna út og hætta, skólaliðar bugast og alvarlegast er að til langframa er það mikið tap fyrir samfélagið ef ungviði þess nær ekki að mennta sig sem skyldi (frammistaða okkar í alþjóðakönnunum, læsi drengja o.s.frv.). Okkar er valið Hvað er þá til ráða? Ekkert einfalt svar er til við þessu. Sé vilji til að hanga áfram á skóla án aðgreiningar verður bæði að fækka í bekkjardeildum og bæta við aðstoðina. Þær aðgerðir kosta svo miklu fleiri milljarða en nokkurn tíma fást úr léttum pyngjum sveitarfélaga. Hin leiðin er að játa sig sigraðan og snúa aftur til meiri flokkunar þar sem einstaklingar eru meira meðal jafningja. Ekki endilega að raða eftir aldri - horfa meira til þroska og færni. Eða einhver blanda af þessu. Óbreytt ástand á ekki að vera í boði. Höfundur er fyrrverandi ýmislegt.
Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar
Skoðun Gervigreind er ekki sannleiksvél – en við getum gert svörin traustari Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson skrifar