Einbeittur brotavilji – Þegar Ísraelshatur og Gyðingahatur helst í hendur Finnur Th. Eiríksson skrifar 2. júlí 2022 13:01 Það verður seint sagt að almennir fjölmiðlar og alþjóðastofnanir hafi farið mjúkum höndum um Ísraelsríki upp á síðkastið. Andstæðingar Ísraels fara að vísu misvarlega í yfirlýsingum sínum. Sumir kveðast einungis vera andstæðingar stefnu stjórnvalda í Ísrael og frábiðja sér allt sem getur kallast Gyðingahatur. Vissulega er ekki ámælisvert að lýsa yfir persónulegri andstöðu við stefnu stjórnvalda. Ekkert ríki er hafið yfir gagnrýni og þar er Ísrael engin undantekning. En það sem gæti talist réttmæt gagnrýni á ísraelsk yfirvöld getur hæglega tekið á sig dekkri mynd. Umfjöllun sem er sett fram sem gagnrýni á Ísrael hefur iðulega verið samofin haturshugmyndum um Gyðinga. Þetta vandamál er að ákveðnu marki óhjákvæmilegt vegna sterkrar tengingar Ísraelsríkis við Gyðingaþjóðina. Þeir sem raunverulega hata Gyðinga en vilja ekki opinbera hatur sitt virðast nota gagnrýni á Ísrael sem eins konar bakdyr til að veita hatri sínu útrás. Uppspretta Gyðingahaturs Gyðingahatarar voga sér stundum að fullyrða að þeir hafi „góðar ástæður“ fyrir hatri sínu. En allar slíkar „ástæður“ fela í sér alhæfingar um heila þjóð sem telur um 15 milljón manns. Þetta eru því einungis átyllur en ekki réttmætar ástæður. Gyðingahatur á sér aðeins eina grundvallarskýringu. Gyðingar hafa alla tíð verið hataðir einfaldlega vegna þess að þeir hafa vogað sér að vera ólíkir nágrönnum sínum. Þeir hafa ekki aðeins varðveitt þjóðmenningu sína heldur einnig trú sína. Í mörgum tilvikum komu þeir sér undan þvingaðri kristnitöku í Evrópu og harðneskjulegri útbreiðslu íslams í Norður-Afríku og Mið-Austurlöndum. Hluti allra samfélaga virðist eiga erfitt með að þola hvern þann sem brýtur í bága við óskrifaðar reglur samfélagsins. Allar andgyðinglegar hugmyndir og sögur eru sprottnar frá einstaklingum og samfélögum sem vildu útrýma Gyðingum eða hrekja þá á brott. Þessi staðreynd gerir það að verkum að flest það sem skrifað hefur verið um Gyðinga á Vesturlöndum undanfarin tvö árþúsund er ýmist afbakað eða ósatt á einn eða annan hátt. Einbeittur brotavilji Í aldanna rás fengu margir Vesturlandabúar haturshugmyndir um Gyðinga með móðurmjólkinni. Margir foreldrar hafa sagt börnum sínum sögur um Gyðinga sem gráðuga, meinfýsna og menningarsnauða. Fjölmargir trúartextar, skáldsögur og blaðagreinar hafa miðlað sömu skilaboðum. Allar þessar hugmyndir eiga sér einn samnefnara: Þær eru birtingarmyndir afmennskunar á Gyðingum. En hvað felur afmennskun nákvæmlega í sér? Afmennskun á sér stað þegar einn þjóðfélagshópur hafnar því að meintir óvinir þeirra eigi sér mannlegar kenndir. Skýrasti samnefnari afmennskunar á Gyðingum til forna var stöðugur áróður um að þeir hafi einbeittan brotavilja gegn öllum öðrum hópum fólks. Sama tilhneiging til afmennskunar sést gagnvart Ísraelsmönnum í dag. Alhæfingum um einbeittan brotavilja er gróflega hægt að skipta í tvo flokka. Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir að öll verk Gyðinga/Ísraelsmanna sem aðrir njóta góðs af byggi á duldu eigingjörnu tilefni. Þessi hugmynd útilokar möguleikann á því að Gyðingar/Ísraelsmenn geti haft mannlegar kenndir eins og gæsku eða samhygð. Í öðru lagi er aldrei gert ráð fyrir að Gyðingar/Ísraelsmenn geti gert mannleg mistök vegna eiginleika eins og ótta eða reynsluleysis. Þess í stað er litið á öll möguleg mistök þeirra sem meðvituð illskuverk. Er virkilega ekkert hatur fólgið í því að ætla Ísraelsmönnum alltaf hið versta líkt og vestrænir fjölmiðlar hafa gert áratugum saman? Auk heldur, er eitthvað vit í því að aðskilja fornar birtingarmyndir Gyðingahaturs og „gagnrýni“ á Ísrael þegar sú gagnrýni felur í sér nákvæmlega sömu dylgjurnar um einbeittan brotavilja? Blóðrógur Á Englandi á 12. öld voru Gyðingar í fyrsta sinn sakaðir um að hafa rænt kristnum börnum, myrt þau og notað blóð þeirra sem innihaldsefni í brauð. Þessi sérkennilega haturshugmynd er jafnan kölluð „blóðrógur“ (e. blood libel) og hún breiddist út um alla Evrópu á skömmum tíma eftir að hún skaut upp kollinum á Englandi. Blóðrógur var reglulega notaður sem átylla til að útrýma heilu Gyðingasamfélögunum í Evrópu á síðmiðöldum og allt fram á 20. öldina. Fréttaflutningur almennra fjölmiðla af Ísraelsríki hefur oft dregið dám af þessum forna rógi. Staðhæfingar um einbeittan brotavilja Ísraelsmanna gegn minnihlutahópi Palestínumanna hafa ítrekað verið settar fram gagnrýnislaust á svipaðan hátt og blóðrógurinn. Í slíkum tilvikum hefur fjölmiðlum ekki þótt nauðsynlegt að afla frekari sönnunargagna. Ástæðan er að öllum líkindum sú að æsifréttalegar staðhæfingar um meinta illgirni Ísraelsmanna eru í samræmi við fornar hugmyndir um meinta illgirni Gyðinga. Mörg samfélög hafa tekið slíkum sögum um Gyðinga sem heilögum sannleik og þau virðast ósjálfrátt hafa heimfært þann rótgróna ávana upp á Ísraelsríki nútímans. Áform um heimsyfirráð Án vafa eru „Áætlanir Síonaröldunga“ eitt alræmdasta hatursrit allra tíma. Ritið var gefið út í Rússneska keisaradæminu skömmu eftir aldamótin 1900 og fjallar um meint áform Gyðinga um heimsyfirráð. Ritið var hins vegar snemma afhjúpað sem ritstuldur. Það er í megindráttum endursögn á „Samtali í helvíti á milli Machiavelli og Montesqieu“ – frönsku ádeiluriti frá árinu 1864 sem fjallar ekki á nokkurn hátt um Gyðinga. Þessi samsæriskenning hafði mikil áhrif víða um heim, meðal annars á andgyðinglegar hugmyndir þýskra nasista. Með þessa kenningu til hliðsjónar voru nasistar og aðrir Gyðingahatarar iðnir við að birta skopmyndir þar sem Gyðingaþjóðin var holdgerð sem kolkrabbi, könguló eða annað marglappa dýr. Í seinni tíð hafa myndir gengið manna á milli sem holdgera Ísraelsríki sem einhvers konar marglappa kvikindi sem umlykur heiminn eða þekkt mannvirki. Ein slík mynd sýnir facehugger-skrímslið úr kvikmyndinni Alien umlykja andlit Frelsisstyttunnar. Á myndinni má sjá Davíðsstjörnuna – sameiningartákn Gyðinga – á baki skrímslisins. Slíkum myndum er augljóslega frekar dreift til að ala á hatri og samsæriskenningum heldur en að miðla réttmætri gagnrýni. En fjöldi fólks virðist vera tilbúinn að afsaka þessa birtingarmynd sem „einungis“ gagnrýni á Ísraelsríki. Þegar öfgafólk sameinast Fyrrnefnd mynd af Frelsisstyttunni rataði í fjölmiðla þegar Kayla Bibby, meðlimur breska verkamannaflokksins, deildi henni á Twitter. Það er vert að benda á að Bibby fékk myndina frá nýnasistasíðunni Incogman þrátt fyrir að tilheyra stjórnmálaflokki sem kennir sig við mannréttindi og verkalýðsbaráttu. Hún sendi skilaboð til síðunnar gagngert í þeim tilgangi að biðja um GIF-útgáfu af myndinni. Gyðingahatur virðist því á kaldhæðnislegan hátt hafa sameinað öfga-vinstrið og öfga-hægrið. Aðspurður sagði Thomas Gardiner, bandamaður Jeremy Corbyns, að Bibby myndi ekki hljóta nein viðurlög fyrir dreifingu myndarinnar því hann teldi að myndin væri einungis „and-ísraelsk, ekki and-gyðingleg“. Þessi fullyrðing kallar á áleitnar spurningar: Var ætlun nýnasistanna sem bjuggu myndina til eingöngu að gagnrýna Ísrael? Eru líkindin við hatursáróður fortíðarinnar eintóm tilviljun? Til vinstri: Myndin sem Kayla Bibby deildi á Twitter. Til hægri: Gömul þýsk áróðursteikning gegn Gyðingum.Aðsend „Stóra útskiptingin“ Hugmyndina um heimsyfirráðaáform Gyðinga er einnig að finna í samsæriskenningu sem gengur undir heitinu „stóra útskiptingin“ eða The Great Replacement. Samkvæmt þessari kenningu stendur leynilegur hópur valdhafa – yfirleitt sagðir vera Gyðingar – að baki víðtæku samsæri um að útrýma „hvíta kynstofninum“. Dagana 11. og 12. ágúst 2017 héldu hægri-öfgasinnar fjöldafund í borginni Charlottesville í Virginíufylki. Hópar yfirlýstra nýnasista gengu um götur borgarinnar þar sem þeir veifuðu fánum og kyrjuðu hatursslagorð. Einn hópurinn kyrjaði „Gyðingar munu ekki skipta okkur út!“ – “Jews will not replace us!” Þar vísuðu þeir í kenninguna um stóru útskiptinguna. Samkvæmt tengdri samsæriskenningu ber Ísrael leynilega ábyrgð á öllum stríðsátökum í Norður-Afríku og Mið-Austurlöndum. Ísraelsríki hefur meðal annars verið sakað um að hafa staðið að baki hryðjuverkaárásunum 11. september árið 2001 í þeim tilgangi að lokka Bandaríkin í stríð við Mið-Austurlönd. Meintur tilgangur þessara stríða er ásamt öðru að valda áhlaupi flóttafólks á Evrópu. Áhangendur þessara kenninga virðast ekki sjá ástæðu til að gera greinarmun á Gyðingum og Ísrael í orðræðu sinni. Nýnasisti á mótmælafundi gegn Ísrael, 17. júlí 2014. Húðflúr mannsins vísa meðal annars í þekktar samsæriskenningar. Talan „88“ er þekkt hundaflauta (e. dogwhistle) meðal nýnasista og þýðir í þessu samhengi „Heil Hitler“.Boris Niehaus Það væri hægt að telja upp fleiri samnefnara milli þekktra birtingarmynda Gyðingahaturs og „gagnrýni“ á Ísraelsríki en dæmin hér að ofan ættu að nægja til að sýna fram á tengslin þar á milli. Samantekt Í fornum Gyðingahatursritum var því iðulega haldið fram að Gyðingar hafi einbeittan brotavilja gegn öllum öðrum hópum og að þeir geri allt það slæma sem þeir eru vændir um af ásettu ráði. Í umfjöllun fjölmiðla um Ísrael eru Ísraelsmenn sömuleiðis taldir hafa einbeittan brotavilja og aldrei er minnst á möguleikann að eitthvað slæmt hafi getað átt sér stað af gáleysi eða reynsluleysi. Auk heldur dregur umfjöllun fjölmiðla um átök milli Ísraelsmanna og Palestínumanna oft dám af fornum blóðrógi um Gyðinga. Fornar haturskenningar um Gyðinga snúast oft um meint áform þeirra um heimsyfirráð. Að sama skapi snúast margar nýjar samsæriskenningar um meint áform Ísraelsríkis um heimsyfirráð. Gamlar áróðursteikningar gegn Gyðingum, til dæmis frá Þýskalandi nasismans, sýna þá oft sem marglappa skrímsli sem umlykja heiminn eða samfélagið. Sömuleiðis sýna nýjar pólitískar áróðursmyndir Ísrael oft sem marglappa skrímsli sem umlykur heiminn, samfélagið eða táknmyndir frelsisins. Eru allir þessir samnefnarar eintóm tilviljun? Dragi nú hver sína ályktun en frá mínum sjónarhóli er deginum ljósara að margt af því sem er kallað „gagnrýni á Ísrael“ er ekkert annað en hið forna, gamalgróna Gyðingahatur í nýjum, uppfærðum búningi. Höfundur er meðlimur starfsstjórnar MIFF (Með Ísrael fyrir friði) á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ísrael Palestína Trúmál Finnur Thorlacius Eiríksson Mest lesið Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Það verður seint sagt að almennir fjölmiðlar og alþjóðastofnanir hafi farið mjúkum höndum um Ísraelsríki upp á síðkastið. Andstæðingar Ísraels fara að vísu misvarlega í yfirlýsingum sínum. Sumir kveðast einungis vera andstæðingar stefnu stjórnvalda í Ísrael og frábiðja sér allt sem getur kallast Gyðingahatur. Vissulega er ekki ámælisvert að lýsa yfir persónulegri andstöðu við stefnu stjórnvalda. Ekkert ríki er hafið yfir gagnrýni og þar er Ísrael engin undantekning. En það sem gæti talist réttmæt gagnrýni á ísraelsk yfirvöld getur hæglega tekið á sig dekkri mynd. Umfjöllun sem er sett fram sem gagnrýni á Ísrael hefur iðulega verið samofin haturshugmyndum um Gyðinga. Þetta vandamál er að ákveðnu marki óhjákvæmilegt vegna sterkrar tengingar Ísraelsríkis við Gyðingaþjóðina. Þeir sem raunverulega hata Gyðinga en vilja ekki opinbera hatur sitt virðast nota gagnrýni á Ísrael sem eins konar bakdyr til að veita hatri sínu útrás. Uppspretta Gyðingahaturs Gyðingahatarar voga sér stundum að fullyrða að þeir hafi „góðar ástæður“ fyrir hatri sínu. En allar slíkar „ástæður“ fela í sér alhæfingar um heila þjóð sem telur um 15 milljón manns. Þetta eru því einungis átyllur en ekki réttmætar ástæður. Gyðingahatur á sér aðeins eina grundvallarskýringu. Gyðingar hafa alla tíð verið hataðir einfaldlega vegna þess að þeir hafa vogað sér að vera ólíkir nágrönnum sínum. Þeir hafa ekki aðeins varðveitt þjóðmenningu sína heldur einnig trú sína. Í mörgum tilvikum komu þeir sér undan þvingaðri kristnitöku í Evrópu og harðneskjulegri útbreiðslu íslams í Norður-Afríku og Mið-Austurlöndum. Hluti allra samfélaga virðist eiga erfitt með að þola hvern þann sem brýtur í bága við óskrifaðar reglur samfélagsins. Allar andgyðinglegar hugmyndir og sögur eru sprottnar frá einstaklingum og samfélögum sem vildu útrýma Gyðingum eða hrekja þá á brott. Þessi staðreynd gerir það að verkum að flest það sem skrifað hefur verið um Gyðinga á Vesturlöndum undanfarin tvö árþúsund er ýmist afbakað eða ósatt á einn eða annan hátt. Einbeittur brotavilji Í aldanna rás fengu margir Vesturlandabúar haturshugmyndir um Gyðinga með móðurmjólkinni. Margir foreldrar hafa sagt börnum sínum sögur um Gyðinga sem gráðuga, meinfýsna og menningarsnauða. Fjölmargir trúartextar, skáldsögur og blaðagreinar hafa miðlað sömu skilaboðum. Allar þessar hugmyndir eiga sér einn samnefnara: Þær eru birtingarmyndir afmennskunar á Gyðingum. En hvað felur afmennskun nákvæmlega í sér? Afmennskun á sér stað þegar einn þjóðfélagshópur hafnar því að meintir óvinir þeirra eigi sér mannlegar kenndir. Skýrasti samnefnari afmennskunar á Gyðingum til forna var stöðugur áróður um að þeir hafi einbeittan brotavilja gegn öllum öðrum hópum fólks. Sama tilhneiging til afmennskunar sést gagnvart Ísraelsmönnum í dag. Alhæfingum um einbeittan brotavilja er gróflega hægt að skipta í tvo flokka. Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir að öll verk Gyðinga/Ísraelsmanna sem aðrir njóta góðs af byggi á duldu eigingjörnu tilefni. Þessi hugmynd útilokar möguleikann á því að Gyðingar/Ísraelsmenn geti haft mannlegar kenndir eins og gæsku eða samhygð. Í öðru lagi er aldrei gert ráð fyrir að Gyðingar/Ísraelsmenn geti gert mannleg mistök vegna eiginleika eins og ótta eða reynsluleysis. Þess í stað er litið á öll möguleg mistök þeirra sem meðvituð illskuverk. Er virkilega ekkert hatur fólgið í því að ætla Ísraelsmönnum alltaf hið versta líkt og vestrænir fjölmiðlar hafa gert áratugum saman? Auk heldur, er eitthvað vit í því að aðskilja fornar birtingarmyndir Gyðingahaturs og „gagnrýni“ á Ísrael þegar sú gagnrýni felur í sér nákvæmlega sömu dylgjurnar um einbeittan brotavilja? Blóðrógur Á Englandi á 12. öld voru Gyðingar í fyrsta sinn sakaðir um að hafa rænt kristnum börnum, myrt þau og notað blóð þeirra sem innihaldsefni í brauð. Þessi sérkennilega haturshugmynd er jafnan kölluð „blóðrógur“ (e. blood libel) og hún breiddist út um alla Evrópu á skömmum tíma eftir að hún skaut upp kollinum á Englandi. Blóðrógur var reglulega notaður sem átylla til að útrýma heilu Gyðingasamfélögunum í Evrópu á síðmiðöldum og allt fram á 20. öldina. Fréttaflutningur almennra fjölmiðla af Ísraelsríki hefur oft dregið dám af þessum forna rógi. Staðhæfingar um einbeittan brotavilja Ísraelsmanna gegn minnihlutahópi Palestínumanna hafa ítrekað verið settar fram gagnrýnislaust á svipaðan hátt og blóðrógurinn. Í slíkum tilvikum hefur fjölmiðlum ekki þótt nauðsynlegt að afla frekari sönnunargagna. Ástæðan er að öllum líkindum sú að æsifréttalegar staðhæfingar um meinta illgirni Ísraelsmanna eru í samræmi við fornar hugmyndir um meinta illgirni Gyðinga. Mörg samfélög hafa tekið slíkum sögum um Gyðinga sem heilögum sannleik og þau virðast ósjálfrátt hafa heimfært þann rótgróna ávana upp á Ísraelsríki nútímans. Áform um heimsyfirráð Án vafa eru „Áætlanir Síonaröldunga“ eitt alræmdasta hatursrit allra tíma. Ritið var gefið út í Rússneska keisaradæminu skömmu eftir aldamótin 1900 og fjallar um meint áform Gyðinga um heimsyfirráð. Ritið var hins vegar snemma afhjúpað sem ritstuldur. Það er í megindráttum endursögn á „Samtali í helvíti á milli Machiavelli og Montesqieu“ – frönsku ádeiluriti frá árinu 1864 sem fjallar ekki á nokkurn hátt um Gyðinga. Þessi samsæriskenning hafði mikil áhrif víða um heim, meðal annars á andgyðinglegar hugmyndir þýskra nasista. Með þessa kenningu til hliðsjónar voru nasistar og aðrir Gyðingahatarar iðnir við að birta skopmyndir þar sem Gyðingaþjóðin var holdgerð sem kolkrabbi, könguló eða annað marglappa dýr. Í seinni tíð hafa myndir gengið manna á milli sem holdgera Ísraelsríki sem einhvers konar marglappa kvikindi sem umlykur heiminn eða þekkt mannvirki. Ein slík mynd sýnir facehugger-skrímslið úr kvikmyndinni Alien umlykja andlit Frelsisstyttunnar. Á myndinni má sjá Davíðsstjörnuna – sameiningartákn Gyðinga – á baki skrímslisins. Slíkum myndum er augljóslega frekar dreift til að ala á hatri og samsæriskenningum heldur en að miðla réttmætri gagnrýni. En fjöldi fólks virðist vera tilbúinn að afsaka þessa birtingarmynd sem „einungis“ gagnrýni á Ísraelsríki. Þegar öfgafólk sameinast Fyrrnefnd mynd af Frelsisstyttunni rataði í fjölmiðla þegar Kayla Bibby, meðlimur breska verkamannaflokksins, deildi henni á Twitter. Það er vert að benda á að Bibby fékk myndina frá nýnasistasíðunni Incogman þrátt fyrir að tilheyra stjórnmálaflokki sem kennir sig við mannréttindi og verkalýðsbaráttu. Hún sendi skilaboð til síðunnar gagngert í þeim tilgangi að biðja um GIF-útgáfu af myndinni. Gyðingahatur virðist því á kaldhæðnislegan hátt hafa sameinað öfga-vinstrið og öfga-hægrið. Aðspurður sagði Thomas Gardiner, bandamaður Jeremy Corbyns, að Bibby myndi ekki hljóta nein viðurlög fyrir dreifingu myndarinnar því hann teldi að myndin væri einungis „and-ísraelsk, ekki and-gyðingleg“. Þessi fullyrðing kallar á áleitnar spurningar: Var ætlun nýnasistanna sem bjuggu myndina til eingöngu að gagnrýna Ísrael? Eru líkindin við hatursáróður fortíðarinnar eintóm tilviljun? Til vinstri: Myndin sem Kayla Bibby deildi á Twitter. Til hægri: Gömul þýsk áróðursteikning gegn Gyðingum.Aðsend „Stóra útskiptingin“ Hugmyndina um heimsyfirráðaáform Gyðinga er einnig að finna í samsæriskenningu sem gengur undir heitinu „stóra útskiptingin“ eða The Great Replacement. Samkvæmt þessari kenningu stendur leynilegur hópur valdhafa – yfirleitt sagðir vera Gyðingar – að baki víðtæku samsæri um að útrýma „hvíta kynstofninum“. Dagana 11. og 12. ágúst 2017 héldu hægri-öfgasinnar fjöldafund í borginni Charlottesville í Virginíufylki. Hópar yfirlýstra nýnasista gengu um götur borgarinnar þar sem þeir veifuðu fánum og kyrjuðu hatursslagorð. Einn hópurinn kyrjaði „Gyðingar munu ekki skipta okkur út!“ – “Jews will not replace us!” Þar vísuðu þeir í kenninguna um stóru útskiptinguna. Samkvæmt tengdri samsæriskenningu ber Ísrael leynilega ábyrgð á öllum stríðsátökum í Norður-Afríku og Mið-Austurlöndum. Ísraelsríki hefur meðal annars verið sakað um að hafa staðið að baki hryðjuverkaárásunum 11. september árið 2001 í þeim tilgangi að lokka Bandaríkin í stríð við Mið-Austurlönd. Meintur tilgangur þessara stríða er ásamt öðru að valda áhlaupi flóttafólks á Evrópu. Áhangendur þessara kenninga virðast ekki sjá ástæðu til að gera greinarmun á Gyðingum og Ísrael í orðræðu sinni. Nýnasisti á mótmælafundi gegn Ísrael, 17. júlí 2014. Húðflúr mannsins vísa meðal annars í þekktar samsæriskenningar. Talan „88“ er þekkt hundaflauta (e. dogwhistle) meðal nýnasista og þýðir í þessu samhengi „Heil Hitler“.Boris Niehaus Það væri hægt að telja upp fleiri samnefnara milli þekktra birtingarmynda Gyðingahaturs og „gagnrýni“ á Ísraelsríki en dæmin hér að ofan ættu að nægja til að sýna fram á tengslin þar á milli. Samantekt Í fornum Gyðingahatursritum var því iðulega haldið fram að Gyðingar hafi einbeittan brotavilja gegn öllum öðrum hópum og að þeir geri allt það slæma sem þeir eru vændir um af ásettu ráði. Í umfjöllun fjölmiðla um Ísrael eru Ísraelsmenn sömuleiðis taldir hafa einbeittan brotavilja og aldrei er minnst á möguleikann að eitthvað slæmt hafi getað átt sér stað af gáleysi eða reynsluleysi. Auk heldur dregur umfjöllun fjölmiðla um átök milli Ísraelsmanna og Palestínumanna oft dám af fornum blóðrógi um Gyðinga. Fornar haturskenningar um Gyðinga snúast oft um meint áform þeirra um heimsyfirráð. Að sama skapi snúast margar nýjar samsæriskenningar um meint áform Ísraelsríkis um heimsyfirráð. Gamlar áróðursteikningar gegn Gyðingum, til dæmis frá Þýskalandi nasismans, sýna þá oft sem marglappa skrímsli sem umlykja heiminn eða samfélagið. Sömuleiðis sýna nýjar pólitískar áróðursmyndir Ísrael oft sem marglappa skrímsli sem umlykur heiminn, samfélagið eða táknmyndir frelsisins. Eru allir þessir samnefnarar eintóm tilviljun? Dragi nú hver sína ályktun en frá mínum sjónarhóli er deginum ljósara að margt af því sem er kallað „gagnrýni á Ísrael“ er ekkert annað en hið forna, gamalgróna Gyðingahatur í nýjum, uppfærðum búningi. Höfundur er meðlimur starfsstjórnar MIFF (Með Ísrael fyrir friði) á Íslandi.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun