Verðbólga síðastliðna tólf mánuði mældist 9,7 prósent í ágúst og minnkaði um 0,2 prósentustig milli mánaða eftir mikla aukningu það sem af er ári. Verðbólga án húsnæðis minnkaði sömuleiðis milli mánaða um 0,4 prósentustig og mælist nú 7,1 prósent.
Þetta er í fyrsta sinn frá því í júní 2021 sem verðbólgan minnkar milli mælinga en margir höfðu spáð því að hún færi yfir tveggja stafa tölu í ágúst.
Fasteignamarkaðurinn spilar enn stórt hlutverk en merki eru um viðsnúning þar og virðast skarpar stýrivaxtahækkanir Seðlabankans farnar að bíta.
„Það munar rosalega miklu ef að fasteignaverð er ekki að rífa upp verðbólguna. Verðbólgan er ekki bara tilkomin vegna fasteignamarkaðarins en ef það fer að hægja á honum þá mun það klárlega hjálpa varðandi verðbólguna,“ segir Kári S. Friðriksson, hagfræðingur hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun.
Íbúðum til sölu fjölgar nú hratt víða á landinu. Á höfuðborgarsvæðinu eru til að mynda 1.013 íbúðir til sölu núna en þegar eftirspurnin var hvað mest í febrúar voru aðeins 437 íbúðir til sölu.
Þá seljast færri íbúðir yfir ásettu verði en áður, þó meira sé vissulega um slíkt en í venjulegu árferði. Allt virðist þó benda til að markaðurinn muni halda áfram að kólna.
„Við sjáum fram á að fasteignamarkaðurinn sé að fara að sigla inn í bara eðlilegra árferði, með hóflegri hækkunum og það verður ekki þessi æsingur lengur,“ segir Kári.
„Það er mjög jákvæð þróun og það bara sýnir sig skýrt að peningastefna Seðlabankans er að virka,“ segir hann enn fremur.
Ekki hlustað á tillögur sem gætu lækkað verð
Framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda bendir þó á að ýmislegt sé hægt að gera. Hægt væri að breyta kerfinu í kringum útboðsgjald vegna tollkvóta, sem hefur leitt til mikilla hækkana á matvörum
Aðrir þættir spila þó einnig hlutverk í verðbólgunni þar sem verð hefur hækkað á mörgum vörum, sem bætist ofan á hækkandi lánakostnað og annað. Ólafur Stephensen, framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda bendir á að hægt sé að bregðast við með ýmsum hætti.
Nú síðast bentu Félag atvinnurekenda á að útboðsgjald, sem matvöruinnflytjendur þurfa að greiða til að fá að flytja inn matvæli frá ríkjum Evrópusambandsins án tolla, hafi hækkað mikið sem bæti í verðbólguna.
Frá síðustu breytingu í apríl hefur til að mynda gjaldið fyrir hvert kíló af nautakjöti hækkað um 204 krónur, 179 krónur fyrir svínakjöt, 94 krónur fyrir alifuglakjöt og 133 krónur fyrir lífrænt alifuglakjöt. Sá kostnaður bætist síðan ofan á verð í verslunum sem hækkar matarkörfu neytenda.
Ólafur segir að hægt sé að breyta kerfinu þannig að matarverð lækki og bendir einnig til að mynda á að hægt væri að leggja niður tolla á hlutum eins og frönskum kartöflum og blómum erlendis frá, sem verndi ekki neinn. Er það meðal fjölmargra tillagna sem þau hafa lagt til við stjórnvöld.
„En við þessum tillögum fáum við engin svör og það virðist vera algjört áhugaleysi stjórnvalda að gera breytingar sem að gætu raunverulega lækkað verð og stuðlað að því að ná verðbólgunni hraðar niður,“ segir Ólafur.
Nauðsynlegt sé að bregðast við verðbólgunni og þá dugi ekki aðeins stýrivaxtahækkanir.
„Það er afskaplega margt sem til dæmis ríkisstjórnin og Alþingi gætu gert, það þarf ekki bara að treysta á Seðlabankann að glíma við verðbólguna,“ segir hann.
