Verksmiðja eða gríðarstórt loftslagsverkefni? Þorsteinn Víglundsson skrifar 26. nóvember 2022 15:30 Í síðustu viku hélt Heidelberg Materials vel heppnaðan íbúafund um fyrirhugaða móbergsvinnslu í Þorlákshöfn þar sem íbúum bæjarins og sveitarfélagsins alls voru kynnt áform fyrirtækisins. Umræðurnar á fundinum voru að mínu mati öllum gagnlegar og spurningarnar eðlilega margar. Mikilvægt er að hefja samtal við nærsamfélagið í Ölfusi og kynna verkefnið eins og það er statt svo íbúar geti myndað sér upplýsta skoðun. Í opinberri umræðu í kjölfarið þykir mér þó umræðan hafa farið nokkuð harkalega í eina átt og loftslagsþátturinn, meginforsenda verkefnisins, að miklu leyti gleymst. Minnkandi kolefnisspor byggingariðnaðar skiptir verulegu máli Það er ekkert leyndarmál að byggingariðnaðurinn er einn mesti losunarvaldur koltvísýrings í heiminum. Sementsframleiðsla ein og sér er talin valda 6-8% af koltvísýringslosuninni. Það er ekki hlaupið að því að hætta notkun sements enda er það í raun uppistaðan í gríðarmörgum mannvirkjum og enginn staðgengill í sjónmáli. Þess vegna verður að finna leiðir til að minnka kolefnisspor þess. En það er einmitt hér sem við verðum að skoða stöðu mála heildstætt í heiminum. Getur Ísland verið eyland í umheiminum? Umræðan um það hvort byggingar fái að rísa í Þorlákshöfn og hvort taka eigi efni úr námum snýst líka um það hvaða kröfur við getum gert um lífsgæði og efnahag án þess að bera ábyrgð sjálf og hvort Ísland geti verið eyland þegar kemur að því að gera hlutina á ábyrgan hátt. Nútímasamfélag krefst mikils hráefnis, eldsneytis til flutninga, málma í tækin sem við notum og byggingarefnis í þróun borga og samfélaga. Við okkur blasir spurningin hvort við ætlum að taka saman ábyrgð á því að gera þetta vel, hvort við ætlum að láta af hendi lífsgæði sem við erum farin að taka sem sjálfsögðum hlut eða hvort við ætlum að gefast upp gagnvart loftslagsvandanum. Sömu daga og fjallað var um íbúafundinn í fjölmiðlum í síðustu viku voru áberandi fréttir af neyðarköllum frá COP ráðstefnunni í Egyptalandi þar sem ríki heims voru grátbeðin um að draga úr losun með öllum tiltækum ráðum og fagaðilar úr ólíkum áttum tóku undir. Getum við með góðri samvisku úthýst námuvinnslu til þróunarríkja og byggt okkar samfélag án þess að vita hvaðan eða hvernig byggingarefnin koma? Getum við gert kröfu um að jöklum heimsins sé bjargað án þess að taka sjálf þátt í því verkefni? Með sama hætti og við njótum afraksturs af námuvinnslu eftir hráefnum til rafhlöðusmíði í rafmagnsbíla sem gera okkur kleift að ráðast í orkuskipti í samgöngum, getum við aðstoðað Evrópuríki við lækkun kolefnisspors í byggingariðnaði með mölun og útflutningi á móbergi hér á landi. Eitt stærsta loftslagsverkefni sem um getur á Íslandi Heidelberg Materials hefur tekið þessi mál mjög alvarlega og hyggst draga verulega úr kolefnisspori sínu. Þannig hyggst Heidelberg minnka það um 30% fyrir árið 2025 (miðað við árið 1990) og ná kolefnishlutleysi fyrir árið 2050. Þessi markmið eru raunar til endurskoðunar með það að markmiði að draga enn hraðar úr losun. Verkefnið í Þorlákshöfn er mikilvægur liður í þessari viðleitni. Til samanburðar má nefna að eftir stækkun Carbfix verkefnisins, gríðarlega mikilvægs þróunarverkefnis sem getur haft mikil áhrif í náinni framtíð, mun lofthreinsistöð þess fanga 40.000 tonn af koltvísýringi á ári. Áætlað er að móbergsvinnslan í Þorlákshöfn muni minnka losun um allt að 1,3 milljónir tonna af koltvísýringi á ári sem samsvarar nær öllum bílaflota Íslendinga. Ekki hægt að líta fram hjá loftslagsþættinum meðan heimurinn kallar á aðgerðir Þessar spurningar eru auðvitað stærri en svo að þær snúist eingöngu um stærð einnar byggingar í Þorlákshöfn. Það breytir þó í engu mikilvægi þess að vel sé að verkefninu staðið í einu og öllu í Þorlákshöfn. Þar höfum við svo sannarlega metnað til að gera vel. Á endanum er það síðan auðvitað íbúa Ölfuss að ákveða hvers konar atvinnustarfsemi fer fram í sveitarfélaginu. Móbergsvinnslan í Þorlákshöfn er hins vegar eitt allra stærsta loftslagsverkefnið sem komist hefur á kortið á Íslandi, útilokað er að ræða málið í heild sinni með uppbyggilegum hætti nema sá þáttur sé hafður með í jöfnunni. Að lokum vil ég benda á kynningarvef verkefnisins á heidelberg.is þar sem finna má helstu upplýsingar um það og svör við algengum spurningum. Höfundur er forstjóri Hornsteins og talsmaður Heidelberg Materials á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Ölfus Þorsteinn Víglundsson Mest lesið Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Sjá meira
Í síðustu viku hélt Heidelberg Materials vel heppnaðan íbúafund um fyrirhugaða móbergsvinnslu í Þorlákshöfn þar sem íbúum bæjarins og sveitarfélagsins alls voru kynnt áform fyrirtækisins. Umræðurnar á fundinum voru að mínu mati öllum gagnlegar og spurningarnar eðlilega margar. Mikilvægt er að hefja samtal við nærsamfélagið í Ölfusi og kynna verkefnið eins og það er statt svo íbúar geti myndað sér upplýsta skoðun. Í opinberri umræðu í kjölfarið þykir mér þó umræðan hafa farið nokkuð harkalega í eina átt og loftslagsþátturinn, meginforsenda verkefnisins, að miklu leyti gleymst. Minnkandi kolefnisspor byggingariðnaðar skiptir verulegu máli Það er ekkert leyndarmál að byggingariðnaðurinn er einn mesti losunarvaldur koltvísýrings í heiminum. Sementsframleiðsla ein og sér er talin valda 6-8% af koltvísýringslosuninni. Það er ekki hlaupið að því að hætta notkun sements enda er það í raun uppistaðan í gríðarmörgum mannvirkjum og enginn staðgengill í sjónmáli. Þess vegna verður að finna leiðir til að minnka kolefnisspor þess. En það er einmitt hér sem við verðum að skoða stöðu mála heildstætt í heiminum. Getur Ísland verið eyland í umheiminum? Umræðan um það hvort byggingar fái að rísa í Þorlákshöfn og hvort taka eigi efni úr námum snýst líka um það hvaða kröfur við getum gert um lífsgæði og efnahag án þess að bera ábyrgð sjálf og hvort Ísland geti verið eyland þegar kemur að því að gera hlutina á ábyrgan hátt. Nútímasamfélag krefst mikils hráefnis, eldsneytis til flutninga, málma í tækin sem við notum og byggingarefnis í þróun borga og samfélaga. Við okkur blasir spurningin hvort við ætlum að taka saman ábyrgð á því að gera þetta vel, hvort við ætlum að láta af hendi lífsgæði sem við erum farin að taka sem sjálfsögðum hlut eða hvort við ætlum að gefast upp gagnvart loftslagsvandanum. Sömu daga og fjallað var um íbúafundinn í fjölmiðlum í síðustu viku voru áberandi fréttir af neyðarköllum frá COP ráðstefnunni í Egyptalandi þar sem ríki heims voru grátbeðin um að draga úr losun með öllum tiltækum ráðum og fagaðilar úr ólíkum áttum tóku undir. Getum við með góðri samvisku úthýst námuvinnslu til þróunarríkja og byggt okkar samfélag án þess að vita hvaðan eða hvernig byggingarefnin koma? Getum við gert kröfu um að jöklum heimsins sé bjargað án þess að taka sjálf þátt í því verkefni? Með sama hætti og við njótum afraksturs af námuvinnslu eftir hráefnum til rafhlöðusmíði í rafmagnsbíla sem gera okkur kleift að ráðast í orkuskipti í samgöngum, getum við aðstoðað Evrópuríki við lækkun kolefnisspors í byggingariðnaði með mölun og útflutningi á móbergi hér á landi. Eitt stærsta loftslagsverkefni sem um getur á Íslandi Heidelberg Materials hefur tekið þessi mál mjög alvarlega og hyggst draga verulega úr kolefnisspori sínu. Þannig hyggst Heidelberg minnka það um 30% fyrir árið 2025 (miðað við árið 1990) og ná kolefnishlutleysi fyrir árið 2050. Þessi markmið eru raunar til endurskoðunar með það að markmiði að draga enn hraðar úr losun. Verkefnið í Þorlákshöfn er mikilvægur liður í þessari viðleitni. Til samanburðar má nefna að eftir stækkun Carbfix verkefnisins, gríðarlega mikilvægs þróunarverkefnis sem getur haft mikil áhrif í náinni framtíð, mun lofthreinsistöð þess fanga 40.000 tonn af koltvísýringi á ári. Áætlað er að móbergsvinnslan í Þorlákshöfn muni minnka losun um allt að 1,3 milljónir tonna af koltvísýringi á ári sem samsvarar nær öllum bílaflota Íslendinga. Ekki hægt að líta fram hjá loftslagsþættinum meðan heimurinn kallar á aðgerðir Þessar spurningar eru auðvitað stærri en svo að þær snúist eingöngu um stærð einnar byggingar í Þorlákshöfn. Það breytir þó í engu mikilvægi þess að vel sé að verkefninu staðið í einu og öllu í Þorlákshöfn. Þar höfum við svo sannarlega metnað til að gera vel. Á endanum er það síðan auðvitað íbúa Ölfuss að ákveða hvers konar atvinnustarfsemi fer fram í sveitarfélaginu. Móbergsvinnslan í Þorlákshöfn er hins vegar eitt allra stærsta loftslagsverkefnið sem komist hefur á kortið á Íslandi, útilokað er að ræða málið í heild sinni með uppbyggilegum hætti nema sá þáttur sé hafður með í jöfnunni. Að lokum vil ég benda á kynningarvef verkefnisins á heidelberg.is þar sem finna má helstu upplýsingar um það og svör við algengum spurningum. Höfundur er forstjóri Hornsteins og talsmaður Heidelberg Materials á Íslandi.
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar