Þegar Alþingi og Hafrannsóknastofnun ákváðu að leyfa „spjöll“ á tíu þúsund ára gömlum laxastofnum Jón Kaldal skrifar 29. nóvember 2022 12:00 Eðlilega vakti athygli á dögunum þegar Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra neyddist til að leiðrétta svar sem hún gaf á Alþingi vegna þess að hún hafði fengið rangar upplýsingar frá Hafrannsóknastofnun um stöðu erfðablöndunar eldislax við villta laxastofna. Í svari ráðherra var vitnað til Hafrannsóknastofnunar og fullyrt að slík blöndun hefði „ekki verið staðfest.“ Ekki þurfti mikla þekkingu á málaflokknum til að átta sig á að þarna var á ferðinni einhver furðulegur brestur í samskiptum Hafrannsóknastofnunnar við ráðherra. Erfðablöndun eldislax við villtan lax hefur hefur margsinnis verið staðfest í rannsóknum víða um heim. Þar á meðal í Noregi, þar sem um 67 prósent villtra stofna bera með sér merki erfðablöndunar, og líka í íslenskum rannsóknum, sem einmitt sérfræðingar Hafrannsóknastofnunar hafa gert. Hvað var þarna í gangi? Hvernig gat það gerst að ráðherra fékk þetta dellusvar frá starfsmanni Hafrannsóknastofnunar? Mikilvægar spurningar Þetta eru mikilvægar spurningar því þær varpa kastljósinu á svokallað „Áhættumat mögulegrar erfðablöndunar milli eldislaxa og náttúrulegra laxastofna á Íslandi“, sem sérfræðingar Hafrannsóknastofnunnar eru höfundar að. Þetta áhættumat er lykilgagn þegar ákveða skal hvort, og þá hversu mikið, sjókvíaeldi á laxi er í íslenskum fjörðum. Notkun áhættumatsins var lögfest á Alþingi í júní 2019. Í lagatextanum er markmið áhættumatsins sagt vera að „koma í veg fyrir hugsanleg spjöll á villtum nytjastofnum“. Takið eftir orðalaginu: „nytjastofnar“. Með þessu orði ákvað Alþingi í raun að fórna á altari sjókvíaeldisins villtum laxastofnum sem eiga sér um tíu þúsund ára þróunarsögu í ám á Vestfjörðum og víðar um Ísland. Ástæðan er sú að hugtakið nytjastofnar virðist ekki ná yfir allan villtan lax sem á óðul í vatnsföllum á Íslandi, heldur einungis lax í ám sem landeigendur hafa stofnað um veiðifélög. 338-faldur íslenski villti laxastofninn Fyrir helgi kom fram að sjókvíaeldisfyrirtækið Arnarlax getur ekki gert grein fyrir hvað varð um 82 þúsund eldislaxa sem hurfu úr sjókví í Arnarfirði. Til að setja þessa tölu í samhengi þá telur allur villti íslenski laxastofninni 50.000 til 60.000 fiska. Eldislaxarnir sem Arnarlax týndi komu úr einni sjókví sem í voru settir upprunaleg um 132.000 fiskar, að sögn fyrirtækisins. Alls eru nú í sjókvíum við Ísland 18,6 milljón eldislaxar, samkvæmt Matvælastofnun. Það er um 338-faldur íslenski villti laxastofninn. Þetta getur ekki annað en endað með ósköpum. Auðvitað er það augljós galli á lögunum um fiskeldi að þar vantar skýra vernd fyrir minni villta laxastofna. Þeir eiga sinn sjálfstæða rétt í náttúru Íslands. Þá vörn gætu þeir hins vegar mögulega sótt að hluta í áhættumatið sem bíður einmitt endurskoðunar hjá Hafrannsóknastofnun eigi síðar en á næsta ári. Og þá komum við aftur að furðulegri upplýsingagjöf óþekkta fulltrúa Hafrannsóknastofnunar til matvælaráðherra. Þeim hinum sama og sagði að erfðablöndun hefði „ekki verið staðfest“ og var þá líklega vísvitandi að tala eingöngu um ár með „nytjastofnum“ og hélt þannig hálfri sögunni leyndri fyrir ráðherra. Er verulegt áhyggjuefni ef þau sjónarmið ráða för við endurskoðun matsins. Af þessu tilefni ákváðum við hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum (The Icelandic Wildlife Fund iwf.is) að senda í síðustu viku erindið hér fyrir neðan til fulltrúa Hafrannsóknastofnunar, Móttakendur eru Guðni Guðbergsson, sviðsstjóri ferskvatns- og eldissviðs, og Ragnar Jóhannsson, rannsóknastjóri ferskvatns- og eldissviðs og einn höfunda áhættumatsins. Við hjá IWF viljum deila erindinu með lesendum Vísis í þeirri von að í framhaldinu berist svör sem hjálpi áhugasömum að glöggva sig á málinu. Til hægðarauka eru í textanum millifyrirsagnir sem ekki er að finna í skeytinu til Guðna og Ragnars. Erindið til Hafrannsóknastofnunar Fyrsta spurning er um tilgang áhættumatsins. Orðalagið í forsendum þess er á reiki. Hvort er ætlun þess „að tryggja að framleiðsla úr íslensku laxeldi hafi ekki neikvæð áhrif á villta stofna,“ eða er markmið þess að „ásættanleg innblöndun“ eldislaxa í „náttúrulegar laxveiðiár“ fari ekki yfir tiltekin mörk? Í forsendum áhættumatsins kemur þetta fram: „Árlega mun vöktun segja til um hversu mikið eldi er ásættanlegt að stunda án þess að náttúrulegir laxastofnar skaðist.“ Þarna er enginn fyrirvari um hvaða villtir laxastofna er ásættanlegt að skaðist vegna erfðablöndunar. Heimkynni þeirra geta verið í þekktum laxveiðiám jafnt sem í öðrum vatnsföllum. En annars staðar í texta áhættumatsins er orðalagið „laxveiðiár“ notað nokkrum sinnum. Í lögum um fiskeldi (staðfest á Alþingi 2019) er svo markmið áhættumatsins sagt vera að „koma í veg fyrir hugsanleg spjöll á villtum nytjastofnum“. Hver er skilgreiningin á „villtum nytjastofnum“? Samandregið: Eru allir villtir íslenskir laxastofnar undir í matinu, eða aðeins þeir sem eiga heimkynni sín í laxveiðiám sem um hafa verið stofnuð veiðifélög lögum samkvæmt? Telja höfundar áhættumatsins ásættanlegt að villtir laxastofnar, sem ekki teljast nytjastofnar, verði fyrir „spjöllum“ vegna erfðablöndunar við eldislax? Þetta leiðir að næstu spurningum: a) Hvaða ár liggja til grundvallar áhættumatinu? b) Á hvaða hvaða forsendum hvílir val viðkomandi vatnsfalla? c) Munu ný vatnsföll bætast við endurskoðun núverandi áhættumats? Og ef svo er, þá hver? Skýrsla óháðrar nefndar Kristjáns Þórs Júlíussonar Þetta eru lykilspurningar sem fleiri en við hjá IWF höfum velt fyrir okkur. Meðal annars óháða sérfræðinganefndin sem skipuð var af Kristjáni Þór Júlíussyni, þáverandi sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, en í skýrslu hennar frá árinu 2020 er að finna þessar ábendingar: „a.m.k. einhverjar þessara smærri lækja og áa gætu verið hluti af stærri yfirstofni (hópi stofna), annað hvort einar og sér eða með öðrum stærri ám. Nefndin hefur ekki upplýsingar um fjölda áa sem falla í þennan flokk á Íslandi, né heldur hvar þær eru (í tengslum við firði þar sem fiskeldi er stundað) eða hvaða aðstæður gilda um þessa stofna. Þannig gæti þessi annmarki verið einungis fræðilegur, eða hann gæti mögulega verið áhyggjuefni. - Í grundvallaratriðum er tiltölulega einfalt mál að taka slíkar ár inn í líkanið og nefndin bendir á að það gæti skipt máli að taka inn einhverjar af ánum í þessum flokki.“ „Ennfremur þarf að huga vandlega að 04%, 4-10% og >10% viðmiðunarmörkunum, sem fengin eru frá Noregi, í ljósi þess að eldislax sem alinn er á Íslandi er norskur að uppruna og þess vegna hugsanlega meiri ógn við innlenda stofna eftir innblöndun. Afleiðingin af þessu er að á tilteknum árum kann tíðni strokufisks í á skyndilega hækka t.d. úr 3%, sem er í flokknum lítil áhrif, upp í 12%, sem er í flokknum mikil áhrif.“ „...hin völdu markgildi gætu verið, eða ættu e.t.v. að vera, jafnvel varfærnislegri, þar sem laxastofninn sem notaður er á Íslandi er af norskum uppruna og er þar með frábrugðinn, bæði vegna eldisáhrifanna og þróunarsögu. Nefndin leggur til að Hafrannsóknastofnun íhugi þetta atriði gaumgæfilega í framtíðarútgáfum líkansins. - Einnig er mögulegt að höfundar ættu að íhuga að nota lægri viðmiðunarmörk fyrir minni stofna en stærri stofna. Ástæða þess, eins og segir annars staðar í skýrslu okkar, er að fyrirliggjandi vísindaleg gögn benda til þess að litlir og dreifðir stofnar séu hlutfallslega viðkvæmari fyrir innblöndun en stærri og þéttari stofnar.“ Samkvæmt lesskilningi okkar hjá IWF er nefndin þarna ekki síst að vísa til minni villtra stofna innan núverandi eldissvæða á Vestfjörðum og Austfjörðum. Hver er skilningur sérfræðinga Hafrannsóknastofnunar, höfunda áhættumatsins, á þessum ábendingum óháðu sérfræðinganefndarinnar? Og hvernig verður tekið tillit til þeirra við útgáfu endurskoðaðs áhættumats? Áhættumat annarra þátta Við hjá IWF höfum ítrekað sent inn athugasemdir, við auglýst fyrirhuguð rekstrar- og starfsleyfi fyrir sjókvíaeldi á laxi, þess efnis að taka þurfi upp áhættumat vegna annarra þátt en erfðablöndun við villtan lax. Bæði vegna lúsasmits (laxa- og fiskilús) og vegna áhrifa sjókvíaeldis á villta nytjastofna. Aftur eru þetta atriði sem sérfræðinefndin gerir líka að umtalsefni í sinni rýni: „Einnig þarf að huga vel að vörnum gagnvart laxalús og að hún valdi ekki skaða í eldinu og náttúrulegum stofnum nærri eldissvæðum.“ „Í íslenskum fjörðum á sér einnig stað hrygning nytjastofna og seiðauppeldi. Rannsaka þarf og vakta áhrif eldis á þessa þætti sem og á aðra nytjastofna eins og rækju.“ „Aðrir þættir geta jafnframt takmarkað umfang eldsins eins og endurskoðað burðarþol, óæskileg áhrif laxalúsar, stærð heppilegra eldissvæða og ef vart verður við óæskileg áhrif á hrygningu eða uppeldi nytjastofna sjávar (þorskur, ýsa, rækja og fleiri tegundir).“ Hvernig hyggst Hafrannsóknastofnun bregðast við þessum ábendingum? Deilir stofnunin áhyggjum yfir skorti á áhættumati á þessum áhrifum sjókvíaeldis á laxi á umhverfið og lífríkið? Og ef svo er, hyggst hún vinna áhættumat á öðrum áhrifum áður en lengra er haldið við útgáfu leyfa fyrir auknu sjókvíaeldi? Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Fiskeldi Mest lesið Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Sjá meira
Eðlilega vakti athygli á dögunum þegar Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra neyddist til að leiðrétta svar sem hún gaf á Alþingi vegna þess að hún hafði fengið rangar upplýsingar frá Hafrannsóknastofnun um stöðu erfðablöndunar eldislax við villta laxastofna. Í svari ráðherra var vitnað til Hafrannsóknastofnunar og fullyrt að slík blöndun hefði „ekki verið staðfest.“ Ekki þurfti mikla þekkingu á málaflokknum til að átta sig á að þarna var á ferðinni einhver furðulegur brestur í samskiptum Hafrannsóknastofnunnar við ráðherra. Erfðablöndun eldislax við villtan lax hefur hefur margsinnis verið staðfest í rannsóknum víða um heim. Þar á meðal í Noregi, þar sem um 67 prósent villtra stofna bera með sér merki erfðablöndunar, og líka í íslenskum rannsóknum, sem einmitt sérfræðingar Hafrannsóknastofnunar hafa gert. Hvað var þarna í gangi? Hvernig gat það gerst að ráðherra fékk þetta dellusvar frá starfsmanni Hafrannsóknastofnunar? Mikilvægar spurningar Þetta eru mikilvægar spurningar því þær varpa kastljósinu á svokallað „Áhættumat mögulegrar erfðablöndunar milli eldislaxa og náttúrulegra laxastofna á Íslandi“, sem sérfræðingar Hafrannsóknastofnunnar eru höfundar að. Þetta áhættumat er lykilgagn þegar ákveða skal hvort, og þá hversu mikið, sjókvíaeldi á laxi er í íslenskum fjörðum. Notkun áhættumatsins var lögfest á Alþingi í júní 2019. Í lagatextanum er markmið áhættumatsins sagt vera að „koma í veg fyrir hugsanleg spjöll á villtum nytjastofnum“. Takið eftir orðalaginu: „nytjastofnar“. Með þessu orði ákvað Alþingi í raun að fórna á altari sjókvíaeldisins villtum laxastofnum sem eiga sér um tíu þúsund ára þróunarsögu í ám á Vestfjörðum og víðar um Ísland. Ástæðan er sú að hugtakið nytjastofnar virðist ekki ná yfir allan villtan lax sem á óðul í vatnsföllum á Íslandi, heldur einungis lax í ám sem landeigendur hafa stofnað um veiðifélög. 338-faldur íslenski villti laxastofninn Fyrir helgi kom fram að sjókvíaeldisfyrirtækið Arnarlax getur ekki gert grein fyrir hvað varð um 82 þúsund eldislaxa sem hurfu úr sjókví í Arnarfirði. Til að setja þessa tölu í samhengi þá telur allur villti íslenski laxastofninni 50.000 til 60.000 fiska. Eldislaxarnir sem Arnarlax týndi komu úr einni sjókví sem í voru settir upprunaleg um 132.000 fiskar, að sögn fyrirtækisins. Alls eru nú í sjókvíum við Ísland 18,6 milljón eldislaxar, samkvæmt Matvælastofnun. Það er um 338-faldur íslenski villti laxastofninn. Þetta getur ekki annað en endað með ósköpum. Auðvitað er það augljós galli á lögunum um fiskeldi að þar vantar skýra vernd fyrir minni villta laxastofna. Þeir eiga sinn sjálfstæða rétt í náttúru Íslands. Þá vörn gætu þeir hins vegar mögulega sótt að hluta í áhættumatið sem bíður einmitt endurskoðunar hjá Hafrannsóknastofnun eigi síðar en á næsta ári. Og þá komum við aftur að furðulegri upplýsingagjöf óþekkta fulltrúa Hafrannsóknastofnunar til matvælaráðherra. Þeim hinum sama og sagði að erfðablöndun hefði „ekki verið staðfest“ og var þá líklega vísvitandi að tala eingöngu um ár með „nytjastofnum“ og hélt þannig hálfri sögunni leyndri fyrir ráðherra. Er verulegt áhyggjuefni ef þau sjónarmið ráða för við endurskoðun matsins. Af þessu tilefni ákváðum við hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum (The Icelandic Wildlife Fund iwf.is) að senda í síðustu viku erindið hér fyrir neðan til fulltrúa Hafrannsóknastofnunar, Móttakendur eru Guðni Guðbergsson, sviðsstjóri ferskvatns- og eldissviðs, og Ragnar Jóhannsson, rannsóknastjóri ferskvatns- og eldissviðs og einn höfunda áhættumatsins. Við hjá IWF viljum deila erindinu með lesendum Vísis í þeirri von að í framhaldinu berist svör sem hjálpi áhugasömum að glöggva sig á málinu. Til hægðarauka eru í textanum millifyrirsagnir sem ekki er að finna í skeytinu til Guðna og Ragnars. Erindið til Hafrannsóknastofnunar Fyrsta spurning er um tilgang áhættumatsins. Orðalagið í forsendum þess er á reiki. Hvort er ætlun þess „að tryggja að framleiðsla úr íslensku laxeldi hafi ekki neikvæð áhrif á villta stofna,“ eða er markmið þess að „ásættanleg innblöndun“ eldislaxa í „náttúrulegar laxveiðiár“ fari ekki yfir tiltekin mörk? Í forsendum áhættumatsins kemur þetta fram: „Árlega mun vöktun segja til um hversu mikið eldi er ásættanlegt að stunda án þess að náttúrulegir laxastofnar skaðist.“ Þarna er enginn fyrirvari um hvaða villtir laxastofna er ásættanlegt að skaðist vegna erfðablöndunar. Heimkynni þeirra geta verið í þekktum laxveiðiám jafnt sem í öðrum vatnsföllum. En annars staðar í texta áhættumatsins er orðalagið „laxveiðiár“ notað nokkrum sinnum. Í lögum um fiskeldi (staðfest á Alþingi 2019) er svo markmið áhættumatsins sagt vera að „koma í veg fyrir hugsanleg spjöll á villtum nytjastofnum“. Hver er skilgreiningin á „villtum nytjastofnum“? Samandregið: Eru allir villtir íslenskir laxastofnar undir í matinu, eða aðeins þeir sem eiga heimkynni sín í laxveiðiám sem um hafa verið stofnuð veiðifélög lögum samkvæmt? Telja höfundar áhættumatsins ásættanlegt að villtir laxastofnar, sem ekki teljast nytjastofnar, verði fyrir „spjöllum“ vegna erfðablöndunar við eldislax? Þetta leiðir að næstu spurningum: a) Hvaða ár liggja til grundvallar áhættumatinu? b) Á hvaða hvaða forsendum hvílir val viðkomandi vatnsfalla? c) Munu ný vatnsföll bætast við endurskoðun núverandi áhættumats? Og ef svo er, þá hver? Skýrsla óháðrar nefndar Kristjáns Þórs Júlíussonar Þetta eru lykilspurningar sem fleiri en við hjá IWF höfum velt fyrir okkur. Meðal annars óháða sérfræðinganefndin sem skipuð var af Kristjáni Þór Júlíussyni, þáverandi sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, en í skýrslu hennar frá árinu 2020 er að finna þessar ábendingar: „a.m.k. einhverjar þessara smærri lækja og áa gætu verið hluti af stærri yfirstofni (hópi stofna), annað hvort einar og sér eða með öðrum stærri ám. Nefndin hefur ekki upplýsingar um fjölda áa sem falla í þennan flokk á Íslandi, né heldur hvar þær eru (í tengslum við firði þar sem fiskeldi er stundað) eða hvaða aðstæður gilda um þessa stofna. Þannig gæti þessi annmarki verið einungis fræðilegur, eða hann gæti mögulega verið áhyggjuefni. - Í grundvallaratriðum er tiltölulega einfalt mál að taka slíkar ár inn í líkanið og nefndin bendir á að það gæti skipt máli að taka inn einhverjar af ánum í þessum flokki.“ „Ennfremur þarf að huga vandlega að 04%, 4-10% og >10% viðmiðunarmörkunum, sem fengin eru frá Noregi, í ljósi þess að eldislax sem alinn er á Íslandi er norskur að uppruna og þess vegna hugsanlega meiri ógn við innlenda stofna eftir innblöndun. Afleiðingin af þessu er að á tilteknum árum kann tíðni strokufisks í á skyndilega hækka t.d. úr 3%, sem er í flokknum lítil áhrif, upp í 12%, sem er í flokknum mikil áhrif.“ „...hin völdu markgildi gætu verið, eða ættu e.t.v. að vera, jafnvel varfærnislegri, þar sem laxastofninn sem notaður er á Íslandi er af norskum uppruna og er þar með frábrugðinn, bæði vegna eldisáhrifanna og þróunarsögu. Nefndin leggur til að Hafrannsóknastofnun íhugi þetta atriði gaumgæfilega í framtíðarútgáfum líkansins. - Einnig er mögulegt að höfundar ættu að íhuga að nota lægri viðmiðunarmörk fyrir minni stofna en stærri stofna. Ástæða þess, eins og segir annars staðar í skýrslu okkar, er að fyrirliggjandi vísindaleg gögn benda til þess að litlir og dreifðir stofnar séu hlutfallslega viðkvæmari fyrir innblöndun en stærri og þéttari stofnar.“ Samkvæmt lesskilningi okkar hjá IWF er nefndin þarna ekki síst að vísa til minni villtra stofna innan núverandi eldissvæða á Vestfjörðum og Austfjörðum. Hver er skilningur sérfræðinga Hafrannsóknastofnunar, höfunda áhættumatsins, á þessum ábendingum óháðu sérfræðinganefndarinnar? Og hvernig verður tekið tillit til þeirra við útgáfu endurskoðaðs áhættumats? Áhættumat annarra þátta Við hjá IWF höfum ítrekað sent inn athugasemdir, við auglýst fyrirhuguð rekstrar- og starfsleyfi fyrir sjókvíaeldi á laxi, þess efnis að taka þurfi upp áhættumat vegna annarra þátt en erfðablöndun við villtan lax. Bæði vegna lúsasmits (laxa- og fiskilús) og vegna áhrifa sjókvíaeldis á villta nytjastofna. Aftur eru þetta atriði sem sérfræðinefndin gerir líka að umtalsefni í sinni rýni: „Einnig þarf að huga vel að vörnum gagnvart laxalús og að hún valdi ekki skaða í eldinu og náttúrulegum stofnum nærri eldissvæðum.“ „Í íslenskum fjörðum á sér einnig stað hrygning nytjastofna og seiðauppeldi. Rannsaka þarf og vakta áhrif eldis á þessa þætti sem og á aðra nytjastofna eins og rækju.“ „Aðrir þættir geta jafnframt takmarkað umfang eldsins eins og endurskoðað burðarþol, óæskileg áhrif laxalúsar, stærð heppilegra eldissvæða og ef vart verður við óæskileg áhrif á hrygningu eða uppeldi nytjastofna sjávar (þorskur, ýsa, rækja og fleiri tegundir).“ Hvernig hyggst Hafrannsóknastofnun bregðast við þessum ábendingum? Deilir stofnunin áhyggjum yfir skorti á áhættumati á þessum áhrifum sjókvíaeldis á laxi á umhverfið og lífríkið? Og ef svo er, hyggst hún vinna áhættumat á öðrum áhrifum áður en lengra er haldið við útgáfu leyfa fyrir auknu sjókvíaeldi? Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund.
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun